Ποιοι εκτέλεσαν την τσαρική οικογένεια;

Η εκτέλεση της τσαρικής οικογένειας από τους Μπολσεβίκους, μετά την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917, αποτελεί μια σημαντική ιστορική στιγμή για την πορεία της χώρας. Εύλογο είναι λοιπόν, να επιμένουν οι έρευνες γύρω από τα πρόσωπα που μετείχαν στην εκτέλεση.

Πέρασε σχεδόν ένας ολόκληρος αιώνας, αλλά ακόμα δεν έχει γίνει γνωστός ούτε καν ο ακριβής αριθμός αυτών που εκτέλεσαν την τσαρική οικογένεια. Αλλοι κάνουν λόγο για οκτώ άτομα και άλλοι για 11. Οσοι δηλαδή ήταν και οι εκτελεσμένοι. Οι σημαντικότεροι ήταν ο Γιουρόβσκι και ο Μεντβέντιεφ-Κούντριν. Και οι δυο στη συνέχεια έγραψαν απομνημονεύματα όπου αναφέρονται με λεπτομέρειες στη νύχτα της εκτέλεσης. Και οι δυο, ως το τέλος της ζωής τους, υπερηφανεύονταν για τον ιστορικό ρόλο που έπαιξαν. Και οι δυο, ως το τέλος της ζωής τους, κατείχαν υψηλές θέσεις και παρέμεναν σεβαστά πρόσωπα της σοβιετικής κοινωνίας.

Ο Γιάκοφ Μιχάιλοβιτς Γιουρόβσκι (1978-1938) το 1918 ήταν διοικητής της οικίας Ιπάτιεφ στο Σβερντλόβσκ, όπου κρατούταν η τσαρική οικογένεια, ενώ ο ίδιος ηγήθηκε του εκτελεστικού αποσπάσματος. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Γιουρόβσκι, ο ίδιος θανάτωσε τον τσάρο. Η συμμετοχή του Εβραίου Γιουρόβσκι στην εκτέλεση του τσάρου έδωσε αργότερα στους εθνικιστές την αφορμή να υποστηρίζουν ότι «τον τσάρο-πατέρα μας τον σκότωσαν αλλοεθνείς». Στην πραγματικότητα, «αλλοεθνείς» (!) ήταν μόνο δύο. Ο ίδιος ο Γιουρόβσκι και ο Λετονός οπλοφόρος Τσελμς, η συμμετοχή του οποίου στην εκτέλεση δεν έχει αποδειχτεί με βεβαιότητα.

Βρήκε τα διαμάντια των τσάρων

Χρυσοχόος στο επάγγελμα, ο Γιουρόβσκι τη νύχτα της εκτέλεσης έβαλε σκοπό να βρει τα διαμάντια των τσάρων. Και όντως τα βρήκε. Κατά την εξέταση των σορών διαπιστώθηκε ότι στα ρούχα των τσαρίνων ήταν ραμμένα διαμάντια συνολικού βάρους πάνω από οκτώ κιλά. Όλα τα πολύτιμα αντικείμενα τα παρέδωσε στη συνέχεια στον διοικητή του Κρεμλίνου της Μόσχας. Οι πρώτοι μπολσεβίκοι ήταν άνθρωποι αρκετά ανιδιοτελείς, αλλά υπέρμετρα σκληροί.

Όπως αναφέρεται στο βιογραφικό του, είχε χρηματίσει πρόεδρος της Περιφερειακής Επιτροπής Εκτακτης Ανάγκης για την μάχη κατά της αντεπανάστασης και των δολιοφθορών, τμηματάρχης φύλαξης του χρυσού του κράτους, και διευθυντής του Πολυτεχνολογικού Μουσείου στη Μόσχα. Επρόκειτο για πολύ υψηλές και σημαντικές θέσεις στα πρώτα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας. Ο Γιουρόβσκι πέθανε σε νοσοκομείο του Κρεμλίνου, όπου μπορούσαν να νοσηλευτούν μόνο οι ιδιαίτερα διακεκριμένοι από το κράτος αξιωματούχοι. Διάτρηση έλκους του δωδεκαδακτύλου εντέρου. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, είχε βασανιστικό θάνατο.

Ανατριχιαστικές αφηγήσεις

Οι δολοφόνοι του τσάρου ήταν φίλοι και επισκέπτονταν ο ένας τον άλλο. Ο Γιουρόβσκι, μαζί με τον Γκολοστσέκιν και τον Μεντβέντιεφ, οι οποίοι επίσης συμμετείχαν στην εκτέλεση, μπροστά από μια κούπα τσάι συζητούσαν για τη θανατική ποινή, όπως για ένα κοινό θέμα. Τους άρεσε ειδικά να διαφωνούν για το ποιος εκείνη τη νύχτα πυροβόλησε πρώτος. Μια φορά ο Γιουρόβσκι συναντήθηκε με τους υπόλοιπους έχοντας θριαμβευτικό ύφος. Του είχαν φέρει ένα βιβλίο που είχε κυκλοφορήσει στη Δύση, στο οποίο αναφερόταν ξεκάθαρα ότι αυτός σκότωσε τον Νικόλαο. Ήταν ευτυχισμένος.

Ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μεντβέντιεφ-Κούντριν (1891-1964), μετά την επανάσταση κατέλαβε και αυτό υψηλά αξιώματα. Ήταν για παράδειγμα βοηθός διοικητή του Α΄ Τμήματος της Διεύθυνσης Ειδικών Πληρεξουσιοτήτων της Εθνικής Επιτροπής του υπουργείου Εσωτερικών της ΕΣΣΔ. Τη δεκαετία του 1930 μετέβαινε σε ΑΕΙ της επαρχίας όπου διηγούταν την εκτέλεση της τσαρικής οικογένειας. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄50 έλαβε ειδική και αρκετά υψηλή -για τα δεδομένα της χώρας- σύνταξη. Μιλώντας το 1918 με τους φοιτητές της Νομικής σχολής του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας, διηγούταν με ευχαρίστηση πως το 1918 έκαναν οικονομία στις σφαίρες και σκότωναν τους εχθρούς της εργατικής τάξης με τις ξιφολόγχες.

Το υπόγειο του σπιτιού Ιπάτιεφ μετά την εκτέλεση της τσαρικής οικογένειας

Ο Μεντβέντιεφ υπηρέτησε μέχρι το βαθμό του συνταγματάρχη. Πριν το θάνατό του άφησε λεπτομερή απομνημονεύματα για τη δολοφονία της τσαρικής οικογένειας, αφιερώνοντάς τα στον τότε ηγέτη της ΕΣΣΔ, Νικήτα Χρουσιόφ (ονομαζόταν «Εχθρικοί ανεμοστρόβιλοι» και επρόκειτο για αδημοσίευτο χειρόγραφο). Σε αυτά, αμφισβητεί τον ηγετικό ρόλο του Γιουρόβσκι και πιστώνει στον εαυτό του το βασικό μερίδιο στην εξόντωση της τσαρικής οικογένειας. Ο Μεντβέντιεφ κηδεύτηκε με στρατιωτικές τιμές στο νεκροταφείο Νοβοντέβιτσι, την πιο σπουδαία νεκρόπολη της χώρας. Το μπράουνινγκ, το οποίο σκότωσε τον Νικόλαο, το κληροδότησε στον Χρουσιόφ.

Δυο φωτογραφίες από την περίοδο που ήταν αιχμάλωτος λίγο πριν τον θάνατό του.

Το ίδιο διάστημα έγραψε σε ένα μαγνητόφωνο τις αναμνήσεις του ένας ακόμη από το εκτελεστικό απόσπασμα του τσάρου, ο Ραντζίνσκι. «Κάποιος μπήκε –είχε πεί- στο νερό με σκοινιά και έβγαλε έξω τα πτώματα. Πρώτο έβγαλαν τον Νικόλαο. Το νερό ήταν τόσο κρύο, που τα πρόσωπα των νεκρών ήταν κοκκινωπά, σαν ζωντανά... Το φορτηγό κόλλησε σε ένα τέλμα και το ξεκολλήσαμε με πολύ κόπο... Και τότε μας ήρθε η σκέψη, την οποία και υλοποιήσαμε... Αποφασίσαμε ότι δεν θα βρούμε καλύτερο μέρος... Σκάψαμε πιο βαθιά μέσα σε αυτό το τέλμα... ποτίσαμε τα πτώματα με το θεϊκό οξύ... τα παραμορφώσαμε... Κοντά βρισκόταν ο σιδηρόδρομος... μεταφέραμε σάπιες σανίδες για να καμουφλάρουμε τον τάφο. Θάψαμε στο τέλμα κάποιους από τους εκτελεσθέντες και τους υπόλοιπους τους κάψαμε... Τον Νικόλαο θυμάμαι σίγουρα ότι τον κάψαμε... Και τον Μπότκιν... και, νομίζω τον Αλέξιο...».Μετά το θάνατο του πατέρα του, ο γιος του Μεντβέντιεφ έπεισε το γιό του Γκριγκόρι Νικούλιν -που θεωρείται ότι ήταν απλώς μάρτυρας στην αναγνώριση των σορών της οικογένειας Ρομανόφ ύστερα από την εκτέλεση- να ηχογραφήσει για το ραδιόφωνο τη μαρτυρία του. Ο γιός του Νικούλιν είχε πεί: «Θυμάμαι ότι το 1936, όταν ήμουν μικρός ακόμη, ο Γιάκοφ Μιχάιλοβιτς Γιουρόβσκι ερχόταν σπίτι μας και κάτι έγραφε... Θυμάμαι, ότι προσπαθούσαν να διευκρινίσουν κάτι με τον πατέρα μου, και καμιά φορά διαφωνούσαν... Ποιος πυροβόλησε πρώτος τον Νικόλαο... ο πατέρας έλεγε πως αυτός πυροβόλησε, ενώ ο Γιουρόβσκι υποστήριζε ότι ο ίδιος πυροβόλησε...».

Στις αρχές της δεκαετίας του ΄80, ο αρχηγός της KGB, Αντρόποφ, αρεσκόταν στο να ακούσει τα βράδια τις εξομολογήσεις των εκτελεστών του τσάρου. Φήμες αναφέρουν ότι οι ηχογραφήσεις αυτές φυλάσσονται μέχρι σήμερα στα αρχεία της Υπηρεσίας Κρατικής Ασφάλειας.