«Εκεί που συναντάς τον Χριστό»: στο δρόμο των εθελοντών του Ντονέτσκ

Τι είναι αυτό που παρακινεί έναν άνθρωπο να πάει εθελοντής σε εμπόλεμη περιοχή; Η Μαρία Κουνιάγκινα, φοιτήτρια της Ανώτατης Σχολής Οικονομικών είχε πάει στο Ντονέτσκ ως μέλος της ομάδας της Πατριαρχικής Ανθρωπιστικής Αποστολής. Στη διήγησή της που ακολουθεί δεν αναφέρεται σε κατορθώματα, αλλά σε απλές και πραγματικές συναντήσεις με ανθρώπους, οι οποίοι στα σπίτια τους έχουν κρατήσει τα ουσιώδη: την πίστη, την αγάπη, τη ζεστασιά και την ελπίδα.

Κάθε μέρα έβλεπα αναρτήσεις στο Διαδίκτυο και ανακοινώσεις σε εκκλησίες για εθελοντές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στο Ντονμπάς. Αλλά δεν τολμούσα να επιχειρήσω κάτι τέτοιο. Μου ήταν αγχωτικό. Άραγε, θα μπορούσα να ανταπεξέλθω, ένα νεαρό κορίτσι χωρίς ιδιαίτερες δεξιότητες στην κοινωνική διακονία;

Ο χρόνος περνούσε, αλλά η ιδέα να πάω δεν με εγκατέλειπε. Τελικά, την άνοιξη, κατάλαβα ότι έπρεπε απλώς να αποφασίσω και να πάω. Συνέβαλαν σε αυτό και προβλήματα στην προσωπική μου ζωή. Αλλά ο κύριος λόγος ήταν η επιθυμία μου να δω τα πάντα με τα δικά μου μάτια, να ωριμάσω, να διευρύνω τους ορίζοντες της επικοινωνίας και της κοσμοθεωρίας μου. Να υπηρετήσω τους ανθρώπους, και μέσω αυτών τον Χριστό.

Αρχικά συμπλήρωσα ένα ερωτηματολόγιο, στη συνέχεια δέχτηκα τηλεφώνημα για μια απλή συνέντευξη στο Συνοδικό Τμήμα Εκκλησιαστικής Φιλανθρωπίας. Ο διάκονος Ίγκος Κουλικόβ, αναπληρωτής επικεφαλής της Πατριαρχικής Ανθρωπιστικής Αποστολής, μου εξήγησε τα πάντα λεπτομερώς και με συμπεριέλαβε στην αποστολή για το Ντονέτσκ.

Μέχρι την τελευταία στιγμή ανησυχούσα και είχα φτάσει στο σημείο να σκέφτομαι μήπως θα ήταν καλύτερα να χάσω το λεωφορείο! Όμως, πριν φύγω από το σπίτι, με τη βοήθεια του Θεού, έβαλα στην άκρη όλες τις αμφιβολίες και είπα στον εαυτό μου: αν το αποφάσισες, κάν’το.

Μέσα σε μια εβδομάδα διακονίας απέκτησα εμπειρία που, ομολογουμένως, δεν θα είχα αποκτήσει σε όλη μου τη ζωή

Όταν έφτασα στο Ντονέτσκ, συνειδητοποίησα ότι δεν είναι καθόλου τρομακτικά τα πράγματα! Μέσα σε μια εβδομάδα διακονίας απέκτησα εμπειρία που, ομολογουμένως, δεν θα είχα αποκτήσει σε όλη μου τη ζωή. Η αποστολή ήταν απαραίτητη όχι μόνο για όσους βοηθάμε. Το χρειαζόμουν κι εγώ η ίδια.

Οι γονείς μου ανησυχούσαν, αλλά στήριξαν την απόφασή μου. Είπαν πως δεν μπορούν να κάνουν κι αλλιώς. Προσεύχονταν για μένα γονατιστοί. Κάθε μέρα ένιωθα αυτήν την πνευματική στήριξη.

Δεν κατάλαβα πότε φτάσαμε. Στο λεωφορείο βρήκα αμέσως μια κοινή γλώσσα με τους συντρόφους εθελοντές. Κάποιοι προέρχονταν από άλλες πόλεις, αλλά μας ένωναν κοινά ενδιαφέροντα, τόποι με ιστορία και τα ιερά. Την ώρα που κουβέντιαζα με την εθελόντρια Ελένη πείστηκα για άλλη μια φορά ότι είχα κάνει σωστή επιλογή. Αυτή μου χάρισε φωτογραφικές καρτ ποστάλ από τον Πανάγιο Τάφο και το όρος Θαβώρ, καθώς πρόσφατα είχε επιστρέψει από τα Ιεροσόλυμα.

Η πρώτη συνάντηση με το Ντονέτσκ

Όταν περνάς το σημείο συνοριακού ελέγχου, είναι σαν να διασχίζεις μια αόρατη γραμμή, περνάς δηλαδή, από την ειρηνική ζωή σε μια άλλη πραγματικότητα. Δεν έχεις πια τη συνήθη επικοινωνία, παντού υπάρχουν αυτοκίνητα με στρατιωτικές πινακίδες και δίχτυα παραλλαγής. Αλλά μέσα σε αυτή τη σκληρότητα ξαφνικά βλέπεις στάσεις μέσων συγκοινωνίας, συγκινητικές, οικείες πινελιές σε κατεστραμμένο τοπίο.

Φτάσαμε πρωί. Μας υποδέχτηκε φιλόξενα ο εθελοντής Αλέξανδρος, οδηγός. Αμέσως καταλάβαμε ότι είμαστε μια μεγάλη οικογένεια.

Στο σταθμό υπεραστικών λεωφορείων του Ντονέτσκ     

Το Ντονέτσκ μας εξέπληξε με την ομορφιά, τη ζεστασιά, την οικειότητα και τα λουλούδια, τις ανθισμένες βερικοκιές και τα άλλα δέντρα.

Ανθισμένες βερικοκιές     

Η πόλη ζει στα όρια: μεταξύ σιωπής και ανησυχίας, μεταξύ ελπίδας και πόνου. Τα καταστήματα είναι ανοιχτά, τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, αλλά στις πολυκατοικίες το νερό είναι διαθέσιμο μόνο για λίγες ώρες κάθε δεύτερη μέρα, και μόνο κρύο, αν δεν υπάρχει θερμοσίφωνας. Εμείς το αποθηκεύαμε σε μπουκάλια. Ζούσαμε όπως ζουν όλοι οι άλλοι.

Η πόλη ζει στα όρια: μεταξύ σιωπής και ανησυχίας, μεταξύ ελπίδας και πόνου

Οι δρόμοι φέρουν τα σημάδια των βομβαρδισμών. Ορισμένα σπίτια είναι μόνο ένας σκελετός από προσόψεις. Δίπλα τους εμφανίζονται νέα κτίρια, όπως γραφεία της Τράπεζας Sberbank και ΚΕΠ. Οι άνθρωποι προσπαθούν με κάθε τρόπο να επαναφέρουν τη ζωή τους στην κανονικότητα.

Δρόμοι του Ντονέτσκ     

Πρώτη μέρα

Πιάσαμε αμέσως δουλειά. Συσκευάζαμε ανθρωπιστική βοήθεια: τρόφιμα, είδη προσωπικής υγιεινής, φάρμακα, παιδικά παιχνίδια, γραφική ύλη και ρούχα. Οι άνθρωποι προσέρχονταν ακατάπαυστα. Στα κουτιά με την ανθρωπιστική βοήθεια υπήρχαν επιστολές υποστήριξης. Ένα γράμμα ήταν από ένα κορίτσι ονόματι Βίκα. Επιστολές σαν αυτές είναι ιδιαίτερα πολύτιμες, καθώς είναι γεμάτες από λόγια θερμής υποστήριξης, όπως το παιδικό «Κρατηθείτε!», που σημαίνει ελπίδα.

Εθελοντές     

Συσκευάζουμε ανθρωπιστική βοήθεια     

Δεύτερη μέρα

Από το πρωί το Ντονέτσκ ήταν καλυμμένο από πυκνή ομίχλη. Φτάσαμε στο Κέντρο Βοήθειας και πάλι με χαρά αρχίσαμε να πακετάρουμε. Όλα έπρεπε να είναι έτοιμα πριν αρχίσουν να προσέρχονται άνθρωποι για βοήθεια. Στη συνέχεια πήγαμε στα σπίτια για να προσφέρουμε εξατομικευμένη βοήθεια.

Πρώτα πήγαμε στη Μακέεβκα σε μια κυρία που ζει μόνη της. Της φέραμε πάνες και τρόφιμα. Στη συνέχεια καθαρίσαμε το σπίτι μιας γιαγιάς που ζει μόνη της. Στο τέλος, η γιαγιά είπε: «Έλα να σε φιλήσω». Συγκινήθηκα. Αυτή η ηλικιωμένη κυρία μου έμαθε να ξεπλένω τις κουρτίνες. Μου είχε πει μετά: «Ορίστε, κόρη μου, κάνε το ίδιο και στο σπίτι σου». Και δεν επρόκειτο για τις κουρτίνες. Επρόκειτο για το σπίτι, την καθημερινότητα, τον δεσμό των γενεών, την αγάπη.

Η πιο δύσκολη επίσκεψη

Η τελευταία επίσκεψη εκείνη την ημέρα αποδείχθηκε δύσκολη. Μπήκαμε στο διαμέρισμα και στο κατώφλι νιώσαμε ότι μέσα επικρατούσε μια αίσθηση απελπισίας: παντού υπήρχε ακαταστασία και σκουπίδια. Στο κέντρο του δωματίου υπήρχε ένα κρεβάτι, όπου ήταν ξαπλωμένη μια γυναίκα γύρω στα πενήντα. Είχε ακρωτηριασμένα τα πόδια της, αλλά ζωηρό και καθαρό βλέμμα. Ήταν μόνη της και φαινόταν να έχει αποδεχτεί την κατάστασή της εδώ και καιρό.

Ξέραμε ότι χρειαζόταν επειγόντως βοήθεια. Της αλλάξαμε πάνες και την λούσαμε. Προσπάθησα να περιποιηθώ απαλά τα πόδια της και εκείνη τη στιγμή στεναχωρήθηκα που δεν είχα την ελάχιστη νοσηλευτική εκπαίδευση. Δεν ήταν απλώς περιποίηση, ήταν άγγιγμα στον ξένο πόνο, στη δυστυχία, από την οποία ήταν αδύνατο να αποστασιοποιηθεί κανείς.

Παρά τον διαβήτη της, η γυναίκα συνέχισε να καπνίζει. Κάποιοι ίσως την παρεξηγήσουν. Όμως, εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι δεν έχω το δικαίωμα να κρίνω. Αυτό το τσιγάρο για εκείνη είναι η χαρά που της θυμίζει την ζωή της πριν τον ακρωτηριασμό.

Έχει πολλά βιβλία στο κρεβάτι της, αλλά τη σπουδαιότερη θέση την έχει το Ευαγγέλιο.

Όχι ως ένα είδος μομφής κατά του κόσμου, όχι ως έκφραση κακίας κατά της μοίρας, αλλά ως πνοή ζωής. Δεν θέλει να πάει σε ίδρυμα για κατάκοιτους, έχει συνηθίσει έτσι. Ούτε έγγραφα διαθέτει: λέει ότι της τα έκλεψαν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Οδησσού.

Δεν ήταν απλώς μια επίσκεψη. Ήταν ένα μάθημα. Μάθημα για το πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η ανθρώπινη υπομονή και ταπεινότητα μπροστά στον Θεό και τους ανθρώπους. Εξάλλου, αυτή η γυναίκα χαιρόταν πολύ την παρουσία μας και μας ήταν ευγνώμων. Δεν το είπε δυνατά, αλλά το έβλεπες στα μάτια της. Και συνειδητοποιείς ότι ο Χριστός είναι εδώ. Σε αυτό το δωμάτιο. Μαζί της.

Συνειδητοποίησα ξεκάθαρα ότι δεν έχω πλέον κανένα δικαίωμα να είμαι δυσαρεστημένη ή να παραπονιέμαι για οτιδήποτε. Έχω χωρίς να το αξίζω τα πάντα

Όταν βγήκα από το σπίτι της, συνειδητοποίησα ξεκάθαρα ότι δεν έχω πλέον κανένα δικαίωμα να είμαι δυσαρεστημένη ή να παραπονιέμαι για οτιδήποτε. Έχω χωρίς να το αξίζω τα πάντα: υγεία, ειρηνικό σπίτι, νερό από τη βρύση, φαγητό. Όλα όσα έχω είναι δώρο. Και για να το καταλάβω αυτό, έπρεπε να έρθω... στο Ντονέτσκ.

Τρίτη μέρα

Νωρίς το πρωί, ο Αλέξανδρος, εθελοντής οδηγός αυτοκινήτου, που έχει γίνει δικός μου άνθρωπος πλέον, με πηγαίνει στο σπίτι ενός παππού με τη γιαγιά του. Ο παππούς έχει υποστεί δύο εγκεφαλικά επεισόδια, δεν μπορεί να περπατήσει και να μιλήσει καλά. Η γιαγιά περπατάει και αυτή με πι, επειδή έχει πρόβλημα με τα πόδια της. Έπρεπε να καθαρίσω το σπίτι τους. Είχαμε μια καλή κουβέντα, ένιωσα μάλιστα λες και ήμουν στο σπίτι με τους παππούδες μου. Όταν προσφέρεις κάτι με πολλή έγνοια, οι ξένοι γίνονται γρήγορα οικείοι σου.

Η γιαγιά μοιράστηκε μαζί μου ευχάριστες αναμνήσεις. Στο τέλος της συζήτησης, καθώς κατάλαβα ότι δυσκολεύονται πολύ με τα οικονομικά τους, της πρόσφερα λίγα χρήματα... Δεν θα το πιστέψετε, άρχισε να κλαίει. Όχι για το ποσό, αλλά για την έγνοια. Στεκόμουν εκεί με έναν κόμπο στο λαιμό και δεν μπορούσα να αντέξω αυτό το ανθρώπινο μεγαλείο. Ποιος θα πίστευε ότι τα χρήματα μιας απλής κοπέλας από τη Μόσχα θα μπορούσαν να συγκινήσουν μια γιαγιά από το Ντονέτσκ! Αυτά τα χρήματα μου τα είχε δώσει ο αδελφός μου, λέγοντας: «Όταν δεις εκεί κάποια γιαγιά και καταλάβεις ότι χρειάζεται χρήματα, θα της τα δώσεις». Έτσι έγινε. Στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι τον αδελφό της γιαγιάς τον λένε Μιχαήλ, όπως και το δικό μου.

Ποιος θα πίστευε ότι τα χρήματα μιας απλής κοπέλας από τη Μόσχα θα μπορούσαν να συγκινήσουν μια γιαγιά από το Ντονέτσκ!

Στο τέλος την ρώτησα: «Πιστεύετε στην αιώνια ζωή με τον Κύριο Ιησού Χριστό;» Εκείνη απάντησε: «Ναι!» Και σαν μικρό παιδί χάρηκε πάρα πολύ που πιστεύω κι εγώ. Μου έδειξε ένα απόσπασμα στο ημερολόγιο που διαβάζει κάθε μέρα: «Ἔνθα οὐκ ἔστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ἀλλὰ ζωὴ ἀτελεύτητος». Και αγκαλιαστήκαμε θερμά...

Με σφίξιμο στην καρδιά έφυγα από αυτό το σπίτι, αλλά ήξερα σίγουρα ότι όλες οι μικρές συναντήσεις έχουν μεγάλη σημασία. Είναι ευαγγελικές και όχι τυχαίες. Και η συναναστροφή με τους ανθρώπους στην παρούσα ζωή είναι μόνο η αρχή της συναναστροφής που θα συνεχιστεί στην αιωνιότητα.

Στη συνέχεια επιστρέψαμε στο αρχηγείο για να ξεφορτώσουμε την ανθρωπιστική βοήθεια. Και το βράδυ επισκεφτήκαμε τα σπίτια για τη διανομή. Επισκεφθήκαμε βετεράνους της λαϊκής πολιτοφυλακής «Berkut». Όλοι έχουν τη νόσο Πάρκινσον: τρέμουν τα χέρια τους. Διαπιστώσαμε ότι χρειάζονται ειδική ιατρική υποστήριξη.

Εξατομικευμένη βοήθεια     

Τέταρτη και πέμπτη μέρα

Οι επόμενες ημέρες ήταν λιγότερο συναισθηματικές: βοηθούσαμε στην αποθήκη, ξεφορτώναμε ξανά φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια, κάναμε διανομή σε όσους είχαν έρθει στο Κέντρο Βοήθειας.

Η δουλειά στην αποθήκη     

Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε σπίτια για να μοιράσουμε τη βοήθεια. Παντού μας υποδέχονταν με χαρά και ζεστασιά.

Πήγαμε βοήθεια σε μια μοναχή και γίναμε φίλες. Έπρεπε να πάει στην Ιερά Μονή των Σπηλαίων του Πσκοφ για να τιμήσει τη μνήμη του πατέρα Ιωάννη (Κρεστιάνκιν), τον οποίο γνώριζε προσωπικά. Οπότε, κατά την επιστροφή μας στη Μόσχα την είχαμε μαζί μας στο λεωφορείο. Επιστρέφαμε με μεγάλες αποσκευές χάριτος του Θεού, λες και ήταν ένα μεγάλο ταξίδι στους ιερούς τόπους. Η γη του Ντονέτσκ είναι ιερή γη. Εδώ ζουν ταπεινοί και βαθιά πιστοί άνθρωποι. Και σίγουρα έχουμε κάτι να μάθουμε από αυτούς.

Στο Κέντρο Βοήθειας μας είχαν φέρει χειροποίητα μπισκότα. Τα έφερε ο εθελοντής Ανδρέας. Τα μπισκότα ήταν χρωματιστά, όμορφα. Τα βάζαμε μαζί με άλλα τρόφιμα και τα μοιράζαμε στους ανθρώπους και εκείνοι αμέσως αντιδρούσαν με πλατύ χαμόγελο.

Ο εθελοντής Ανδρέας     

Ανθρωπιστική βοήθεια     

Ο Ανδρέας μας εξηγεί: «Η θέση των εθελοντών είναι εκεί όπου χρειάζεται βοήθεια και υποστήριξη. Ήταν σημαντικό για μένα να βρίσκομαι στο Ντονέτσκ, να βοηθάω τους ανθρώπους. Να είμαι χρήσιμος. Να είμαι καλοπροαίρετος». Είναι φωτογράφος και είχε πάει στη Γιασινοβάταγια. Έκανε φωτορεπορτάζ για τους εθελοντές που επισκευάζουν σπίτια και αναστηλώνουν την πόλη.

Έκτη μέρα

Κυριακή. Ο Ανδρέας και εγώ επισκεφτήκαμε πανέμορφους ναούς του Ντονέτσκ: τον Καθεδρικό Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, τον Ιερό Ναό του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου και τον Ιερό Ναό της Παναγίας του Κοζελσάνσκ. Γνωριστήκαμε και επικοινωνήσαμε με τους ντόπιους κατοίκους. Όλοι τους μιλούν με θέρμη για τη μητέρα Ρωσία. Δεν υπάρχει γογγυσμός, υπάρχει μόνο σταθερή πίστη.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα στην πόλη Ντονέτσκ     

Ο Ιερός Ναός της Παναγίας του Κοζελσάνσκ     

Ήταν παραμονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Το απόγευμα βρεθήκαμε στην καταπληκτική ιερή ακολουθία όπου προΐστατο ο Μητροπολίτης Ντονέτσκ και Μαριούπολης κ.Βλαδίμηρος. Υπήρχε πολύς κόσμος. Μετά την ακολουθία οι ενορίτες παρατάχθηκαν σε δύο μεγάλες ουρές και ο σεβασμιώτατος ευλόγησε τον καθένα από αυτούς χωριστά χωρίς βιασύνη. Μαζί με όλους και εμάς.

Ο Μητροπολίτης Ντονέτσκ και Μαριούπολης κ.Βλαδίμηρος     

Ο Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου

Έφτασε η λαμπρή γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και η τελευταία μας μέρα στο Ντονέτσκ. Το πρωί πήγαμε στη Θεία λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που έχει πλέον γίνει οικείος για μας. Μετά τη λειτουργία, απελευθερώσαμε περιστέρια. Εδώ στο Ντονέτσκ αυτή η καλή παράδοση έχει ιδιαίτερο συμβολισμό. Είναι το σύμβολο της ελπίδας για ειρήνη.

Ο Ιερός Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος     

Η Μαρία Κουνιάγκινα     

Είχαμε μια τελευταία επίσκεψη να κάνουμε στο σπίτι μιας κατάκοιτης γιαγιάς που είχε σπάσει το πόδι της. Και πάλι είχαμε σημαντική συζήτηση: «Να είστε πάντα με τον Θεό, να Του ζητάτε βοήθεια από το πρωί, ώστε Αυτός να σας καθοδηγεί να ζήσετε την επόμενη μέρα έτσι ώστε να κάνετε καλό στους ανθρώπους. Μέσω διακονίας του πλησίον μας θα φτάσουμε στη Βασιλεία των Ουρανών».

Βιαζόμασταν να προλάβουμε το βραδινό λεωφορείο, αλλά η γιαγιά μας είπε ότι θα το προλάβουμε, ότι οι άγγελοι θα μας πάρουν στα φτερά τους. Έτσι και έγινε!

Στο σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων μας περίμενε η αγαπητή μας μοναχή Ραφαηλία, που πήρε το όνομά της από έναν από τους αρχαγγέλους. Άρα, είχε δίκιο η γιαγιά, όταν έλεγε ότι θα φτάναμε πετώντας με τα φτερά των αγγέλων.

Ώρα για το σπίτι     

Όπου ο Χριστός, εκεί και το σπίτι

Όλοι, όσους επισκεφτήκαμε στο Ντονέτσκ, ζούσαν σε άλλη διάσταση. Δεν είχαν παράπονα. Είχαν πραότητα, ταπεινότητα και πίστη. Κοιτάς και μαθαίνεις. Κάθε σπίτι που επισκεφτήκαμε ήταν τρόπον τινά ένας ναός με εικόνες, παλιές φωτογραφίες, ιστορίες για αγαπημένα πρόσωπα που είχαν μείνει μακριά τους. Οι άνθρωποι εδώ ζουν σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει χώρος για ματαιοδοξία, αλλά μόνο χώρος για δυνατή πίστη.

Οι άνθρωποι εδώ είναι καταπληκτικοί. Η πίστη και η ανδρεία τους δεν είναι κάτι επίπλαστο. Είναι ζωή στην οποία κάθε «ευχαριστώ», κάθε προσευχητικός αναστεναγμός, κάθε χειρονομία βοήθειας είναι γεμάτα πραγματική δύναμη.

Σε αυτή τη ζωή δεν υπάρχει χώρος για την ερώτηση «για ποιο λόγο;». Υπάρχει μόνο η διαπίστωση ότι ο Θεός αγαπάει τους πάντες το ίδιο. Και είναι το ίδιο εγγύς στον κάθε άνθρωπο που υποφέρει.

Αν αισθάνεστε ότι μπορείτε και θέλετε να βοηθήσετε, ελάτε. Στο Ντονέτσκ, τη Μαριούπολη ή το Σεβεροντονέτσκ. Η Πατριαρχική Ανθρωπιστική Αποστολή διαθέτει 12 κέντρα βοήθειας. Εθελοντές χρειάζονται πάντα. Τώρα είναι η εποχή διακοπών και αδειών. Θα ήταν ευχής έργο εάν κάποιος αφιέρωνε μια ελεύθερη εβδομάδα σε αυτή τη σημαντική διακονία.