Οι φυλάσσοντες την πίστη των αγίων πατέρων

Οι Ασσύριοι... Οι περισσότεροι από εμάς, με το άκουσμα αυτής της λέξης, πιθανότατα θα θυμηθούν τα σχολικά βιβλία αρχαίας ιστορίας. Ωστόσο, οι Ασσύριοι είναι μια εθνοτική ομάδα που υπάρχει και σήμερα. Μάλιστα, οι πρόγονοί τους ήταν από τους πρώτους που δέχτηκαν την πίστη του Χριστού από τους αποστόλους. Παρά ταύτα, η Ασσυριακή Εκκλησία είχε δύσκολη πορεία: με τα σχίσματα, την απόκλιση προς την αίρεση, την ουνία, τη φυγή λόγω διωγμών... Όμως, και στις μέρες μας διατηρείται η ορθόδοξη ασσυριακή διασπορά, η οποία για 2000 χρόνια φυλάσσει την πίστη των αγίων πατέρων. Στη Γεωργία αυτή αριθμεί περίπου 2000 άτομα και χρειάζεται την υποστήριξη και τη βοήθεια των πιστών αδελφών της.

Ο πατήρ Σεραφείμ (Μπιτ-Χαρίμπι) με το ποίμνιό του

Οι δώδεκα Ασσύριοι ασκητές

Ο Όσιος Ιωάννης Ζενταζνέλι με τους δώδεκα μαθητές του Στη Συρία, τη Μεσοποταμία και το Ιράν, ο χριστιανισμός άρχισε να διαδίδεται ήδη από τον 1^ο αιώνα μ.Χ., και οι Ασσύριοι^[1] ήταν από τους πρώτους που τον ενστερνίστηκαν. Στα μέσα του 6^ου αιώνα, η Υπεραγία Θεοτόκος εμφανίστηκε στον Ασσύριο ασκητή, τον Άγιο Ιωάννη Ζενταζνέλι, και του πρόσταξε να επιλέξει από τους μαθητές του με κλήρωση 12 άτομα σε αποστολή για την στερέωση της χριστιανικής πίστης και την ίδρυση του μοναχισμού στην Ιβηρία – τη σημερινή Γεωργία. Η αρχαιότερη βιογραφία των αγίων Ασσυρίων πατέρων μαρτυρεί σχετικά: «Όλοι τους... δίδασκαν τον λαό, τον νουθετούσαν στην πίστη, διέλυαν το σκοτάδι της δεισιδαιμονίας και εξαφάνιζαν την ειδωλολατρία και τους βωμούς που είχαν απομείνει στα ορεινά περάσματα για να υψώνουν στη θέση τους τον άγιο σταυρό και ιερούς ναούς...». Οι άγιοι ασκητές ίδρυσαν 13 μοναστήρια, τα οποία μέχρι σήμερα αποτελούν φρούριο της Γεωργιανής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η τύχη της Ασσυριακής Εκκλησίας εκείνη την εποχή είχε δραματική εξέλιξη. Στα μέσα του 5^ου αιώνα, αποκόπηκε από την Οικουμενική Εκκλησία, υιοθετώντας τις ψευδοδιδασκαλίες του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Νεστορίου, ο οποίος διέδιδε κακοδοξίες για την Θεοτόκο και για τη φύση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Η αίρεση του Νεστορίου καταδικάστηκε στην Γ' Οικουμενική Σύνοδο, και ο ίδιος ο Νεστόριος αναθεματίστηκε. Ωστόσο, οι «νεστοριανοί» ανακήρυξαν αγίους τον καταδικασμένο από την Εκκλησία Νεστόριο, τον προκάτοχό του και δάσκαλό του Θεόδωρο Μοψουεστίας, καθώς και τον επίσκοπο Διόδωρο Ταρσού, ο οποίος συμμεριζόταν τις απόψεις τους. Η Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής, που κάποτε ομολογούσε την Ορθόδοξη πίστη, τους τιμά ως αγίους μέχρι και σήμερα. Η διδασκαλία τους, και συγκεκριμένα η χριστολογία, αποτελεί την επίσημη διδασκαλία της συγκεκριμένης εκκλησίας.

Από τον 15^ο αιώνα ανάμεσα στους Ασσύριους άρχισε να διαδίδεται ο καθολικισμός. Τον 16^ο αιώνα, μετά από πολλές ίντριγκες και εσωτερικές διαμάχες, έγινε σχίσμα που χώρισε την Ασσυριακή Εκκλησία σε δύο: η μια συνήψε ουνία με τον Πάπα Ρώμης και άρχισε να ονομάζεται «Χαλδαϊκή Καθολική Εκκλησία», ενώ η άλλη συνέχισε να ακολουθεί τη διδασκαλία του Νεστορίου.

Όμως, δεν αποστάτησαν όλοι οι Ασσύριοι. Υπήρχαν ανάμεσά τους και αυτοί που παρέμειναν πιστοί στην αγιοπατερική πίστη.

Γεωργία: ένας μεγαλόσχημος μοναχός επικεφαλής της διασποράς

Οι περισσότεροι Ασσύριοι ζουν σήμερα στα βουνά του Κουρδιστάν (Ανατολική Τουρκία, Ιράν, Ιράκ). Ένα άλλο τμήμα τους ζει στη Γεωργία, στη Ρωσία και σε άλλες χώρες. Η πρώτη ασσυριακή παροικία στη Γεωργία είναι γνωστή από τον 18^ο αιώνα, αλλά η μαζική μετανάστευση των Ασσυρίων σε αυτή τη χώρα συνέβη στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως είναι γνωστό, η πολιτική της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε ως στόχο την εξόντωση των χριστιανών, οπότε αυτοί αναγκάστηκαν να διαφύγουν.

Ο πατήρ Σεραφείμ με το ποίμνιό του

Νωρίτερα, τον 19^ο αιώνα, είχε συμβεί ένα αξιοσημείωτο γεγονός. Μια κοινότητα Ασσυρίων-νεστοριανών (με επικεφαλής τους επισκόπους και τους ιερείς), που ζούσαν στην όμορη με τη Ρωσία περσική επαρχία του Αζερμπαϊτζάν, δυτικά της λίμνης Ουρμία, προσχώρησε στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτή η πρωτοβουλία ονομάστηκε «Εκκλησιαστική Αποστολή της Ουρμίας»^[2] και ήταν, ίσως, η μεγαλύτερη χαρά της Εκκλησίας και η μεγαλύτερη επιτυχία της από την εποχή του σχίσματος του 5^ου αιώνα! Μέρος των Ασσυρίων που ασπάστηκαν την Ορθοδοξία μετακόμισαν αργότερα στη Ρωσία, ενώ ένα άλλο μέρος εγκαταστάθηκε στη Γεωργία. Τα ορθόδοξα λειτουργικά κείμενα μεταφράστηκαν για αυτούς στην αραμαϊκή γλώσσα και έτσι κατάφεραν, με το να ζουν ως συμπαγής κοινότητα, να διατηρήσουν τη γλώσσα και την πίστη τους.

Η «άθεη» σοβιετική εποχή αποδείχθηκε δύσκολη για την ορθόδοξη ασσυριακή διασπορά: νέοι ιερείς δεν χειροτονούνταν, ενώ από τους παλιούς δεν έμεινε κανένας… Οι άνθρωποι επισκέπτονταν ρωσικές και γεωργιανές εκκλησίες για να βρουν παρηγοριά.

Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Ώσπου τη δεκαετία του 1990, από τη Δύση άρχισαν να καταφτάνουν μαζικά προτεστάντες, καθολικοί, νεστοριανοί και χαλδαίοι (καθολικοί-ουνίτες). Ιδιαίτερα επίμονοι ήταν οι νεστοριανοί και οι χαλδαίοι, οι οποίοι, με το επιχείρημα περί διατήρησης της εθνικής ταυτότητας, προσπαθούσαν να προσηλυτίσουν τους Ασσυρίους που ομολογούσαν την Ορθοδοξία.

Η Γεωργιανή Εκκλησία υπερασπίστηκε το ποίμνιό της, άνοιξε για τους Ασσύριους ένα πνευματικό και μορφωτικό κέντρο και όρισε επικεφαλής της κοινότητας έναν Ασσύριο ορθόδοξο μοναχό, που χειροτονήθηκε στη Γεωργιανή Εκκλησία, τον μεγαλόσχημο Αρχιμανδρίτη Σεραφείμ (Μπιτ-Χαρίμπι). Χάρη σε αυτές τις ενέργειες, πάρα πολλοί δεν αποχώρησαν από την Ορθοδοξία, ενώ εκείνοι που είχαν βαπτιστεί στην αιρετική Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής επέστρεψαν στην Ορθόδοξη πίστη.

Ο πατήρ Σεραφείμ σε ώρα ιερής ακολουθίας

Πλέον οι ορθόδοξοι Ασσύριοι έχουν τον δικό τους ναό, όπου οι ιερές ακολουθίες τελούνται στα αραμαϊκά και στα γεωργιανά. Στο χωριό Κάντα της Γεωργίας, όπου ζουν κυρίως ορθόδοξοι Ασσύριοι, σχεδιάζεται να δημιουργηθεί σύντομα ένα πνευματικό και πολιτιστικό ασσυριακό κέντρο. Επιπλέον, χτίζεται μοναστήρι προς τιμήν των 13 Ασσυρίων πατέρων-ασκητών. Οι ορθόδοξοι Ασσύριοι – που στην Γεωργία αριθμούν πάνω από 2000 άτομα – θεωρούν τον πνευματικό τους πατέρα Αρχιμανδρίτη Σεραφείμ δέκατο τέταρτο πατέρα, καθώς είναι εκείνος που συνέβαλε στην αναβίωση και στην ενίσχυση της ορθόδοξης πίστης στο περιβάλλον τους.

Οι εκπρόσωποι της Ασσυριακής Εκκλησίας της Ανατολής έχουν εξαιρετικά αρνητική στάση απέναντι στον Αρχιμανδρίτη Σεραφείμ. Πολλοί τον αποκαλούν προδότη. Σε αυτό ο πατήρ Σεραφείμ απαντά με θλίψη ότι η Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής, που αρχικά ήταν ορθόδοξη και κάποτε ενωμένη με όλες τις άλλες, έχασε όχι μόνο την καθαρότητα της πίστης, αλλά και τα Μυστήρια της Εκκλησίας. Η εξομολόγηση, ο μοναχικός θεσμός, πώς χάθηκαν όλα αυτά; Γιατί δεν αναβιώνουν; Ο πατήρ Σεραφείμ θρηνεί ότι οι εξ αίματος αδελφοί του, που αποσχίστηκαν στην αίρεση, έγιναν στην ουσία εικονομάχοι: σχεδόν δεν τιμούν τις εικόνες, για να μην μιλήσουμε για τις πιο θεμελιώδεις στρεβλώσεις που αφορούν σε θέματα πίστης και πνευματικής ζωής...

Όμως, η ορθόδοξη ασσυριακή διασπορά στη Γεωργία μεγαλώνει και έχει μεγάλες προοπτικές. Χρειάζεται όμως υλική υποστήριξη. Ενώ οι χαλδαϊκές και νεστοριανές αποστολές χρηματοδοτούνται από έξω και έχουν υποστήριξη από τη Δύση, για την ορθόδοξη ασσυριακή διασπορά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Όλα εξαρτώνται αποκλειστικά από την πρωτοβουλία κάθε ορθόδοξου χριστιανού, από την επιθυμία του να βοηθήσει στην αναγέννηση αυτής της αρχαίας Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η συγκέντρωση χρημάτων για την κατασκευή της μονής προς τιμήν των 13 Ασσυρίων αγίων πατέρων γίνεται με τον πενιχρό όβολο πολλών. Η κατασκευή συνεχίζεται. Όλοι όσοι διαβάζουν αυτές τις γραμμές μπορούν να συμβάλουν στην αναγέννηση και την ενίσχυση της Ορθοδοξίας, στηρίζοντας τους εν Χριστώ αδελφούς και αδελφές μας, Ασσύριους.