Ο πατήρ Ίλια και οι διδαχές του

Μέρος Α

Μακάρι να βλέπουν την όμορφη γη

Αλλά υπήρχαν και φορές που δεν επισκεπτόμουν για καιρό τον γέροντα. Όσο προσβλητικό και αν ακούγεται, ήταν καθαρά από δική μου ανοησία. Για παράδειγμα, έβαψα τα μαλλιά μου πιστεύοντας αφελώς ότι η ξανθιά βαφή θα ξεβγαλθεί γρήγορα, σε τρεις τέσσερις βδομάδες το πολύ, αλλά δεν ήταν έτσι, έπρεπε να περιμένω να μακρύνουν και οι ξανθές άκρες απλά θα κοπούν στο κομμωτήριο. Λες και υπήρχε κάτι που μπορούσα να κρύψω απ’ τον γέροντα. Δεν ήθελα να εμφανιστώ στον Γεώργιο με νέα εμφάνιση. Και μετά συνέβησαν τα εξής. Τη στιγμή που αποφάσισα να πάω στο Περεντέλκινο, τα μάτια μου θόλωσαν και έχασα τις αισθήσεις μου. Ήδη στο ασθενοφόρο διαγνώστηκε με μικροεγκεφαλικό και μου συνέστησαν να μην κινούμαι. Πρέπει να πω, ότι τέτοια δοκιμασία έχω υποστεί και στο παρελθόν, αλλά δεν του έδωσα σημασία. Το φως είναι πιο δυνατό απ’ το σκοτάδι. Και εκείνη τη φορά, έμεινα στο νοσοκομείο για καιρό. Κοιτάζοντας τον ορό με την «μεξιδόλη», πήρα μια απόφαση. Δε θα μείνω εδώ για καιρό. Η άνοιξη είναι στην αυλή! Είπα ειλικρινά στον γιατρό: ονειρεύομαι να φάω λαπαθόσουπα και ομελέτα με άγριο σκόρδο που θα μαγειρέψω η ίδια, οπότε, με συγχωρείτε, θα ολοκληρώσω τη θεραπεία στο σπίτι. Η γειτόνισσά μου, μια υπέροχη γυναίκα 90 χρονών, παρατήρησε ότι αφού είμαι από τη Σιβηρία, οι Σιβηριανοί είναι έτσι αποφασιστικοί. Το επιβεβαίωσα. Μιλήσαμε μαζί, αποδείχθηκε ότι η Λίντια Σαφρόνοβνα είναι η μητέρα του Ρώσου αστροναύτη Πάβελ Βλαντιμίροβιτς Βινογκράντοφ, ο οποίος -όπως αναφέρεται- θεωρείται ο μεγαλύτερος σε ηλικία άνθρωπος που έχει κάποτε εργαστεί στο Διάστημα. Γεννήθηκε στο Μαγκαντάν. Εκείνη μιλούσε για τα σπίτια που είναι χτισμένα σε κάθετους πασσάλους, για την αγάπη της για τη γη, τη φύση, τη σταφίδα που καλλιεργήθηκε κοντά στο σπίτι της, η γενναιόδωρη συγκομιδή της οποίας της δίνει χαρά. Είπε για το πόσο σημαντικό είναι να προστατεύσουμε τη γη. Έχω παρατηρήσει εδώ και καιρό ότι οι βόρειοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι με τους χώρους πρασίνου.

Η αγαπητή μου συνομιλήτρια θυμήθηκε πώς οδηγούσε με τον οδηγό κατά μήκος της Γιαροσλάβκα και υπήρχε τεράστια κίνηση (όπως συνήθως) και η Λίντια Σαφρόνοβα, παρά την προχωρημένη ηλικία της, βγήκε απ’ το αυτοκίνητο, πήρε μια σακκούλα και άρχισε να μαζεύει τα σκουπίδια από τον δρόμο, τα παιδιά απ’ το Διάστημα μπορούν να δουν τα πάντα…Μακάρι να βλέπουν την όμορφη γη, και είναι στ’ αλήθεια υπέροχη, έλεγε ο Πάβελ…Γίναμε φίλες, ο γιος της τηλεφωνούσε συχνά, και εγώ είχα μαγευτεί από αυτή την υπέροχη οικογένεια, την ατμόσφαιρα αγάπης και τη φροντίδα. Και ύστερα, μερικές μέρες αργότερα έγραψα μια δήλωση αίτηση ότι «σε οποιαδήποτε περίπτωση, αναλαμβάνω την ευθύνη» μάζεψα τα πράγματά μου, χαιρέτισα και έφυγα. Την προηγούμενη μέρα ζήτησα απ’ τον γιο μου να μου αγοράσει μερικές συσκευασίες με βρώμη. Θα αναρρώσω με τον παλιό τρόπο, με ζωμό βρώμης. Σκεπτόμενη τώρα ύστερα από καιρό, θα πω ότι βοήθησε.

Πάντα να μένεις με τον Θεό

Ο γέροντας πάντα εξέταζε όχι το ίδιο το φαινόμενο, αλλά τη φύση του, τις ρίζες του, το υπόβαθρο. Έλεγε: «σε οποιαδήποτε κατάσταση χρειάζεται να είσαι με τον Θεό. Βλέποντας την αλλαγή διάθεσης στο πρόσωπό μου, επαναλάμβανε: «Πάντα να μένεις με τον Θεό»

Ο γέροντας πάντα εξέταζε όχι το ίδιο το φαινόμενο, αλλά τη φύση του, τις ρίζες του, το υπόβαθρο. Έλεγε: ‘σε οποιαδήποτε κατάσταση, χρειάζεται να είσαι με τον Θεό

«Αλλά αν ταξιδεύω με αυτοκίνητο για μεγάλη απόσταση, και μερικές φορές στο εξωτερικό, και συναντώ διάφορους ανθρώπους -τροχονόμους, υπάλληλοι στο τελωνείο, οι οποίοι μπορούν να σε καθυστερήσουν για 12 ώρες, ή μπορεί να ζητήσουν χρήματα, πού να τα βρω…πώς να αντιταχθώ;»

«Σε αυτές τις περιπτώσεις» απαντούσε ο γέροντας, «πρέπει να ζητάς τη βοήθεια του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, οπωσδήποτε πριν το ταξίδι να διαβάζεις την ακολουθία του, καλό θα ήταν επίσης να το έχεις στο αυτοκίνητο, να το ακούς…» Ίσως να παραγγείλω χίλια από αυτά, να τα φέρουν τον επόμενο μήνα και να τα διανέμω στους οδηγούς.

«Ελάτε, Όλγα»

«Βέβαια»

Ο γέροντας με κοίταξε θλιμμένα. Πήγα σε εκείνον ύστερα από έξι μήνες. Τον Ακάθιστο τον αγόρασα μετά στο Μοναστήρι Σρέτενσκι, και πράγματι, ο δρόμος μαζί με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ αποδείχθηκε εντελώς διαφορετικός.

Αρχάγγελε Μιχαήλ, πρέσβευε στον Θεό υπέρ υμών!

Ο γέροντας έπαιρνε τους οδηγούς πολύ στα σοβαρά. Πάντα ευλογούσε για τον δρόμο, για επισκευές στο αυτοκίνητο (μερικές φορές συμβούλευε να κάνεις), στις εξετάσεις για δίπλωμα. Όμως μια φορά έγινε μια εξαίρεση. Μπορεί να μην ήταν μία φορά, απλώς εγώ γνωρίζω γι’ αυτή τη μία. Ένας νεαρός ήρθε σε εκείνον και τον ενημέρωσε με χαρά ότι η μητέρα του κέρδισε ένα αυτοκίνητο σε κλήρωση. Εκείνος εκφράστηκε έτσι: «Μου έπεσε ένα καλό αυτοκίνητο απ’ τον ουρανό, θα μπορούσες να πεις!» Απομένουν μικροπράγματα, να δώσεις για δίπλωμα και να οδηγήσεις για την ευχαρίστησή σου. Ο πατήρ Ίλια είπε αυστηρά ότι δεν έχει ευλογία αυτός ο άντρας να καθίσει στο τιμόνι, αλλά μπορούσε να πουλήσει το αυτοκίνητο και να μοιραστεί τα χρήματα με την αδερφή του, εφόσον η μητέρα είχε δύο παιδιά.

Δεν γνωρίζω τη συνέχεια αυτής της ιστορίας. Κρίνοντας από τη σκοτεινή όψη αυτού του ανθρώπου, η απάντηση του γέροντα δεν του άρεσε. Αλλά εγώ δεν έχω δικαίωμα να τον κρίνω, όπως και κανέναν. Και η ίδια δεν τον άκουγα πάντα, και είναι κάτι για το οποίο, φυσικά, λυπάμαι. Πολλά απ’ όσα μου είπε ο γέροντας, μου αποκαλύφθηκαν 20 χρόνια αργότερα. Το σημαντικό είναι ότι ο πατέρας Ίλια έβλεπε τον άνθρωπο στην ολότητά του, τις δυνατότητές του, τις κλίσεις, τις συνήθειες, τους συγγενικούς δεσμούς. Κατά συνέπεια, σκεφτόταν ως ένας άνθρωπος που έχει πλήρη εικόνα του κόσμου. Δεν συνάντησα ποτέ άνθρωπο παρόμοιο με εκείνον, και μάλλον δε θα ξανασυναντήσω.

Ευαγγέλιο, ένα βιβλίο για κάθε μέρα

Πρώτη φορά συνάντησα τον πατέρα Ίλια στις αρχές του 2000, όταν έκανα την υπακοή μου στα θερμοκήπια της Όπτινα στον μοναχό Ελισσαίο (μετέπειτα μεγαλόσχημου Ευθύμιου) για τελευταία φορά, -και τότε δεν ήξερα ότι ήταν η τελευταία- τον Φεβρουάριο- Μάρτιο 2018, στο Περεντέλκινο. Μου έδινε εντολή κάθε μέρα να διαβάζω το Ευαγγέλιο, τουλάχιστον ένα κεφάλαιο.

«Πάτερ, τι λέτε; Δεν μπορώ κάθε μέρα»

Και απαντούσε:

«Τότε θα διαβάζω εγώ για εσάς, έχω πολύ χρόνο»

Ήρθα σε αμηχανία και άρχισα να λέω με τον συνηθισμένο μου τρόπο: τι γίνεται αν, για παράδειγμα, διάβασα τόσα κεφάλαια σε μία μέρα, θα μετρούσε προκαταβολικά για τις επόμενες μέρες. Χαμογέλασε. Κατάλαβα ότι το Ευαγγέλιο είναι ένα βιβλίο για κάθε μέρα. Τότε είχα κάποια ζητήματα στο σπίτι. Είπα ότι στο νοσοκομείο όπου βρισκόμουν για καιρό, πεθύμησα βατόμουρο, βιολογικό, που να μυρίζει χιόνι βόρειο σέλας, ή τουλάχιστον να το μυρίσω. Όταν ήμουν παιδί, η γιαγιά μου με τάιζε συχνά ώριμα βατόμουρα. Ξυπνάς και δίπλα στο κρεβάτι σου υπάρχει μία κούπα με φρεσκοκομμένα κεχριμπαρένια βατόμουρα.

«Τι ωραία που έχετε τέτοιες αναμνήσεις από τα παιδικά χρόνια» αναστέναξε ο γέροντας. «Η αγάπη ποτέ δε σταματά να υπάρχει»

Βιαζόμουν να προλάβω τον ηλεκτρικό και μου έδωσε για τον δρόμο ένα πακέτο μπισκότα, όπως θυμάμαι τώρα «με λιωμένο γάλα» και κάτι άλλο, και είπε:

«Μην ξεχνάς την Μητέρα του Θεού, και μπροστά απ’ την εικόνα της Παναγίας του Καζάν όπως προσευχόσουν, έτσι να προσεύχεσαι. Θα τα φτιάξει όλα»

Σύντομα πήρα το παιδί από τον Παιδικό Σταθμό για παιδιά με ειδικές ανάγκες, στο οποίο, όπως είπαν οι γιατροί, καμία πιθανότητα δεν είχε, και εντελώς βυθίστηκα στην αποκατάστασή του και την κοινωνικοποίησή του, μην ξεχνώντας να δουλεύω γι’ αυτό, όπως συνήθως…

Ο τάφος του π. Ίλια. Φωτο: Yandex.ru/maps 22-25 Mαΐου 2025 επισκέφθηκα το Μοναστήρι της Όπτινα. Πρώτη φορά είδα τον τάφο του αγαπημένου γέροντα, στα δεξιά του παρεκκλησίου. Θυμήθηκα την ήρεμη φωνή του, και πώς με φώναζε με το όνομά μου. Τότε μου φαινόταν λιγάκι παράξενο. Γιατί Όλια με φωνάζουν, αλλά εκείνος Όλγα. Απ’ την άλλη πλευρά του παρεκκλησίου είναι ο τάφος του πατρός Ελισσαίου (μεγαλόσχημου Ευθύμιου), έχουν καλλιεργήσει εκεί ντομάτες, αγγούρια, τεράστιες πιπεριές. Κύριε, πόσο νόστιμα είναι! Κοντά στη στάση του λεωφορείου, ο αληθινά πιστός Γεώργιος (μοναχός Τύχων) θυμάμαι πώς με παίνεσε (ίσως πρώτη φορά) όταν δώρισα στον πατέρα Ίλια μια απλή κούπα, μικρή, χωρίς διακοσμητικά. Είπε: «Πολύ σωστό!» Και τόσα χρόνια μαθημάτων ζωής, πνευματικών ανακαλύψεων, συζητήσεων που λυτρώνουν την ψυχή… Πράγματι, ανήκουν στο παρελθόν; Όλγα Ιζενιάκοβα