Γεροντικό Ρουμάνων πατέρων. «Έργο του μοναχού είναι νηστεία και προσευχή»

Ο μοναχός Δαμιανός (Γκουτσιά)

Βίος

Ο πατήρ Δαμιανός (Γκουτσιά) γεννήθηκε το 1905, στο χωριό Μπλεζέστ της περιφέρειας Τελεορμάν. Το 1926, μετά την κλήση του Θεού, εντάχτηκε στην αδελφότητα της Μονής Τσερνίκα και κατά τη μοναχική κουρά έλαβε το όνομα Δαμιανός. Πνευματικός του ήταν ο μεγαλόσχημος μοναχός Γελάσιος (Μαλοβιτσάνου), μεγάλος ησυχαστής, εραστής της νοεράς προσευχής και πολύ έμπειρος πνευματικός, που καταγόταν από την περιφέρεια Μεχεντίντς.

Ο μοναχός Δαμιανός αρνήθηκε τη χειροτονία και για πάνω από 15 χρόνια είχε το διακόνημα του αρχοντάρη στη Μονή Τσερνίκα. Τους υποδεχόταν όλους με αγάπη και πήγαινε τους προσκυνητές στο Ναό και στον πνευματικό της Μονής.

Τα δύο νησιά της Μονής Τσερνίκα: του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου (πίσω)

Ήταν ζηλωτής μοναχός, ησυχαστής και ασκητής, προσπαθούσε να ακολουθεί τα χνάρια του πνευματικού του. Τίποτα επίγειο δεν τον ενδιέφερε. Προσευχόταν αδιαλείπτως, δεν έχανε τις ιερές ακολουθίες και φρόντιζε τους γέρους και τους αρρώστους.

Ο πατήρ Δαμιανός είχε τα χαρίσματα της υπομονής και της αντοχής. Το διακόνημά του το έκανε με μεγάλη ταπείνωση. Για 50 χρόνια δεν είχε βγει ποτέ από το μοναστήρι και ούτε που πλησίαζε τις πύλες της Μονής. Το κελλί του βρισκόταν στο νησί του Αγίου Νικολάου, κοντά στο νεκροταφείο της Μονής. Όταν είχε ελεύθερο χρόνο, πήγαινε μόνο στο νεκροταφείο, άναβε καντήλια στους τάφους των κεκοιμημένων και σκεφτόταν την ώρα του θανάτου.

Όταν έφτασε στην ηλικία των 88 ετών, ειρηνικά εκδήμησε εις Κύριον, τον Οποίον αγαπούσε σε όλη τη ζωή του. Εκδήμησε εις Κύριον για να Τον αινεί αιώνια, μαζί με τους αγίους αγγέλους.

Έργα και αποφθέγματα

Ο πατήρ Δαμιανός έλεγε στους μαθητές του:

– Πρόλαβα δύο πνευματικούς που ήταν δοξασμένοι για τους μοναχικούς τους αγώνες: τον πατέρα Γελάσιο, έναν τέλειο μεγαλόσχημο μοναχό και τον πατέρα Αντύπα. Ο πρώτος εκοιμήθη το 1937 και ο δεύτερος λίγο αργότερα. Τους αναζητούσαν πολλοί μοναχοί και λαϊκοί.

Οι μαθητές τού ζήτησαν να τους μιλήσει για τους πνευματικούς αυτούς πατέρες.

– Τι να σας πω; Αφού ούτως ή άλλως δε θα μπορέσετε να κάνετε αυτά που έκαναν εκείνοι. Μπορώ να πω ότι ήταν και εν ζωή ακόμα άγιοι, τέτοια πνευματική ζωή είχαν! Σήμερα δεν υπάρχουν τέτοιοι πνευματικοί. Μας αρέσει να τρώμε καλά, να έχουμε λεφτά, να παίρνουμε μισθό επειδή ζούμε στο μοναστήρι, να κοιμόμαστε πολύ, να πίνουμε κρασί, να γελάμε, να είμαστε σαν τους λαϊκούς.

Τον ρώτησαν ξανά:

– Ποια αρετή αγαπούσαν πιο πολύ αυτοί οι δύο πνευματικοί;

– Τη νηστεία, αφού χωρίς τη νηστεία δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Από την πολυφαγία και το κρασί ο νους σκληραίνει, το σώμα χαλαρώνει, σε κυριεύει ο ύπνος, ξυπνάνε τα πάθη, ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον Θεό και ψυχραίνεται η πίστη του. Και όταν νηστεύεις, τότε ο νους γίνεται ελαφρύς, ο ύπνος σύντομος, η προσευχή αγνή και οι σαρκικοί λογισμοί εξαφανίζονται.

Όταν νηστεύεις, τότε ο νους γίνεται ελαφρύς, ο ύπνος σύντομος, η προσευχή αγνή

Η άλλη αρετή που αγαπούσαν αυτοί οι πατέρες είναι η προσευχή. Προσεύχονταν αδιαλείπτως. Ο πατήρ Γελάσιος ήταν μεγάλος ησυχαστής και ευχέτης. Επί δεκαετίες δεν έβγαινε καθόλου από το κελλί του και μόνο τη νύχτα πήγαινε στην εκκλησία για να προσευχηθεί. Στο κελλί του έκανε τον κανόνα του, εκεί νήστευε, εκεί εξομολογούσε τους ανθρώπους, εκεί ασκούσε την προσευχή του Ιησού.

Ο πατήρ Δαμιανός έλεγε επίσης: «Ο πατήρ Γελάσιος καθοδηγούσε τους μοναχούς σύμφωνα με τους κανόνες των Αγίων Πατέρων. Μια μέρα θέλησα να φύγω από το αρχονταρίκι, να αλλάξω διακόνημα, γιατί ήταν δύσκολα εκεί και είχα πειρασμούς. Αλλά ο πνευματικός μού είπε:

– Πήγαινε στο αρχονταρίκι, αλλά μην πίνεις καθόλου κρασί. Αυτό θα σε σώσει από πολλούς πειρασμούς. Αν όμως παραβείς την εντολή μου και πιεις κρασί, θα αντιμετωπίσεις μεγάλους κινδύνους.

Και τον άκουσα. Τηρούσα πιστά την εντολή του και ο Θεός με φύλαξε από πτώσεις, αρρώστιες και τον θάνατο».

Σχετικά με τους λογισμούς ο πνευματικός τού είπε το εξής:

– Μην μιλάς με τους λογισμούς, γιατί εξαιτίας τους πέφτεις. Μην γλυκαίνεσαι με τους λογισμούς, όποιοι κι αν είναι αυτοί, αλλά να τους διώχνεις με την προσευχή του Ιησού και με φυλακή του νου.

Μην γλυκαίνεσαι με τους λογισμούς, όποιοι κι αν είναι αυτοί, αλλά να τους διώχνεις με την προσευχή του Ιησού

Μια μέρα ο πατήρ Δαμιανός είπε στον πνευματικό του ότι θέλει να αλλάξει διακόνημα, και εκείνος του απάντησε:

– Να κάνεις υπομονή και να μην αποφεύγεις τους πειρασμούς, αφού οι πειρασμοί μας κάνουν πιο δυνατούς. Να τους πολεμάς, μην τους επιτρέπεις να σε καταβάλλουν.

Κάποτε ρώτησαν τον πατέρα Δαμιανό αν είναι αμαρτία για έναν μοναχό να αρνείται το χάρισμα της ιεροσύνης. Και ο γέροντας απάντησε:

– Για να είναι αμαρτία; Το αντίθετο, είναι καλή πράξη. Εναπόθεσε αυτήν την αμαρτία πάνω μου. Πόσοι άγιοι απέφυγαν την ιεροσύνη; Τους κατηγορούσαν για αυτό; Εμείς πόσο πιο αμαρτωλοί είμαστε! Εξάλλου, αν είναι να αμαρταίνουμε μετά τη χειροτονία, καλύτερα να μην χειροτονούμαστε. Καλύτερα να είναι κανείς καλός μοναχός παρά κακός ιερέας.

Οι μαθητές του τον ρώτησαν, πώς πρέπει να είναι ο αληθινός μοναχός.

– Μετά από 60 χρόνια μοναχισμού, μόλις τώρα συνειδητοποιώ πώς πρέπει να ζει κανείς σε μοναστήρι. Ο μοναχός πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο απομονωμένος, να είναι ξένος στη γη και εξαιρετικά σιωπηλός. Δεν πρέπει να μιλάει με τους ανθρώπους, αλλά μόνο με τον Θεό. Γιατί η συνομιλία με τους λαϊκούς, λένε οι άγιοι πατέρες, απομακρύνει το μοναχό από τη συνομιλία με τον Θεό και από την ιερή προσευχή. Έργο του μοναχού είναι νηστεία και προσευχή.

Η Ιερά Μονή Τσερνίκα, το νησί του Αγίου Νικολάου

Και συμπλήρωσε:

– Ο Θεός τακτοποιεί όλα όσα είναι ωφέλιμα για μας, αρκεί εμείς να κάνουμε τρία καλά έργα. Συγκεκριμένα, να προσευχόμαστε με επιμέλεια και πίστη, να νηστεύουμε ανάλογα με τις δυνάμεις μας και να διαφυλάττουμε την παρθενία μας (την αγνότητα). Με την προσευχή, τη νηστεία και την αγνή ζωή θα νικάμε κάθε πειρασμό και ο Θεός θα μας δίνει όλα τα ωφέλιμα που ζητάμε. Ο Θεός δύσκολα μας ακούει μόνο με προσευχή. Αλλά η προσευχή που συνοδεύεται με νηστεία και αγνό βίο, κάνει αληθινά θαύματα.

Όταν τον ρώτησαν αν έχει χάσει ποτέ ιερές ακολουθίες, ο πατήρ Δαμιανός απάντησε:

– Δεν θυμάμαι να το έχω κάνει ποτέ. Μόνο όταν ήμουν στο νοσοκομείο. Οι ιερές ακολουθίες ήταν τροφή για μένα. Και μετά την προσευχή πολύ χρήσιμη για τους μοναχούς είναι η νηστεία. Όπως και για τους λαϊκούς. Όταν νηστεύεις, ο νους σου γίνεται πιο καθαρός, απελευθερώνεται από λογισμούς, και στην ώρα της προσευχής μπορείς να τον ανυψώνεις. Αν δε νηστεύεις, όμως, ο νους σου γίνεται βαρύς, δεν αξιολογεί καθαρά, δεν μπορεί να προσεύχεται, και ο άνθρωπος πέφτει σε βαριές αμαρτίες.

Με επισκέφτηκε μια φορά μια ηλικιωμένη πιστή γυναίκα και μου είπε: «Πάτερ Δαμιανέ, τηρώ πάντα τις ιερές νηστείες γιατί έχω παρατηρήσει ότι η νηστεία μού προσφέρει μεγάλη αγάπη για τον Θεό». Αυτή η γυναίκα είχε δίκιο. Η νηστεία πολλαπλασιάζει στην ψυχή την αγάπη για τον Θεό. Όταν το στομάχι σου είναι γεμάτο, δεν έχεις πια τόλμη και δεν μπορείς να προσευχηθείς. Η λαιμαργία ψυχραίνει την πίστη και σκληραίνει την καρδιά. Ειδικά το κρασί. Είναι προτιμότερο να τρως κρέας παρά να πίνεις κρασί. Το κρασί διεγείρει τη σάρκα προς την πορνεία και σκοτίζει το νου περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Τον ρώτησαν οι αδελφοί:

– Ποιες άλλες αρετές χρειάζονται οι μοναχοί;

– Πρώτα απ’ όλα, να μην βγαίνουν από το μοναστήρι. Ο μοναχός, αν είναι δυνατόν, δεν πρέπει να βγαίνει από το μοναστήρι ποτέ. Αν χρειαστεί να βγει, αυτό πρέπει να γίνεται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο και για μία ή δύο ώρες. Μετά ας επιστρέψει βιαστικά στο μοναστήρι, γιατί η ψυχή του ψυχραίνεται, η πίστη του εξασθενεί, η προσευχή και το επιτίμιό του μένουν ανεκπλήρωτα και δε βρίσκει ησυχία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν επιδίωξα να πάω στα Ιεροσόλυμα. Σε μια τέτοια περίπτωση θα έπρεπε να διαθέσω ένα μήνα για το δρόμο, χωρίς Θεία Λειτουργία, χωρίς προσευχή και επιτίμιο. Τα Ιεροσόλυμα τα έχουμε και εδώ στη Θεία Λειτουργία, όταν ακούμε την ιερή ακολουθία με φόβο Θεού, με πίστη και αγάπη.

Και μια άλλη αρετή που είναι απαραίτητη για το μοναχό είναι η σιωπή. Έχω παρατηρήσει ότι όταν μιλάς, αμαρταίνεις, κατακρίνεις, λες ψέματα, συκοφαντείς, καυχιέσαι, ειρωνεύεσαι τους άλλους και δεν έχεις πια τόλμη στην προσευχή. Όταν όμως σιωπάς, στην ψυχή σου επικρατεί πλήρη ηρεμία και έχεις τόλμη προς τον Θεό.

Όταν όμως σιωπάς, στην ψυχή σου επικρατεί πλήρη ηρεμία και έχεις τόλμη προς τον Θεό

Επίσης, ο μοναχός πρέπει να αποφεύγει τους ανθρώπους, όποιοι και να είναι. Τότε επικρατεί ειρήνη στην ψυχή του και οι σκέψεις του είναι αποκλειστικά για τον Θεό. Μην μιλάς με κανέναν, αν είναι δυνατόν, μην δέχεσαι λαϊκούς στο κελλί σου και μην μπαίνεις στα σπίτια τους, γιατί έτσι δεν θα ωφεληθούν ούτε εκείνοι ούτε και εσύ. Ο μοναχός δεν πρέπει να συνομιλεί με τους ανθρώπους, αλλά μόνο με τον Θεό. Για αυτό το λόγο έχει πάει στο μοναστήρι, για να προσεύχεται συνεχώς για τον εαυτό του και για τους ανθρώπους.

Άλλη μια αρετή του μοναχού είναι η φτώχεια. Ο μοναχός δεν πρέπει να έχει, αν είναι δυνατόν, καμία περιουσία, πόσο μάλλον χρήματα. Η φιλαργυρία υποδουλώνει την καρδιά, και γίνεσαι προσκολλημένος προς τα χρήματα τόσο που δεν μπορείς να κάνεις τίποτα από αγάπη, παρά μόνο για χρήματα.

Τα άγια λείψανα του Αγίου Καλλίνικου της Τσερνίκα

Τον ρώτησαν οι πατέρες:

– Ποια αμαρτία νεκρώνει περισσότερες ψυχές: η απιστία ή η πορνεία;

– Όχι, πατέρες. Η υπερηφάνεια! Η υπερηφάνεια νεκρώνει τους πιο πολλούς ανθρώπους. Κάθε πτώση του ανθρώπου προέρχεται μόνο από την υπερηφάνεια. Λόγω της αλαζονείας παραχωρείται ο άνθρωπος να πέσει στην απιστία, την πορνεία και την απελπισία. Όσο πιο υπερήφανος είναι ένας άνθρωπος, άλλο τόσο πιο γρήγορα και από μεγαλύτερο ύψος πέφτει. Φύλαξέ μας, Θεέ μου, από το πάθος της υπερηφάνειας, γιατί είναι το βαρύτερο πάθος από όλα.