Ο ναός που είδε ο αστροναύτης Γκρέτσκο από το διάστημα. Μέρος Α

Του πήρε σχεδόν 40 χρόνια για να έρθει εδώ. Ο Γεώργιος Μιχάηλοβιτς Γκρέτσκο είναι αστροναύτης και πιλότος δύο φορές βραβεύτηκε για τον ηρωισμό του από την Σοβιετική Ένωση, διδάκτωρ Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών. Το 1975, ο Γκρέτσκο καθώς φωτογράφιζε τη Γη από το διάστημα, δεν μπορούσε να τραβήξει αυτό που ήθελε, διότι τα σύννεφα ήταν πυκνά πάνω από τον πλανήτη. Και ξαφνικά αραίωσαν, και στο κενό εμφανίστηκε ... ένας ναός. Ήταν η εκκλησία της Παναγίας του Καζάν στο χωριό Ροζνόβ, που τότε βρισκόταν ακόμα στην περιοχή Γκόρκι.

Η Εκκλησία της Παναγίας του Καζάν, Ροζνόβ. Φωτογραφία: Αντρέι και Τατιάνα Πάβλοφ / sobory.ru

Για πολλούς αιώνες, η προσευχή στην Παναγία έσωσε τη Ρωσική γη, τους απελευθέρωσε από την πείνα, τη δειλία, την πυρκαγιά, τη μάχη, από πολλά προβλήματα και κακό! Και από το 1975 ο Γεώργιος Μιχάηλοβιτς ήθελε να επισκεφθεί το Ροζνόβ, την εκκλησία όπου κατοικεί η θαυματουργή εικόνα του, όπου στα σοβιετικά χρόνια εκεί βάπτιζαν, πάντρευαν και κήδευαν... Ο Γεώργιος Γκρέτσκο ήταν πιστός από παιδί, από τότε που ήταν στην κατοχή κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Μετά από εκείνη την αξέχαστη πτήση, βέβαια, έκανε έρευνες και έφτασε μέχρι τις όχθες του ποταμού Βόλγα στο χωριό Ροζνόβ, δεν τα κατάφερε να έρθει. Και το 2011, πριν από μια πολύπλοκη επέμβαση, προσευχήθηκε γι' αυτό σε αυτό το παλαιό ναό. Το 2013, τέσσερα χρόνια πριν από τον θάνατό του, ο Γεώργιος Μιχάηλοβιτς ήρθε τελικά εδώ. Αυτός και η σύζυγός του φύτεψαν βελανιδιές και αγριοτριανταφυλλιές κοντά στην εκκλησία, οι οποίες τώρα έχουν γίνει μεγάλα δέντρα. Και, φυσικά, προσευχήθηκαν μπροστά στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Καζάν.

«Αγιογραφημένη εδώ και πολλά χρόνια...»

Η εκκλησιαστική παράδοση, Η οποία μεταδίδεται από στόμα σε στόμα εδώ και αρκετούς αιώνες, λέγεται ότι κάποτε, στα βάθη των δασών του Βόλγα, στις όχθες του ήσυχου ποταμού Βατόμ κοντά στο βάλτο Ροζκόβ εμφανίστηκε μια εικόνα της Παναγίας. Οι αγρότες την μετέφεραν στο χωριό Ζασκοτσίχα, στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού, αλλά το πρωί δεν ήταν εκεί, η εικόνα βρέθηκε και πάλι στον βάλτο του Ροζκόβ. Τρεις φορές μετέφεραν την εικόνα στο Ζασκοτσίχα και τις τρεις φορές επέστρεψε πίσω. Και τότε στη σχεδόν έρημη περιοχή, που σήμερα ονομάζεται Ροζνόβ, έχτισαν μια εκκλησία.

Δεν είναι γνωστό πότε και από ποιον αγιογραφήθηκε αυτή η εικόνα του Καζάν. Η παλαιότερη σωζόμενη περιγραφή της βρίσκεται στην απογραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας από το 1822: «...η εικόνα είναι αγιογραφημένη εδώ και πολλά χρόνια, πολύ όμορφη, επιχρυσωμένη, το κάλυμμα είναι διακοσμημένο με ασημένιες, λευκές, πράσινες, τουρκουάζ πέτρες, κινέζικα μαργαριτάρια (167 μαργαριτάρια) και συνολικά 1898 κόκκους μαργαριταριών».

Οι κάτοικοι του χωριού Ροζνόβ και των γύρω χωριών πάντα βαθιά μέσα τους τιμούσαν και σέβονταν τα Θεία. Και στο δεύτερο μισό του XVIII αιώνα η αγάπη τους προς τα Θεία εξαπλώθηκε πέρα από όρια της ενορίας. Το 1771 η πανούκλα οργίαζε στο Νίζνι Νόβγκοροντ και τη γειτονιά του. Αλλά το μεγάλο χωριό Μπορ και τα γειτονικά χωριά και τους μικρούς συνοικισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Ροζνόβ, γλίτωσαν από την ασθένεια χάρη στις προσευχές μπροστά στη θαυματουργή εικόνα. Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι κάτοικοι του Νίζνι Νόβγκοροντ και του Σεμεόνοβσκ σώθηκαν από τη χολέρα με προσευχές προς τιμήν της Παναγίας του Καζάν.

Στη συνέχεια κατασκευάστηκε μια μεταλλική κιβωτός για να κάνουν λιτανείες και να την μεταφέρουν σε άλλες περιοχές. Ήταν κατασκευασμένη από ορείχαλκο σε μορφή παρεκκλησίου με τρία παρεκκλήσια στεφανωμένα με σταυρούς. Στην μπροστινή πλευρά τοποθέτησαν την εικόνα του Θαυματουργού, στην πίσω πλευρά, την εικόνα της Παναγίας του Καζάν, στα πλάγια, οι εικόνες του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού και της μάρτυρος πριγκίπισσας Αλεξάνδρας, και μία από τις επιγραφές στην κιβωτό λέει ότι κατασκευάστηκε «εις μνήμην της ιερής στέψης των αυτοκρατορικών μεγαλειοτήτων Νικολάου Αλεξάντροβιτς και Αλεξάνδρας Φεοντόροβνα». Και τώρα η εικόνα παραμένει σε αυτή την κιβωτό.

Αφού η Υπεραγία Θεοτόκος έσωσε τους κατοίκους του Ροζνόβ, του Μπορτσάν και του Νίζνι Νόβγκοροντ κατά τη διάρκεια της επιδημίας χολέρας το 1888, είχε έγινε ένας κατάλογος με τα ονόματα αυτών που σώθηκαν, ο οποίος βρίσκεται επίσης στην εκκλησία της Παναγίας του Καζάν.

Προς τιμήν της ιερής εικόνας

Η εκκλησία στο Ροζνόβ χτίστηκε αρχικά το 1673 με ευλογία του πρώτου Αγίου του Νίζνι Νόβγκοροντ Μητροπολίτη Φιλάρετου (η επισκοπή του Νίζνι Νόβγκοροντ ιδρύθηκε το 1672). Η ξύλινη εκκλησία στο Ρόζνοβ δεν άντεξε πολύ, διότι το XVII-XVIII αιώνα χτίστηκε μια πέτρινη εκκλησία προς τιμήν της εικόνας της Παναγίας του Καζάν με ένα παρεκκλήσι προς τιμήν του Αγίου Προφήτη Ηλία. Την ίδια εποχή έχτισαν επίσης ένα υπερυψωμένο καμπαναριό ύψους 27 μέτρων. Και αν ο ναός από εκείνους τους μακρινούς χρόνους αναστηλωνόταν επανειλημμένα, αλλάζοντας κάπως την εμφάνισή του, το καμπαναριό παρέμεινε σχεδόν στην αρχική του μορφή. Οι προσόψεις του ήταν κάποτε διακοσμημένες με τα περίφημα κεραμίδια μπαλαχίνσκ (μερικά από τα οποία έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα), ενώ η κορυφή του καλύπτονταν από κεραμίδια.

Εκεί κοντά στην εκκλησία υπήρχαν κάποτε δύο παρεκκλήσια. Το ένα παρεκκλήσι που είναι ξύλινο, σύμφωνα με μαρτυρίες, ανεγέρθηκε στη θέση όπου εμφανίστηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Καζάν. Το άλλο παρεκκλήσι ανεγέρθηκε στα τέλη του XIX αιώνα στο κέντρο του χωριού. Ο επικεφαλής του Ζέμσκ, σύμβουλος Βλαντίμιρ Νικολάεβιτς Λιστόφ, πρότεινε να χτιστεί εις μνήμην του αποθανόντος αυτοκράτορα Αλέξανδρου Γ' και «για τη διαπαιδαγώγηση των μεταγενέστερων». Ο Βλαντίμιρ Νικολάεβιτς ζούσε στο κτήμα του κοντά στο ενοριακό χωριό Γιαμνόβ και ήταν ενορίτης της εκκλησίας του Καζάν. Όλος ο κόσμος τότε έχτισε ένα ευρύχωρο πέτρινο παρεκκλήσι με πέντε τρούλους. Τα ιερά δεν κατάφεραν να διασωθούν μέχρι σήμερα.

Στα τέλη του XVII αιώνα στο χωριό Ροζνόβ υπήρχαν μόνο 29 σπίτια στα οποία ζούσαν 66 άνδρες αγρότες και 79 γυναίκες αγρότισσες. Όμως η ενορία του Πρετσίστενσκι (όπως ονομαζόταν) ήταν πολύ μεγάλη, καθώς υπήρχαν πολλά χωριά γύρω από το Ροζνόβ. Είναι γνωστό ότι στα τέλη του XVIII αιώνα στη πανηγυρική εορτή, τελείται το φθινόπωρο η εικόνα της Παναγίας του Καζάν, στο χωριό διοργάνωναν πανηγύρι.

Η περιοχή του Ροζνόβ θεωρούνταν «πολιτιστική». Το 1898 άνοιξε στο χωριό μια βιβλιοθήκη αναγνωστήριο. Και, φυσικά, υπήρχε κατηχητικό στην εκκλησία. Το πρώτο οργανώθηκε από τον ενοριακό της εκκλησίας του Καζάν πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννη Σαντόφ. Επί 40 χρόνια δίδασκε τα παιδιά των χωρικών στο ίδιο του το σπίτι.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, το σχολείο άρχισε να λειτουργεί σε ένα ξεχωριστό κτίριο που χτίστηκε με δωρεές από τους συμβούλους της εκκλησίας, τον Ιβάν Γκριγκόριεβιτς Κλίμιτσεφ, έναν αγρότη από το χωριό Βαγκάνκοβο. Η οικογένεια αυτή νοιαζόταν πολύ για την εκκλησία της Παναγίας του Καζάν και οι εκπρόσωποί της εξακολουθούν να είναι ενορίτες της.

Η Εκκλησία της Παναγίας του Καζάν, 1910. Φωτογραφία: sobory.ru

Στις αρχές του XX αιώνα στην περιοχή του Ροζνόβ υπήρχαν 5 σχολεία για παιδιά αγροτών, 3 από αυτά στην ενορία της εκκλησίας της Παναγίας του Καζάν. Εδώ σπούδαζαν και τα παιδιά των παλαιόπιστων, που ήταν επίσης πολυάριθμα στην ενορία. Κοντά στο Ροζνόβ υπήρχε η σκήτη στο Ελέσινσκ ένα από τα κέντρα μέρη του Βόλγα των παλαιόπιστων. Οι παλαιόπιστοι έρχονταν επίσης στις λειτουργίες στην εκκλησία του Καζάν.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα κατασκευάζονταν σταυροί με τη θαυματουργή εικόνα του Ροζνόβ.

Από αρχαιοτάτων χρόνων με την θαυματουργή εικόνα του Ροζνόβ γίνονταν λιτανείες. Η λιτανεία γινόταν στα γειτονικά χωριά, έμπαιναν με την εικόνα στα σπίτια και τελούνταν δεήσεις με αγιασμό.

Στις πανηγυρικές εορτές, 17 Ιουλίου και 9 Οκτωβρίου (παλαιού ημερολογίου), μετέφεραν την εικόνα πανηγυρικά στο χωριό Μπορ, απέναντι από το Νίζνι Νόβγκοροντ, στην αριστερή όχθη του Βόλγα. Η λιτανεία γινόταν στα γειτονικά χωριά, έμπαιναν με την εικόνα στα σπίτια και τελούνταν δεήσεις με αγιασμό.

Μετά την επανάσταση η τελευταία φορά που πραγματοποιήθηκε η λιτανεία ήταν το 1929. Η παράδοση αυτή ξεκίνησε πάλι το 1998. Ωστόσο, οι άνθρωποι που ήταν στις λιτανείες από τις ενορίες των χωριών δεν πηγαίνουν τόσο συχνά όπως τον παλιό καιρό.

Την παραμονή των πανηγυρικών εορτών, η θαυματουργή εικόνα βρίσκεται στο κέντρο της περιοχής, στην πόλη Μπορ, και για την λιτανεία πολύ άνθρωποι αναχωρούν από την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Οι στάσεις γίνονται μόνο σε χωριά που βρίσκονται στον αυτοκινητόδρομο.

Συνεχίζεται…