Για το Δοχειάρι με αγάπη (Μέρος Γ΄)

Η τελευταία ευλογία του γέροντα

Πέρασαν κάτι λιγότερο από έξι μήνες, από τη στιγμή που οι ψηφιδογράφοι μας είχαν τελειώσει τη δουλειά στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου και είχαν επιστρέψει στη Λευκορωσία. Η ρουτίνα, η καθημερινότητα και η κοσμική ζωή ξανά επέβαλαν τους κανόνες του παιχνιδιού, αλλά οι αναμνήσεις για την παραδεισένια Μονή ζέσταιναν τις καρδιές τους. Και να, το Μάϊο του 2018, ο Κύριος επαναφέρει τους τεχνίτες μας στην Ελλάδα. Αυτή τη φορά στην Αθήνα. Εκεί έπρεπε να συμφωνήσουν για μια νέα δουλειά, αλλά η ψυχή τούς τραβούσε στο Άγιο Όρος. Τα παιδιά πήγαν εκεί για λίγο. Έμεναν, εννοείται, στο οικείο Δοχειάρι. Προς μεγάλη τους έκπληξη, ο γέροντας Γρηγόριος, ο οποίος τους τελευταίους μήνες ήταν στο νοσοκομείο, είχε επιστρέψει στο μοναστήρι…

Ο κ. Μιχαήλ Λαβσούκ

– Εκείνη την περίοδο, ο καθηγούμενος ήταν ήδη πολύ αδύναμος. Δεν βγήκε από το κελλί, αλλά μας κάλεσε για να συζητήσουμε. Μας έφεραν σε έναν χώρο που θύμιζε γραφείο υποδοχής. Ο γέροντας καθόταν στο μπαλκονάκι, χωρίς άμφια, με συνηθισμένα ρούχα. Ήταν φανερό ότι δεν ένιωθε καλά, αλλά ο καθηγούμενος, όπως πάντα, προσπαθούσε να χαμογελάει και να αστειεύεται: «Βλέπω μας έχετε φέρει εδώ μια μορφή εκλεκτισμού, ε;». Εμείς είπαμε ότι χαιρόμαστε που τον βλέπουμε, ότι αγαπήσαμε το Δοχειάρι και ερχόμαστε εδώ σαν στο σπίτι μας. Για αυτό, ο καθηγούμενος απάντησε: «Για μας είναι πολύ πολύτιμο ότι νιώθετε έτσι. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι μια μεγάλη οικογένεια».

Μετά, έγινε κάτι το απρόοπτο. Ευχαριστήσαμε που μας δόθηκε η δυνατότητα να δουλέψουμε στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου και είπαμε ότι αυτή ήταν μια ωραία περίοδος. Και συμπληρώσαμε: «Μακάρι να είχαμε και άλλη δυνατότητα να δουλέψουμε στο μοναστήρι σας…». Ο γέροντας σοβαρεύτηκε και σκεφτόταν για πολλή ώρα. Νιώσαμε λίγο άβολα. Και ο γέροντας μας λέει: «Έχουμε μια δουλειά για σας! Στο χωριό Σοχό του Λαγγαδά υπάρχει ένα γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας Θεοσκεπάστου, το οποίο εμείς (οι πατέρες της Μονής Δοχειαρίου) φροντίζουμε πνευματικά. Πάνω από την είσοδο πρέπει να φτιαχτεί ψηφιδωτό της Παναγίας».

Την ίδια μέρα, με τη συνοδεία του μοναχού της Μονής πατέρα Γαβριήλ πήγαμε στο τόπο του νέου μας διακονήματος, στη Χαλκιδική. Οι μοναχοί της αδελφότητας της Μονής Δοχειαρίου, με τα ίδια τους τα χέρια, είχαν χτίσει το μοναστήρι αυτό για τα πνευματικά τους τέκνα, που είναι τώρα μοναχές σε μια από τις ομορφότερες Μονές της περιοχής. Αυτή ήταν για μας η τελευταία ευλογία του γέροντα Γρηγορίου…

Η Ιερά Μονή της Παναγίας Θεοσκεπάστου

Το γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας Θεοσκεπάστου, στο χωριό Σοχό του Λαγγαδά, άνοιξε το 1994. Μόλις δύο χρόνια χρειάστηκαν οι μοναχοί της Μονής Δοχειαρίου για να χτίσουν με τα ίδια τους τα χέρια τη μονή. Σε ένα χρόνο είχαν χτίσει τον ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Το μοναστήρι που υψώνεται σε ένα γραφικό λόφο, κοντά στη Θεσσαλονίκη, έγινε κόσμημα της Χαλκιδικής. Χιλιάδες προσκυνητές επισκέπτονται τη Μονή της Παναγίας κάθε χρόνο. Στις 7 Σεπτεμβρίου, όταν εδώ υποδέχονται τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου, την οποία φέρνουν με λιτανεία στο Σοχό από την Μονή Δοχειαρίου, έχει μεγάλη συρροή κόσμου. Το ψηφιδωτό της Υπεραγίας Θεοτόκου που είχε φιλοτεχνηθεί με τα χέρια των ταλαντούχων τεχνιτών μας στην είσοδο του μοναστηριού υποδέχεται τους επισκέπτες από διάφορες ηπείρους.

Ο κ. Μιχαήλ Λαβσούκ:

- Εμείς δουλεύαμε σχεδόν ένα χρόνο. Ξανά με την μεγάλη μας ομάδα, κάναμε το ψηφιδωτό στα εργαστήρια της Ιεράς Μονής της Αγίας Ελισάβετ και συναρμολογούσαμε το ψηφιδωτό τμηματικά. Τη συναρμολόγηση στο Σοχό την τελειώσαμε το καλοκαίρι του 2019. Τη δουλειά τη παραλάμβανε ο νέος καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου, ο ιερομόναχος Αμφιλόχιος. Αυτό το ψηφιδωτό ο γέροντας Γρηγόριος δεν πρόλαβε να το δει: ο γέροντας είχε κοιμηθεί το φθινόπωρο του 2018…

Η εκδημία του γέροντα Γρηγορίου

Λίγες μέρες πριν από την εις Κύριον εκδημία του, ο γέροντας είχε επιστρέψει στο Δοχειάρι για να αποχαιρετήσει την αγαπημένη αδελφότητα στο δικό του κελλί. Έχοντας ζήσει για 76 χρόνια, στις 22 Οκτωβρίου του 2018, μετά από το Ευχέλαιο και τη Θεία Μετάληψη, ο Γέροντας ήρεμα αναχώρησε προς τον Δημιουργό. Ο καθηγούμενος είχε ζητήσει να τον κηδέψουν, χωρίς θόρυβο και μεγαλοπρέπειες, δίπλα στον τοίχο του μοναστηριού. Τα πνευματικά του τέκνα εκπλήρωσαν την επιθυμία του καθηγουμένου τους.

Ο γέροντας Γρηγόριος ήταν ένας θαυμαστός άνθρωπος και κανένας δεν αμφισβητούσε την ιδιαίτερη σχέση του με τον Θεό. Όλοι οι τεχνίτες της Μονής της Αγίας Ελισάβετ, στους οποίους ο Κύριος χάρισε την ευτυχία να γνωρίσουν τον καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου, τον ονομάζουν υπόδειγμα χριστιανού, ενός ανθρώπου που έδινε τη ζωή του για τους άλλους. Εμείς διαβάζουμε για τέτοιους ανθρώπους στα βιβλία των αγίων πατέρων. Οι τεχνίτες μας κατάφεραν να επικοινωνήσουν προσωπικά μαζί του, γι’ αυτό και είναι πολύτιμο να ακούσουμε ιστορίες τους από πρώτο χέρι…

Ο κ. Σέργιος Κόζιρ  

– Οι ρωσόφωνοι πατέρες που ασκητεύουν στο Δοχειάρι, ονομάζουν τον γέροντα Γρηγόριο μεγάλο ασκητή. Μέχρι που ο γέροντας είχε δυνάμεις, δούλευε μαζί με την αδελφότητα: κουβαλούσε πέτρες, έβαζε μπετόν, ασχολούνταν με τον λαχανόκηπο. Όταν ήταν πια βαριά άρρωστος και δεν είχε δυνάμεις για όλες τις δουλειές, έκανε ό,τι μπορούσε: μαγείρευε για την αδελφότητα· όταν καθάριζε το λαχανόκηπο από τα ζιζάνια, ξάπλωνε στο διάδρομο και έβγαζε τα χόρτα μέχρι εκεί που έφτανε το χέρι του· αν γινόταν κάποια οικοδομή, έδινε νερό στους μοναχούς ή έκανε κάτι άλλο για να ξελαφρώσει τη δουλειά τους. Όλη η ζωή του ήταν μια διαρκής προσφορά εργασίας.

Ο κ. Μιχαήλ Λαβσούκ:

– Ο γέροντας Γρηγόριος ήταν παράδειγμα σε όλα. Απαιτούσε και από τον εαυτό του και από την αδελφότητα. Οι μοναχοί θυμούνταν ότι όταν ήταν νέος, ο γέροντας δούλευε πολύ σκληρά και γρήγορα. Το να βγάζεις τα ζιζάνια ή να κάνεις κάτι άλλο μαζί του ήταν πολύ απαιτητικό. Εσείς έχετε ποτέ βγάλει πατάτες με την γιαγιά σας; Η γιαγιά να είναι ήδη κάπου στο τέλος της λωρίδας και εσύ να είσαι πολύ μακριά ακόμα. Έτσι ήταν και η αδελφότητα με τον γέροντα Γρηγόριο.

Όταν δουλεύαμε στο Δοχειάρι, ο γέροντας ήδη ήταν χάλια (για πολλά χρόνια έπασχε από μια βαριά μορφή ζαχαρώδη διαβήτη). Αλλά κάθε μέρα προσπαθούσε να βγαίνει από το κελλί του για να βοηθάει την αδελφότητα και να συνομιλεί με τους προσκυνητές, ζεσταίνοντάς τους με την αγάπη του, δίνοντάς τους συμβουλές και λέγοντάς τους να τηρούν την πίστη στον Χριστό.

Ο κ. Βαντίμ Κριζανόβσκιϊ:

– Ο Γέροντας είχε καλή καρδιά και σε κάθε άνθρωπο προσφερόταν με αγάπη. Αν δε δεις πώς ο ξένος πόνος γίνεται δικός σου, δεν μπορείς να το καταλάβεις. Όταν ο γέροντας μιλούσε για κάποιον που αντιμετώπιζε κακουχία, τα μάτια του δάκρυζαν. Είχε ευαγγελική καρδιά και ευαγγελική αγάπη. Ταυτόχρονα, όμως, νιώθαμε την αυστηρότητά του και την διορατικότητά του. Είχαμε την αίσθηση ότι μας βλέπει σαν σε ακτινογραφία. Μας κρατούσε όλους σε εγρήγορση: μπορούσε να μιλάει απότομα αλλά δε σε πλήγωνε, μπορούσε να σε επαινεί με ξεχωριστό τρόπο ή και να σε ευλογεί με ένα χαστούκι. Νιώθαμε ότι αυτός ο άνθρωπος είχε άμεση επικοινωνία με τον Θεό, είχε Θεία ενέργεια.

Ο κ. Αλέξιος Γκούζοβ:

– Ο γέροντας έφερνε χαρά στη ζωή. Ήθελε όλοι οι άνθρωποι γύρω να χαμογελάνε. Δεν έχω δει ποτέ στη ζωή μου άνθρωπο που να μπορεί τόσο εύκολα να σου δίνει ενέργεια. Ένας ακατάβλητος και ακούραστος άνθρωπος που έφερνε χαρά στους διπλανούς. Οι μοναχοί της αδελφότητας του συμπεριφέρονταν με πολλή ευλάβεια. Ήταν φανερό πόσο πολύ εκτιμούσαν και αγαπούσαν τον καθηγούμενο. Κρέμονταν κυριολεκτικά από τα χείλη του. Ξέραμε πόσο πολύ ο Γέροντας δυσκολευόταν σωματικά, αλλά το πνεύμα του ήταν πάντα σε εγρήγορση. Μελαγχολία και θλίψη δεν είχαν θέση στο Δοχειάρι. Ο ήλιος λάμπει, η ζωή συνεχίζεται, άρα, πρέπει να χαμογελάμε και να χαιρόμαστε. Δόξα τω Θεώ για όλα!

Ο κ. Αλέξανδρος Τρουσκόβσκιϊ, τεχνίτης του εργαστηρίου υαλόμαζας:

- Ο γέροντας Γρηγόριος ήταν υπόδειγμα με την πιο αυστηρή έννοια της λέξης. Υπόδειγμα πραγματικής ευαγγελικής φροντίδας του ανθρώπου για τον άλλον. Ο γέροντας ζούσε για τους διπλανούς, για την αδελφότητα και τους προσκυνητές. Αυτός ο άνθρωπος δεν έκρυβε πώς έκανε την πάλη του με την αμαρτία, πώς την αρνιόταν, ποια ήταν η αντίδρασή του στην αμαρτία. Εμείς πολλές φορές δυσκολευόμαστε να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις για να πούμε κάτι σωστά, δεν μπορούμε να αποφύγουμε την αγένεια, πληγώνουμε τον άνθρωπο, παντού προσπαθούμε να περάσει το «ΕΓΩ» μας. Ο γέροντας είχε αγνότητα, την επίπληξή του τη δεχόσουν σαν να σου μιλάει ο Θεός. Τον εμπιστευόμασταν, νιώθαμε ότι ο λόγος του είναι ο λόγος του Θεού προς εμάς. Για μένα, ο γέροντας Γρηγόριος είναι σημείο αναφοράς στη ζωή μου. Είδα το υπόδειγμα σε ζωντανή έκφανση και μου είναι δύσκολο πλέον να ζω όπως πριν…  

Η αναγέννηση στο Άγιο Όρος

Η παραμονή στον Άθω σε ξυπνάει. Μερικές φορές σου φαίνεται ότι έχεις προχωρήσει – βοηθάς, στηρίζεις, σιωπάς εκεί όπου πριν θα είχες τιμωρήσει κάποιον που, κατά τη γνώμη σου, το χρειάζεται. Η παραμικρή αρετή σε σπρώχνει στο να σηκώνεις τη μύτη. Αλλά όταν επισκεφτείς το Άγιο Όρος, καταλαβαίνεις, πόσο ασήμαντα είναι αυτά σε σύγκριση με την υψηλή πνευματική ζωή των μοναχών. Πλέον, χωρίς αυταπάτες, μόνο εργασία και προσευχή.

Ο κ. Αλέξανδρος Τρουσκόβσκιϊ:

- Μέσα μας πάντα έχουμε την αναζήτηση του παραδείσου, την τάση προς την τελειότητα. Εδώ μας καταπλακώνει η ρουτίνα, οι περιστάσεις σε αναποδογυρίζουν, και εσύ κυλιέσαι, σαν χιονοστιβάδα. Στο Άγιο Όρος, σταματάνε τα πάντα. Εκεί νιώθεις τη μέγιστη εγγύτητα προς τον Θεό. Είχαμε την αίσθηση ότι είμαστε στα σύννεφα. Είδαμε την πραγματική παραδεισένια ζωή. Η δουλειά μας είναι δώρο Θεού.

Ο κ. Αλέξιος Γκούζοβ:

- Η γνωριμία με το Δοχειάρι μας φόρτισε με ενέργεια. Μας έδωσε δυνάμεις να ξανασκεφτούμε τη ζωή μας. Για πολλούς από μας συντελέστηκε μια μικρή αναγέννηση. Είναι δύσκολο να μιλάω για μένα, αλλά βλέπω τις αλλαγές στους άλλους. Μάλλον, και σε μένα συμβαίνουν…

Ο κ. Σέργιος Κόζιρ:

- Η παραμονή στο Άγιο Όρος είναι πλήρης απόδραση από την καθημερινή πραγματικότητα. Είναι μια παράλληλη ζωή, όπου ο χρόνος κυλάει διαφορετικά. Εκεί δεν υπάρχει ανάγκη να κοιτάς το ρολόι. Εκεί είναι όλα διαφορετικά…