Η εύρεση της ελευθερίας

Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία. Αγιογράφος: Ταμάρα Ριγκισβίλι Την πέμπτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής η Εκκλησία τιμά τη μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Η ιστορία της Αγίας Μαρίας είναι ιστορία μιας μετανοημένης πόρνης. Γιατί η Εκκλησία θεωρεί αυτήν την ιστορία τόσο σημαντική; Γιατί όλος ο ορθόδοξος κόσμος μνημονεύει αυτή τη γυναίκα;

Στο βίο της αναφέρεται ότι ζούσε μια εξαιρετικά ακόλαστη ζωή από τα νεανικά της χρόνια και στη συνέχεια, περισσότερο ως τουρίστρια παρά ως προσκυνήτρια, αποφάσισε να πάει στα Ιεροσόλυμα για τη γιορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού. Ωστόσο, μια μυστηριώδης δύναμη την εμπόδιζε να μπει στο ναό μέχρι που, συνειδητοποιώντας τις αμαρτίες της, έκραξε στη Μητέρα του Θεού και στον Κύριο για έλεος. Τότε κατάφερε να μπει στο ναό και, συγκλονισμένη, αποφάσισε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής της εν προσευχή και μετανοία. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Όσιος Ζωσιμάς την συνάντησε στην έρημο. Από αυτόν γνωρίζουμε την ιστορία της.

Αυτή είναι μια ιστορία εύρεσης ελπίδας. Η Μαρία είχε ένα παρόν που την βόλευε για την ώρα. Αλλά δεν είχε μέλλον. Ή μάλλον είχε, αλλά ήταν ένα μέλλον που δεν θέλουμε ούτε να φανταστούμε. Σύντομα, η σωματική της ομορφιά θα μάραινε, ιδιαίτερα λόγω του ανθυγιεινού τρόπου ζωής της, οι άνδρες θα έχαναν κάθε ενδιαφέρον για εκείνη, καθώς θα μετακινούνταν προς νέα θύματα, και εκείνη θα έμενε μόνη και παρατημένη χωρίς τα απαραίτητα προς το ζην. Οπότε αυτή, με το που στρέφεται προς τον Θεό, αποκτά ελπίδα. Ελπίδα ότι όχι μόνο η επίγεια ζωή της θα είναι γεμάτη αξιοπρέπεια και νόημα, αλλά, κυρίως, ότι έχει μπροστά της την αιώνια ζωή.

Οι αξίες αυτού του κόσμου έχουν αναποδογυριστεί, η μετάνοια προϋποθέτει την αποκατάσταση του ορθού συστήματος αναφοράς

Αυτή είναι μια ιστορία εύρεσης αξιοπρέπειας. Πρόσφατα, είδα σε μια διαδικτυακή ομάδα άθεων μια φωτογραφία γονατιστών προσκυνητών και σχόλια από άπιστους για το πόσο ταπεινωτικό και δουλοπρεπές είναι να γονατίζεις. Αυτός ο κόσμος θεωρεί ότι η μετάνοια είναι άρνηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Λες και όταν η Μαρία περνούσε τη ζωή της μέσα στην ακολασία του λιμανιού ζούσε με ελευθερία και αξιοπρέπεια, και όταν σηκώθηκε και κατευθύνθηκε προς τον Πατέρα, έπεσε στη σκλαβιά. Οι αξίες αυτού του κόσμου έχουν αναποδογυριστεί. Η μετάνοια προϋποθέτει την αποκατάσταση του ορθού συστήματος αναφοράς.

Αυτή είναι μια ιστορία εύρεσης αγάπης. Από κοσμική άποψη, ο άνθρωπος που αποσύρεται στην έρημο για να αφιερώσει τη ζωή του στη μετάνοια και στην προσευχή το κάνει επειδή βρίσκεται σε κατάσταση θλίψης και απόγνωσης και επειδή αδυνατεί να αποκατασταθεί και να ακολουθήσει μια «κανονική» ζωή. Βεβαίως, ο Θεός δεν είναι υπερήφανος. Δέχεται και εκείνους που προστρέχουν σε Αυτόν σε κατάσταση πλήρους απελπισίας. Όμως, τις περισσότερες φορές δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Μοναχοί γίνονται και άνθρωποι που είναι αρκετά ευκατάστατοι από την άποψη των κοσμικών προτύπων. Γιατί; Επειδή είδαν το Αληθινό Φως, τους αποκαλύφθηκε κάτι τόσο πολύτιμο και απερίγραπτα όμορφο που είναι ευτυχείς να εγκαταλείψουν τα πάντα. Η Μαρία συνάντησε Εκείνον που την αγαπά αληθινά, ειλικρινά, αιώνια. Την αγαπά ως πολύτιμο ανθρώπινο ον που έχει κληθεί στην αιώνια ζωή.

Αυτή είναι μια ιστορία εύρεσης ελευθερίας. Η παραδοσιακή κοινωνία μπορεί να θεωρείται πιο ηθική από ορισμένες απόψεις. Τουλάχιστον, η ακολασία δεν τολμούσε να δοξάζεται ξεδιάντροπα. Αλλά ήταν πολύ πιο απελπιστική από άλλες απόψεις. Μια «ξεστρατισμένη» γυναίκα της οποίας η φήμη είχε ήδη εδραιωθεί (και μια τέτοια φήμη μπορούσε να εδραιωθεί πολύ γρήγορα) δεν είχε καμία ελπίδα να επιστρέψει στην καθωσπρέπει κοινωνία. Όλες οι πόρτες ήταν κλειστές μπροστά της, και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να συνεχίσει να κυλάει προς τα κάτω στον κατήφορο που βρέθηκε, τότε που είχε σκοντάψει κάποτε απρόσεκτα. Η κοινωνία την έσπρωχνε κυριολεκτικά προς τα κει: μια φορά πόρνη, πόρνη για πάντα, τέλος. Αλλά ο Θεός, όπως αποδείχθηκε, δεν συμφωνεί με την καθωσπρέπει κοινωνία: άπλωσε το χέρι Του και άλλαξε εντελώς τη ζωή αυτής της γυναίκας, την έκανε μεγάλη αγία, την οποία η Εκκλησία δοξάζει εδώ και αιώνες.

Η πίεση που σπρώχνει στο λάκκο όλο και πιο βαθιά έναν άνθρωπο που έχει σκοντάψει είναι πολύ ασθενέστερη στη σύγχρονη κοινωνία. Αλλά, ούτως ή άλλως, του είναι πολύ δύσκολο να βγει από το μονοπάτι στο οποίο βρέθηκε. Όπως τραγουδούν οι πειρατές στο «Νησί των θησαυρών»: «Να μεθάς και ο διάβολος θα σε πάει μέχρι το τέλος». Οι άνθρωποι μερικές φορές λένε ότι «ήταν άπιστοι σε όλη τους τη ζωή», ότι «αμάρτησαν πάρα πολύ», ότι τώρα είναι «πολύ αργά για να αλλάξουν τη ζωή τους» και τώρα το μόνο που απομένει είναι να ακολουθήσουν την πεπατημένη μέχρι το τέλος.

Ο άνθρωπος δε χρειάζεται να πορεύεται όλη του τη ζωή στην πεπατημένη, μπορεί να κάνει απότομη στροφή και να αλλάξει πορεία

Η ιστορία της Μαρίας της Αιγυπτίας μας υπενθυμίζει ότι, όταν πέφτεις σε λάκκο, δεν χρειάζεται να σκάψεις περισσότερο. Και όταν γλιστράς, δεν χρειάζεται να κυλάς μέχρι τον πάτο. Όπως λέει η Γραφή: «Τάδε λέγει Κύριος· μὴ ὁ πίπτων οὐκ ἀνίσταται; ἢ ὁ ἀποστρέφων οὐκ ἀναστρέφει;». (Ιερ. 8:4). Ο άνθρωπος δε χρειάζεται να πορεύεται όλη του τη ζωή στην πεπατημένη. Μπορεί να κάνει απότομη στροφή και να αλλάξει πορεία. Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι η περίοδος που η Εκκλησία μάς υπενθυμίζει την ελευθερία μας: μπορούμε να εγκαταλείψουμε τις παλιές μας αμαρτίες και να στραφούμε προς τον Θεό.