Το ερώτημα της εβδομάδας: τι να κάνουμε στη νηστεία του Δεκαπενταύγουστου

Ο Επίσκοπος Τάρα και Τιουκαλίνσκ Σαββάτιος, ο Αρχιμανδρίτης Ραφαήλ (Καρέλιν) και ο ιερέας Δημήτριος Σίσκιν απαντάνε στην ερώτηση τι να κάνουμε τις δύο βδομάδες της νηστείας για να έχουμε τη μέγιστη ωφέλεια.

Επίσκοπος Τάρα και Τιουκαλίνσκ Σαββάτιος:

Ο Επίσκοπος Τάρα και Τιουκαλίνσκ Σαββάτιος     

– Όταν διάβασα την ερώτηση, στην αρχή απόρησα, συλλογιζόμενος τι να συμβουλεύσω. Στον έναν αρέσει το ένα, στον άλλον το άλλο. Το κενό κατέλαβε τους ορίζοντες της σκέψης μου τόσο που ήμουν έτοιμος να αρνηθώ να απαντήσω.

Την επόμενη μέρα, μετά την ιερή ακολουθία, σκέφτηκα ότι το υπόλοιπο του καλοκαιριού πρέπει να το αντιλαμβανόμαστε όχι ως χρονική περίοδο, αλλά ως είσοδο στην αιωνιότητα. Κάθε χρονικό διάστημα κρύβει μέσα του ένα μυστικό. Μας ανοίγει ταυτόχρονα την είσοδο ή στην αιώνια μακαριότητα ή στα αιώνια βάσανα. Αυτός που είναι σκοπός όλης της ζωής, αυτός πρέπει να είναι και ο σκοπός και κάθε επί μέρους τμήματος της ζωής μας. Αν δεν έχουμε σκοπό, τότε, όπως έλεγε ο Σενέκας: «Κανένας άνεμος δεν είναι ευνοϊκός»*

Κάθε καλοκαίρι πρέπει να το φέρουμε πιο κοντά στο έργο της ζωής μας όλης

Είναι δύσκολο να απαντηθεί τι να κάνει κανείς συγκεκριμένα. Από τη μία πλευρά είναι πολύ ατομικό, σύμφωνα με τα ταλέντα του καθενός. Από την άλλη, ένας από τους αρχαίους πατέρες έλεγε: «Δεν είναι ίδια όλα τα έργα;» Από την ανθρώπινη πλευρά μια όχι λιγότερο δύσκολη ερώτηση είναι η ακόλουθη: Πώς να τρώει κανείς σωστά; Όμως, την απάντηση πρέπει να την αναζητούμε όχι από τους εαυτούς μας, αλλά από τον Θεό. Οι πατέρες λένε ότι αν έχεις σηκωθεί από την τράπεζα και θέλεις να προσευχηθείς, τότε έχεις φάει σωστά. Κάτι παρόμοιο λέει και ο Ιερός Αυγουστίνος: «Αγάπα και κάνε ό,τι θέλεις». Και ο Όσιος Σεραφείμ του Σαρώφ προειδοποιεί ότι κάθε έργο που δεν γίνεται χάριν του Χριστού, δεν είναι σωτήριο. Άρα, κάθε καλοκαίρι, όχι μόνο με την έννοια της εποχής, αλλά και με την έννοια του έργου, πρέπει να το φέρουμε πιο κοντά στο έργο της ζωής μας όλης.

Ο Θεός είναι Αγάπη. Όλες οι εντολές Του μπορούν να συμπιεστούν σε δύο: αγάπη προς τον Θεό και αγάπη προς τον πλησίον. Για να το μάθουμε αυτό ο Θεός φύτεψε στην Εδέμ τον Παράδεισο. Και στη γη καθιέρωσε δύο σχολεία αγάπης: την οικογένεια και το μοναστήρι. Στον παράδεισο ο Αδάμ έπρεπε να επεκτείνει τον παράδεισο σε όλη την Εδέμ, και την Εδέμ σε όλη τη γη. Στη γη ο άνθρωπος που έχει μάθει να αγαπάει τους οικείους, πρέπει να διευρύνει την αγάπη του πρώτα στους κοντινούς ανθρώπους και μετά στους μακρινούς, αρχίζοντας από τους εχθρούς. Ο Ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός, όταν είχε έρθει στη γη, πραγματοποίησε αυτό το έργο, δείχνοντας το παράδειγμα της αγάπης και προσφέροντάς Τον στην σταύρωση για να λυτρώσει τους σταυρωτές από τις αμαρτίες. Στην οικογένεια πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τη νύφη, μετά τη γυναίκα, μετά τη γυναίκα εγκυμονούσα, μετά τη γυναίκα μητέρα παιδιών και στη συνέχεια τη γυναίκα στα γεράματα. Σε κάθε σκαλοπάτι από αυτά πρέπει να πλατύνουμε την καρδιά μας ώστε να μπορέσει να χωρέσει την Θεία εντολή της αγάπης σε όλο και νέους ορίζοντες. Επίσης, πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τη σπουδή, την εργασία, την Πατρίδα, τις θλίψεις και τους εχθρούς και πάλι. Και όταν τα αγαπήσουμε όλα, τίποτα δε θα μπορέσει να μας κουνήσει από τη σέλα. Κανένας δε θα μπορέσει να μας απομακρύνει από την εξουσία της εντολής: «Πάντοτε χαίρετε, αδιαλείπτως προσεύχεστε, εν παντί ευχαριστείτε». Εμείς, σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, «θα έχουμε χαρά χωρίς πηγές χαράς». Εδώ η χαρά της εργασίας, της παρώθησης και της θυσιαστικής αγάπης, και εκεί η χαρά της ευχαριστίας θα μετατραπούν σε αιώνια μακαριότητα με τους αγίους και τους αγγέλους.

Το φως της αγάπης του Χριστού είθε να μας φωτίσει στο πώς να ανοίξουμε την πόρτα που ο Χριστός θα χτυπήσει στην καρδιά μας, την κάθε μέρα που μας δίνεται για τη σωτηρία μας, σε κάθε υπόλοιπο χρόνου που μας μένει!

Αρχιμανδρίτης Ραφαήλ (Καρέλιν):

Ο Αρχιμανδρίτης Ραφαήλ (Καρέλιν)     

Πρέπει να διαφυλάττουμε αυτό που περιέχεται στην Παράδοση της Εκκλησίας και να μην αντικαθιστούμε τον χριστιανισμό με αντιασκητικό ουμανισμό

– Πρέπει να διανύουμε την περίοδο της νηστείας σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας και όχι σύμφωνα με τις εποχές του χρόνου. Είναι ποτέ δυνατό να αλλάξει το τυπικό; Δυστυχώς, πολλοί σύγχρονοι χριστιανοί προσπαθούν να επινοήσουν έναν άνετο χριστιανισμό, στον οποίον η πάλη κατά της αμαρτίας και κατά των παθών που κατοικούν μέσα σε κάθε άνθρωπο να έχει εκμηδενιστεί. Η πεποίθησή μου είναι ότι πρέπει να διαφυλάττουμε αυτό που περιέχεται στην Παράδοση της Εκκλησίας και να μην αντικαθιστούμε τον χριστιανισμό με έναν αντιασκητικό ουμανισμό.

Να σας φυλάει ο Θεός!

Ιερέας Δημήτριος Σίσκιν:

Ο ιερέας Δημήτριος Σίσκιν – Ο σκοπός της νηστείας είναι να πλησιάσουμε στον Θεό, περιορίζοντας αυτά που μας εμποδίζουν στην πνευματική ζωή. Και αντίστροφα, να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο, προσοχή και δυνάμεις στην προσευχή, στη μελέτη της Αγίας Γραφής, στον εκκλησιασμό, στην ελεημοσύνη… Με αυτήν την έννοια, όσο έχουμε την ειλικρινή επιθυμία να νηστεύουμε, στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν πολλές παράγοντες που να μας εμποδίζουν σε αυτό. Βεβαίως, η νηστεία δεν μας εμποδίζει ούτε στην προετοιμασία μας για το νέο κάθε φορά σχολικό ή εργασιακό έτος, επειδή, κατά την προετοιμασία μας για μια καλή πράξη, τίποτα δεν συμβάλλει περισσότερο από τη συγκέντρωση, την εγκράτεια και την προσευχή, στα οποία μας καλεί η νηστεία. Το ίδιο μπορούμε να ισχυριστούμε για τις αγροτικές εργασίες: να δουλεύεις και να προσεύχεσαι, τι το καλύτερο! Η εργασία μας βοηθάει να μην περισπάται η προσοχή μας σε κενές και μάταιες συζητήσεις. Η προετοιμασία για το σχολείο και η προμήθεια σχολικών ειδών, αν και φαίνεται ότι αποσπούν την προσοχή μας, μπορούν να διεκπεραιωθούν με συγκέντρωση, προσευχή και φυλακή της καρδιάς, αρκεί να αποφεύγουμε, πρώτα από όλα, τον εσωτερικό περισπασμό.

Να δουλεύεις και να προσεύχεσαι, τι το καλύτερο! Η εργασία μας βοηθάει να μην περισπάται η προσοχή μας σε κενές και μάταιες συζητήσεις

Όταν μιλάμε για διακοπές και ταξίδια, πρέπει, πρώτα από όλα, να απαλλαγούμε από την ψευδαίσθηση να νομίζει κανείς ότι προκειμένου να ξεκουραστεί και να πάρει δυνάμεις για το επόμενο έτος χρειάζεται να χαλαρώσει τελείως και χωρίς όρια, δηλαδή να ενδώσει ελεύθερα στα πάθη. Όμως, αυτό είναι μια ψευδαίσθηση και τίποτα άλλο. Η νηστεία είναι τρόπον τινά η μυστική πόρτα, η οποία από έξω φαίνεται ως κάτι βαρετό και δύσκολο, αλλά μόλις βιάσεις τον εαυτό σου και την πλησιάσεις, πιάσεις το χερούλι, ανοίξεις και μπεις, βρίσκεσαι σε κόσμο τόσο οικείο στην ψυχή που πολύ σύντομα καταλαβαίνεις ότι είναι ακριβώς αυτό που χρειαζόσουν. Όταν βλέπουμε τη νηστεία με τιμιότητα και ειλικρίνεια, τότε αυτή είναι ικανή να προσφέρει στην ψυχή, αλλά και στο σώμα, πραγματική χαρά, υγεία και δύναμη. Οπότε, στο τέλος της νηστείας ο άνθρωπος δε νιώθει χαρά επειδή «επιτέλους επιτρέπονται τα πάντα», αλλά αισθάνεται μια λεπτή θλίψη που η νηστεία τελειώνει. Άλλωστε, λόγω της φυσικής του αδυναμίας θα ήταν δύσκολο να συνεχίσει την προς τα «άνω» ανάβαση, κάτι στο οποίο η νηστεία ως ένα εξωτερικό πειθαρχικό μέσο τόσο βολικά είχε συμβάλει. Μπορεί και να έχουμε καλή προαίρεση, αλλά δεν έχουμε δυνάμεις να την πραγματοποιήσουμε, την ώρα που η νηστεία που έχει καθιερωθεί από την Εκκλησία, είναι καλός και σίγουρος βοηθός μας σε αυτό.

Έχετε άδεια αυτήν την περίοδο; Περάστε το χρόνο της άδειάς σας στη μνήμη του Θεού

Το μόνο που χρειάζεται είναι να πάρουμε απόφαση να διανύσουμε την περίοδο της νηστείας όπως πρέπει. Να μην φοβόμαστε την αυστηρότητά της, αλλά να την αγαπήσουμε και να την αποδεχτούμε, να απευθυνθούμε στον Θεό για βοήθεια και θα διαπιστώσουμε πόσο χαρούμενη είναι η νηστεία στην πραγματικότητα! Έχετε άδεια αυτήν την περίοδο; Τέλεια! Περάστε το χρόνο της άδειάς σας στη μνήμη του Θεού, στην ευλαβή συγκέντρωση και λογική εγκράτεια όχι στην ανόητη διασκέδαση. Γεμίστε τον ελεύθερο χρόνο σας με ανάγνωση αγίων βιβλίων και με περίσκεψη σκεφτείτε όσα διαβάσατε. Απολαμβάνοντας το κάλλος της φύσης, γεμίστε τα συναισθήματά σας με την προσευχή. Όταν επικοινωνείτε με τους οικείους σας, να είστε συνειδητά επιεικείς, υπομονετικοί και καλοπροαίρετοι. Να αυτή θα είναι η νηστεία σας. Ακόμα και αν αναγκαστείτε να φάτε κάτι αρτύσιμο, να είστε εγκρατείς, μην πίνετε πολύ αλκοόλ, μην παρασύρεστε σε γαστριμαργία. Πολύ πιθανό να έχετε τη δυνατότητα να επιλέξετε και νηστίσιμο φαγητό. Κατά περίπτωση. Αν όχι, ας αυτό γίνει αφορμή να μέμφεστε τον εαυτό σας: γιατί δε σκεφτήκατε από νωρίς ότι έρχεται αυστηρή νηστεία; Γιατί δεν φροντίσατε να νηστέψετε όπως πρέπει; Οπότε, να τρώτε τώρα και να μέμφεστε τον εαυτό σας, τον ανόητο ή την ανόητη, αφού ο σκοπός της νηστείας έγκειται εν πολλοίς στην αυτομεμψία και στη συντριβή της καρδιάς. Οι άγιοι πατέρες λένε: «καλύτερα αδύναμη συνείδηση παρά κενόδοξη αρετή». Μόνο να μην αξιοποιούμε αυτά τα λόγια για να δικαιολογούμε την ραθυμία μας.

Μπορούμε να ωφεληθούμε από οποιαδήποτε κατάσταση. Μόνο να το θέλουμε! Πήγατε ταξίδι; Θαυμάσια! Υπάρχει ναός εκεί; Υπάρχει. Βρείτε χρόνο να εκκλησιαστείτε, ας πούμε, Κυριακή, και οικογενειακώς ακόμα, να παρακολουθήσετε την ιερή ακολουθία. Και όχι δέκα λεπτά, αλλά από την αρχή ως το τέλος, γευτείτε τη γλυκύτητα της πληρότητας της ιερής ακολουθίας! Δεν είναι ωραίο; Δεν είναι ξεκούραση και χαρά για την ψυχή;

Το θέμα είναι η κατάσταση της καρδιάς μας, η πίστη και η αποφασιστικότητα. Και αν η κατάσταση της ψυχής μας είναι σύμφωνη με αυτά που έχει καθιερώσει η Εκκλησία, μια τέτοια συμφωνία θα φέρει μόνο όφελος, και όφελος μάλιστα που υπερβαίνει κατά πολύ αυτά που μπορεί να μας προσφέρει η βιομηχανία «ψυχαγωγίας και διασκέδασης» στο σύνολό της. Είθε να μας βοηθήσει ο Κύριος να πάρουμε από την επικείμενη νηστεία εκείνο το ευλογημένο νέκταρ της χαράς, το τόσο αναγκαίο για την ψυχή μας, την σκοτισμένη από τα πάθη και κουρασμένη από την αμαρτωλή ζωή.