Για την κρίση του Θεού

Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορεί να μην τα γνωρίζουμε. Ίσως θα προτιμούσαμε να μην τα γνωρίζουμε, όμως τα γνωρίζουμε. Είναι βαθιά ριζωμένα στην ίδια μας τη φύση. Και ένα από αυτά τα πράγματα είναι το αναπόφευκτο της κρίσης του Θεού. Γνωρίζουμε για τον εαυτό μας ότι είμαστε υπόδικοι, ότι έχουμε ευθύνη. Αυτό δεν το γνωρίζουμε καν από τη βιβλική αποκάλυψη, αλλά εκ των έσω. Όπως μας υπενθυμίζει ο Απόστολος, «συμμαρτυρούσης αὐτῶν τῆς συνειδήσεως καὶ μεταξὺ ἀλλήλων τῶν λογισμῶν κατηγορούντων ἢ καὶ ἀπολογουμένων». Ακόμη και οι εθνικοί, που δεν έχουν ακούσει ποτέ κήρυγμα για την κρίση του Θεού, έχουν συνείδηση του ηθικού νόμου και της τιμωρίας. Είναι μια συνείδηση από την οποία δεν μπορούμε να ξεφύγουμε.

Ακόμη και οι άθεοι που αρνούνται τον Θεό και την κρίση Του επικαλούνται έναν απαραίτητο για όλους τους ανθρώπους ηθικό νόμο: όταν κατακρίνουν κάποιους ανθρώπους και επαινούν άλλους, με αυτό διακηρύσσουν ότι οι άνθρωποι πρέπει να ενεργούν με έναν ορισμένο τρόπο, να ενεργούν σύμφωνα με τις γνωστές ιδέες τους για το καλό και το κακό, και ότι η άρνηση του ανθρώπου να ενεργεί σύμφωνα με τον ηθικό νόμο τον καθιστά ένοχο. Αυτή η παραδοχή κάνει την κοσμοθεωρία τους να πάσχει: από πού προέρχεται ο ηθικός νόμος και ποιος κρίνει τις πράξεις του ανθρώπου, αν δεν υπάρχει Θεός; Όμως, η ίδια η συνείδηση ότι πρέπει να ενεργούμε με έναν ορισμένο τρόπο είναι εντελώς ανεξάλειπτη.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι άνθρωποι φιλονικούν έντονα για να υπερασπιστούν την ηθική ορθότητα, τη δική τους ή της ομάδας στην οποία ανήκουν. Η προσπάθεια να δικαιώνουν τον εαυτό τους και τους δικούς τους μπορεί να φαίνεται εντελώς ελεεινή από τα έξω. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για δακτυλοδεικτούμενες κραυγές του τύπου «Να τι κάνουν αυτοί!», λες και οι «δικές τους» ανομίες, πραγματικές ή φανταστικές, μπορούν να μας σώσουν από την καταδίκη.

Όμως, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι άνθρωποι αναζητούν δικαίωση. Είναι σαν να βλέπουν συνεχώς τον εαυτό τους ενώπιον δικαστηρίου και να αναζητούν δικαιολογίες, προφάσεις και ελαφρυντικά για τον εαυτό τους.

Φυσικά, μπορούμε να αρνούμαστε την κρίση. Οι άνθρωποι γενικά έχουν μεγάλη επιτυχία στο να αρνούνται οτιδήποτε δεν τους αρέσει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν το γνωρίζουμε. Η Βίβλος ως προς αυτό απλώς αποσαφηνίζει μια πραγματικότητα που τείνουμε να αποκρύπτουμε από τον εαυτό μας. «Και καθ' όσον μια φορά επιφυλάσσεται στους ανθρώπους να πεθάνουν, έπειτα δε απακολουθεί κρίσιν και ανταπόδοσις κατά τα έργα των» (Εβρ. 9:27) «Τοὺς γὰρ πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε κακόν» (Β΄ Κορ. 5:10)

Θα έρθει η στιγμή – και ο καθένας από εμάς αναπόφευκτα την πλησιάζει – που θα είμαστε είτε μεταξύ εκείνων που θα ακούσουν «ελάτε, ευλογημένοι» είτε μεταξύ εκείνων που θα τους πουν «φύγετε, καταραμένοι». Πολλές τοιχογραφίες, εικόνες και πίνακες ζωγραφικής απεικονίζουν αυτή τη μεγάλη ημέρα, τότε που οι δικαιωμένοι θα κληρονομήσουν την αιώνια ευδαιμονία που προορίζεται για αυτούς, ενώ οι καταδικασμένοι θα ριχτούν στο σκότος το εξώτερο. Θυμάμαι στα πολύ παλιά σοβιετικά παιδικά μου χρόνια να βρίσκομαι στο Μουσείο Ιστορίας της Θρησκείας και του Αθεϊσμού και να βλέπω έναν από αυτούς τους πίνακες. Τότε μου εξήγησαν ότι «Οι άνθρωποι παλαιότερα πίστευαν ότι θα έρθει μια μέρα που ο Θεός θα τους κρίνει ανάλογα με τις πράξεις τους. Και επειδή κάθε ενήλικας συνειδητοποιεί ότι έχει αμαρτήσει, αυτή η κρίση ονομαζόταν φοβερά κρίση». Περίπου την ίδια εποχή, στο μάθημα της μουσικής μας έβαλαν να ακούσουμε το Dies Irae – ένα απόσπασμα από το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ. Βέβαια, κανείς τότε δεν μπόρεσε να μου εξηγήσει για ποιο πράγμα μιλάει. Η μόνη απάντηση που πήρα ήταν «Για κάτι μεταθανάτιο». Χρόνια αργότερα έμαθα ότι το Dies Irae σημαίνει «Ημέρα της Οργής» και βρήκα το κείμενο, το οποίο ανήκει στον μοναχό του δωδέκατου αιώνα, τον Θωμά του Σελάνο.

Θα ανοιχθούν τα βιβλία
όπου όλα έχουν καταγραφεί
και ο καθένας θα κριθεί ανάλογα με τα έργα του.

Όταν ο Κριτής πάρει τη θέση του,
ότι είναι κρυμμένο θα φανερωθεί,
τίποτα δεν θα μείνει ατιμώρητο.

Ω, τι να πω εγώ, ο αμαρτωλός;
Ποιος να μιλήσει για εμένα,
όταν και οι δίκαιοι χρειάζονται έλεος; *

Όλη αυτή η πολύπλοκη οικοδόμηση σεναρίων αυταπάτης και αυτοδικαίωσης που χτίζαμε σε όλη μας τη ζωή θα καταρρεύσει στη στιγμή και θα διαπιστώσουμε αυτό που πάντα γνωρίζαμε βαθιά μέσα μας. Η αμαρτία είναι αμαρτία, το κακό είναι κακό, και αυτά τα επιλέγαμε συνειδητά ξανά και ξανά. Το να επικαλούμαστε «αυτούς» με τις φρικαλεότητές τους δεν θα βοηθήσει, ούτε θα βοηθήσουν τα χοντρά βιβλία που γράφτηκαν από τη μία ή την άλλη αυθεντία για να αποδείξουν ότι η αμαρτία δεν είναι αμαρτία. Όλοι το γνωρίζουμε αυτό εκ των προτέρων, αν και τείνουμε να το αρνούμαστε σθεναρά. Υπάρχει μόνο ένας δρόμος σωτηρίας, και στο ίδιο Dies Irae, ο Θωμάς του Σελάνου μας το υπενθυμίζει. Φωνάζει προς τον Χριστό:

Αδύναμος και εξαντλημένος με αναζήτησες,
με τη σταύρωσή Σου με λύτρωσες από τις αμαρτίες μου,
ας μην αποβεί μάταιη, η ύψιστη θυσία Σου.

Οι απόστολοι αναγγέλλουν ότι ο Χριστός πέθανε για τις αμαρτίες μας και χάρη στη σταυρική Του θυσία μας αναγγέλλεται η δικαίωση. Μπορούμε να δικαιωθούμε στην Φοβερά Κρίση, όχι με τις πράξεις μας, αλλά με τις πράξεις του Δικαίου, ο οποίος μας αναγνωρίζει ως δικούς Του και φέρει τις ανομίες μας επάνω Του. Αυτός είναι η μόνη μας ελπίδα, σωτηρία και δικαίωση. Μπροστά στην κρίση του Θεού ο χριστιανός προσκολλάται στον Χριστό, όπως ο άνθρωπος που πέφτει σε γκρεμό πιάνεται από ένα στέρεο στήριγμα.

Υπάρχει αμαρτία και καταστροφή, η κόλαση που είναι έτοιμη να μας καταπιεί για πάντα. Και υπάρχει ο Σωτήρας που ήρθε να μας λυτρώσει. Μια κόλαση που ήδη εδώ και τώρα διεκδικεί τις ψυχές μας. Είναι οι φλόγες της χαιρεκακίας και του μίσους, του θυμού, της υπερηφάνειας και της άγριας αυτοδικαίωσης. Και είναι ο Χριστός, ο οποίος αναζητεί τρόπους να μας οδηγήσει μακριά από αυτό το πυρ της γεέννης, στο μέτρο που υποτασσόμαστε σε Αυτόν.

Η ζωή του χριστιανού είναι μια ζωή ενώπιον της κρίσης του Θεού. Τι εικόνα θα έχει αυτό που κάνω στην κρίση; Πώς θα λογοδοτήσω για αυτό που κάνω; Αλλά η κρίση δεν είναι μόνο αυτό που μας περιμένει μετά τον θάνατο, είναι μια επιλογή που κάνουμε εδώ και τώρα. Όπως λέει το Ευαγγέλιο: «Αὕτη δέ ἐστιν ἡ κρίσις, ὅτι τὸ φῶς ἐλήλυθεν εἰς τὸν κόσμον, καὶ ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς· ἦν γὰρ πονηρὰ αὐτῶν τὰ ἔργα. Πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ· ὁ δὲ ποιῶν τὴν ἀλήθειαν ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα φανερωθῇ αὐτοῦ τὰ ἔργα, ὅτι ἐν Θεῷ ἐστιν εἰργασμένα» (Ιω.3:19-21).

Το φως του Χριστού – αν επιτρέψω να μπει στη ζωή μου – θα αποκαλύψει τις πράξεις μου, θα με ενθαρρύνει να επανεξετάσω τις αξίες και τους πόθους μου. Να παραδεχτώ ότι κάνω λάθος σε κάτι, να αρνηθώ κάτι. Αν πάω προς Αυτόν, θα δικαιωθώ. Αν απορρίψω αυτό το φως, θα καταδικαστώ. Στο τέλος, υπάρχουν μόνο δύο επιλογές: είτε πηγαίνουμε στο φως είτε φεύγουμε για το σκοτάδι.