«Δεν θα υπάρχουν για σένα άλλοι θεοί εκτός από Μένα»

Οι αμαρτίες ποικίλλουν. Συνήθως, η πρώτη εξομολόγηση ενός ανθρώπου που αρχίζει να ζει συνειδητά τη χριστιανική ζωή σε μεγάλη ήδη ηλικία αφορά στα πιο «έντονα», να το πούμε έτσι, αμαρτήματα, προφανή και κατανοητά. Ταυτόχρονα, ο μετανοών, καθώς νιώθει ντροπή και αμηχανία, αρχίζει να απαριθμεί αυτά τα «έντονα» αμαρτήματα, λες και προσπαθεί να δικαιολογηθεί: «Λοιπόν, δεν λήστεψα, δεν σκότωσα κανέναν, προσπάθησα να μην προσβάλλω κανέναν, αλλά αν είπα κάτι απότομο, το έκανα δίκαια, γιατί πάντα λέω την αλήθεια πρόσωπο με πρόσωπο», και ούτω καθεξής. Με μια τέτοια εξομολόγηση ο άνθρωπος προσπαθεί ενστικτωδώς να αποστασιοποιηθεί από εκείνες τις αμαρτίες που θεωρεί ως κάτι φανερά κακό, ντροπιαστικό, ικανό να τον αμαυρώσουν, να πλήξουν το κύρος του, να τον εμποδίσουν να ζήσει κανονικά. Και μια τέτοια εξομολόγηση, στην πραγματικότητα, είναι πολύ σημαντική, γιατί είναι, ίσως, η πρώτη δειλή προσπάθεια του ανθρώπου να κοιτάξει τον εαυτό του με ειλικρίνεια, χωρίς ψευδαισθήσεις και αυταπάτες. Και αυτό, με τη σειρά του, είναι απαραίτητο προκειμένου να ξεκινήσει η μακρά και επίπονη δουλειά πάνω στον εαυτό του, για να επιτύχει την καθαρότητα του νου, της καρδιάς και της συνείδησης, για να πλησιάσει τον Παντέλειο Θεό και την Ουράνια Βασιλεία Του.

Με την πάροδο του χρόνου, προσφεύγοντας τακτικά στο μυστήριο της Εξομολόγησης, ο χριστιανός αρχίζει να βλέπει στον εαυτό του όλο και περισσότερες εκδηλώσεις αμαρτίας, όχι όμως επειδή οι αμαρτίες αυξάνονται, αλλά επειδή η πνευματική όραση του ανθρώπου σταδιακά καθαρίζεται και του γίνονται ορατές εκείνες οι πράξεις, οι σκέψεις και οι επιθυμίες που αρχικά δεν θεωρούσε αμαρτίες. Αλλά αργά ή γρήγορα, κάθε χριστιανός θα πρέπει να βρεθεί μπροστά σε μια απροσδόκητη για τον ίδιο αλήθεια.  

Υπάρχουν αμαρτίες που είναι πολύ πιο σοβαρές από τις παραπάνω, ασύγκριτα πιο σοβαρές. Και ο άνθρωπος τις γνώριζε από την αρχή. Τις γνώριζε, αλλά δεν είχε σκεφτεί σοβαρά τον θανάσιμο κίνδυνο που ενέχουν. «Γι’ αυτό σας βεβαιώνω πως κάθε αμαρτία και προσβολή κατά του Θεού θα συγχωρηθεί στους ανθρώπους· η προσβολή όμως κατά του Αγίου Πνεύματος δεν θα τους συγχωρηθεί. Αν κάποιος μιλήσει προσβλητικά κατά του Υιού του Ανθρώπου, ο Θεός θα τον συγχωρήσει· όποιος όμως μιλήσει εναντίον του Αγίου Πνεύματος, αυτόν ο Θεός δεν θα τον συγχωρήσει ούτε στον τωρινό ούτε στον μελλοντικό κόσμο» (Μτ. 12: 31–32).

Ακόμη και αν διαβάσουμε επιτροχάδην την ευαγγελική ιστορία θα διαπιστώσουμε ότι είναι αδύνατο να μετρηθεί πόσες φορές τα λόγια και οι πράξεις του Ιησού από τη Ναζαρέτ προκάλεσαν στους ανθρώπους απόρριψη, απορία, αγανάκτηση, εκνευρισμό, χλευασμό, κατάκριση, οργή και φανερό, απροκάλυπτο μίσος. Πολύ πριν από τη σταύρωση του Χριστού, πολλοί Ιουδαίοι δεν καταλάβαιναν γιατί επικοινωνούσε ελεύθερα με τελώνες και αμαρτωλούς, γιατί θεράπευε ασταμάτητα τους ανίατους και τους δαιμονισμένους (άρα και αμαρτωλούς, σύμφωνα με τη διδασκαλία των Ιουδαίων), με ποιο δικαίωμα και με ποια εξουσία συγχωρούσε τις αμαρτίες των ανθρώπων.

Τα λόγια όμως για την προσβολή κατά του Αγίου Πνεύματος ήταν ακατανόητα ακόμη και στους πιο στενούς μαθητές Του, μέχρι εκείνη την ημέρα που το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε πάνω τους. Αυτά είναι ακατανόητα για πολλούς χριστιανούς μέχρι και σήμερα. Στο Ευαγγέλιο δεν θα βρούμε εξήγηση αυτών των λόγων, γι’ αυτό πρέπει να στραφούμε στην Ιερή Παράδοση της Εκκλησίας μας, όπως εκφράζεται στα έργα των αγίων πατέρων. Και οι πατέρες, που διατήρησαν και μας άφησαν αυτή τη ζωντανή και σωτήρια Παράδοση, πραγματικά, σηκώνουν το πέπλο του μυστηρίου.

Η προσβολή κατά του Αγίου Πνεύματος είναι άρνηση της Θεότητας του ίδιου του Αγίου Πνεύματος· είναι άρνηση της χάρης και των πνευματικών χαρισμάτων που δίνει το Άγιο Πνεύμα στον χριστιανό· είναι άρνηση της Πρόνοιας του Θεού για τον κόσμο· είναι αμαρτία της αθεΐας και της απιστίας· είναι απόρριψη της προφανούς αλήθειας· είναι βλασφημία. Κάθε χριστιανός που θα διαβάσει αυτά τα λόγια, πιθανότατα θα αναρωτηθεί: και τι σχέση έχουν οι χριστιανοί με αυτό; Εμείς είμαστε αυτοί που αναγνωρίζουμε την ύπαρξη του Θεού. Πιστεύουμε στην Αγία Τριάδα: τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Ζητάμε στις προσευχές μας να μας δοθεί η χάρη του Θεού με πίστη και ελπίδα ότι μπορούμε να την λάβουμε. Η βλασφημία μάλιστα δεν άξιζε καν να αναφερθεί.

Δυστυχώς όμως, αυτό το θανάσιμο αμάρτημα μπορεί να αγγίξει και εμάς, τους χριστιανούς. Η πρώτη και η πιο διαδεδομένη εκδήλωσή του είναι η δυσπιστία στην άπειρη ευσπλαχνία του Θεού, στο ότι δηλαδή ο Κύριος με την εξουσία Του μπορεί να συγχωρήσει τα αμαρτήματά μας, ανεξάρτητα από το μέγεθος και το πλήθος τους. Κάθε φορά που μας φαίνεται ότι έχουμε κάνει κάτι τόσο φρικτό ή ζούμε μια τόσο αμαρτωλή ζωή, ώστε ο Θεός να μην μας συγχωρήσει πια, η ψυχή μας αρχίζει να διαποτίζεται από αυτό το θανάσιμο δηλητήριο της προσβολής κατά του Αγίου Πνεύματος.

Αλλά, με τη χάρη του Θεού, η ίδια η εμπειρία της χριστιανικής ζωής μας δείχνει ότι η ευσπλαχνία του Κυρίου μας είναι πραγματικά απεριόριστη. Αυτό σημαίνει ότι θα ήταν πιο σωστό να επικεντρωθούμε σε εκείνο το είδος προσβολής που είναι το πιο επικίνδυνο, επειδή προσελκύει λιγότερο την προσοχή, και πολλοί χριστιανοί απλώς δεν το εκλαμβάνουν ως κάτι κακό.

Όταν ο άγιος προφήτης του Θεού Μωυσής κατέβηκε από το όρος Σινά, όπου έλαβε από τον ίδιο τον Θεό τις δέκα εντολές για τον εκλεκτό εβραϊκό λαό, είδε ότι οι Εβραίοι, οι οποίοι έπρεπε να περιμένουν υπομονετικά την επιστροφή του, είχαν φτιάξει ένα χρυσό μοσχάρι για να το λατρεύουν αντί για τον Ένα Θεό. Βλέποντας αυτό, ο Μωυσής έσπασε σε κομμάτια τις πλάκες που κρατούσε στα χέρια του, επειδή μπροστά στο αμάρτημα που είδε, οι εντολές του Θεού είχαν χάσει κάθε νόημα. Αργότερα, ο Θεός συγχώρεσε τους Εβραίους και τους έδωσε ξανά τις εντολές, αλλά προηγήθηκαν η αυστηρή τιμωρία και πολλές προσευχές μετάνοιας.

Παρά το γεγονός ότι το περιγραφόμενο γεγονός συνέβη πριν από αρκετές χιλιετίες, δεν έχει εξαφανιστεί η τάση των ανθρώπων να απομακρύνονται συνεχώς από τον Δημιουργό και την αιώνια ζωή που Αυτός προσφέρει στους ανθρώπους. Είναι εξίσου ισχυρή και σήμερα η επιθυμία τους να βρουν τον απαγορευμένο καρπό, να αποκτήσουν κάποια μυστική γνώση, να οργανώσουν τη ζωή τους όχι με κόπο, μέσω της συνεργασίας με τον Θεό, αλλά μέσω κάποιων μυστικών τεχνολογιών και κρυπτογραφημένων οδηγιών. Οι πρώτοι που προσπάθησαν να αποκτήσουν απαγορευμένη γνώση και να επιτύχουν την υποτιθέμενη τελειότητα χωρίς τον Θεό ήταν οι πρόγονοί μας, ο Αδάμ και η Εύα. Αυτή η προσπάθεια συγκλόνισε ολόκληρο το σύμπαν, με αποτέλεσμα να εισέλθουν στον κόσμο των ανθρώπων η αμαρτία και ο θάνατος.

Ο Θεός, με την απερίγραπτη ευσπλαχνία Του, δεν άφησε το δημιούργημά Του να χαθεί, και για τη σωτηρία του έστειλε στον κόσμο τον Μονογενή Υιό Του. Ωστόσο, παρά ταύτα, οι άνθρωποι συνεχίζουν μέχρι σήμερα να αναζητούν επίμονα την ευτυχία χωρίς τον Θεό, να αναζητούν τη γνώση και το νόημα της ζωής στο σκοτάδι, εκεί όπου δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρξουν. Προσπαθούν μανιωδώς να υποκαταστήσουν στο μυαλό τους τον Δημιουργό με το δημιούργημα, την αιτία με το αποτέλεσμα, την Αλήθεια με τις πλάνες. Με αυτόν τον τρόπο απομακρύνονται από τον Ουράνιο Πατέρα και μεταβαίνουν στο χώρο του σκότους και της καταστροφής. Σε αυτά τα δίκτυα, δυστυχώς, πέφτουν και οι χριστιανοί.

Πολλοί χριστιανοί σήμερα δεν θεωρούν καθόλου ντροπή να συμβουλεύονται τους ωροσκόπους, θεωρείται σχεδόν κανόνας καλής συμπεριφοράς το να ρωτάνε ο ένας τον άλλον για τα ζώδια, οι κάρτες ταρώ και άλλες μέθοδοι μαντείας έχουν σχεδόν καθιερωθεί στην καθημερινή ζωή πολλών ανθρώπων. Αυτό ακριβώς είναι προσβολή κατά του Αγίου Πνεύματος. Σοκάρει το γεγονός ότι χριστιανοί που μεταλαμβάνουν των Αγίων Μυστηρίων του Χριστού πιστεύουν σοβαρά οι ίδιοι και διαβεβαιώνουν τους άλλους ότι η συμπεριφορά του ανθρώπου ή η πιθανότητα κάποιων γεγονότων στο μέλλον προσδιορίζονται από χάρτινες ή πλαστικές κάρτες με περίπλοκα σχέδια, ή από χειρισμούς με κεριά, καθρέφτες και άλλα αντικείμενα, ανάλογα με τη φαντασία αυτού που τα χρησιμοποιεί, ή επηρεάζονται από τη θέση των άστρων στο διάστημα.

Πολλοί χριστιανοί σήμερα δεν θέλουν καν να σκεφτούν τι λέει η Αγία Γραφή για τα διάφορα είδη μαντείας. Είναι όμως πολύ κατηγορηματική σε αυτό το θέμα: «Δε θα βρεθεί κανείς ανάμεσά σας, που να προσφέρει το γιο του ή την κόρη του να καούν θυσία ή που ν’ ασκεί μαντεία ή οιωνοσκοπία ή απόκρυφες τέχνες ή μαγεία· κανείς δεν πρέπει να γίνει μάγος ή εξορκιστής πνευμάτων, μάντης ή νεκρομάντης. Όποιος τα κάνει αυτά είναι μισητός στον Κύριο. Άλλωστε εξαιτίας αυτών των βδελυρών πράξεων θα διώξει ο Κύριος αυτά τα έθνη από μπροστά σας. Πρέπει, λοιπόν, να είστε απόλυτα πιστοί στον Κύριο, το Θεό σας» (Δευτ. 18: 10-13).

Όσο για την «αθώα» αστρολογία, ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ερμηνεύοντας τον προφήτη Ησαΐα, είπε ξεκάθαρα ότι οι αστρολόγοι δεν μπορούν να προβλέπουν το μέλλον, ότι δεν μπορούν να σου δώσουν τίποτα άλλο πέρα από τη θλίψη που έχουν οι ίδιοι οι αστρολόγοι, επειδή όσο και να παρατηρούν τα αστέρια, δεν είναι σε θέση να προβλέπουν τίποτε. Είναι άχρηστοι και θα χαθούν.

Ο Όσιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, τον 8^ο αιώνα, είχε πει ξεκάθαρα ότι η αστρολογία και τα ωροσκόπια απορρίπτουν την ανθρώπινη ελευθερία και τη Θεία αξιοπρέπεια: «Οι Έλληνες παραδέχονται ότι με την ανατολή και τη δύση και τη σύγκρουση των αστεριών αυτών, του ηλίου και της σελήνης καθορίζονται η ζωή και οι πράξεις μας· με αυτά καταγίνεται η αστρολογία. Εμείς όμως παραδεχόμαστε ότι απ’ αυτά διαμορφώνονται καιρικές καταστάσεις, η βροχή και η ανομβρία, το κρύο και η ζέστη, η υγρασία και η ξηρασία και οι άνεμοι και τα παρόμοια, αλλά με κανένα λόγο οι πράξεις μας· γιατί εμείς, επειδή γίναμε αυτεξούσιοι από τον Δημιουργό, είμαστε κύριοι σ’ αυτές. Αν λοιπόν από την κίνηση των αστεριών κάνουμε τα πάντα, κατ’ ανάγκη κάνουμε, αυτό που κάνουμε· και αυτό που γίνεται κατ’ ανάγκη ούτε αρετή ούτε κακία είναι. Και αν ούτε αρετή ούτε κακία έχουμε, δεν είμαστε άξιοι ούτε για τους επαίνους και τα στεφάνια, ούτε για τις κατηγορίες ή τις τιμωρίες· επιπλέον θα βρεθεί και ο Θεός άδικος, δίνοντας σε άλλους αγαθά και σε άλλους θλίψεις. Αλλά ακόμη ούτε ο Θεός θα κυβερνά ούτε θα προνοεί για τα κτίσματά του, αν τα πάντα κατ’ ανάγκη άγονται και φέρονται».

Μπορούμε να παραθέσουμε πολλές ρήσεις αγίων σχετικά με την αστρολογία και κάθε είδους μαντεία, αλλά αρκεί μόνο να πούμε ότι κανένας από τους πατέρες δεν εξέφρασε ποτέ την παραμικρή αποδοχή όλων αυτών. Αυτό είναι κατανοητό, δεδομένου ότι η Εκκλησία συνδέει άμεσα όλες αυτές τις πλάνες με τη δραστηριότητα των κακών πνευμάτων. Ο Ιερός Αυγουστίνος, ερμηνεύοντας το βιβλίο της Γενέσεως, προειδοποιεί τους χριστιανούς να αποφεύγουν τους αστρολόγους και μάντεις, γιατί αυτοί με τη βοήθεια των δαιμόνων τους πιάνουν στα δίκτυά τους και τους καταστρέφουν.

Λοιπόν, γιατί είναι καταστροφικά για την ψυχή τα διάφορα μαντεία;

Επειδή ο άνθρωπος στο νου του:

• Στερεί από τον Δημιουργό και Προνοητή του το δικαίωμα να διαχειρίζεται το δημιούργημά Του
• Δεν εναποθέτει τις ελπίδες του στον Ελεήμονα και Παντοδύναμο Θεό, αλλά σε άψυχα και χωρίς βούληση και λογική αστέρια ή αντικείμενα·
• Δεν πιστεύει στη ζωοποιό χάρη του Αγίου Πνεύματος, που ενεργεί στον άνθρωπο και που τον οδηγεί στην τελειότητα, αλλά πιστεύει στην υποτιθέμενη δύναμη ενός μηχανιστικού συνδυασμού πραγμάτων ή παραγόντων που υποδουλώνουν την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου και τον αναγκάζουν να ενεργεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

Το αποτέλεσμα ενός τέτοιου τρόπου σκέψης αναπόφευκτα είναι ότι ο άνθρωπος απομακρύνει σταδιακά τον Θεό από το έργο της σωτηρίας του και αναθέτει σε Αυτόν τον ρόλο του εξωτερικού παρατηρητή. Έτσι η θέση που απελευθερώνεται, όπως όλοι γνωρίζουμε καλά, δεν μένει κενή. «Έτσι δεν μπόρεσε να κάνει εκεί κανένα θαύμα, παρά μόνο ακούμπησε τα χέρια του σε λίγους αρρώστους και τους θεράπευσε. Κι έμενε κατάπληκτος από την απιστία τους...» (Μκ. 6: 5–6).

Ο Παντοδύναμος και Πανάγαθος Θεός δεν μπορεί να συγχωρήσει στον άνθρωπο την αμαρτία, την οποία ο άνθρωπος θεωρεί κανονικότητα και όχι αμαρτία. Ο Θεός δεν μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στη Βασιλεία των Ουρανών, αν τη θέση του οδηγού την έχουν ήδη καταλάβει τα αστέρια, οι κάρτες, τα όνειρα ή κάποιες ασαφείς ρήσεις παράξενων ανθρώπων. Το Φως και η Αλήθεια δεν μπορούν να συνυπάρξουν με την πλάνη και το σκοτάδι.

Ο μόνος τρόπος για να ξεκινήσει κανείς τον δρόμο προς τη σωτηρία της ψυχής από την αμαρτία και προς την Βασιλεία των Ουρανών είναι να προσπαθήσει να κατανοήσει το νόημα των λόγων: «Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σου… Δεν θα υπάρχουν για σένα άλλοι θεοί εκτός από μένα» (Εξ. 20: 2–3).