«Έχουμε καταλάβει ότι η άνεση και η αφθονία αγαθών βλάπτουν την αγωγή των παιδιών»

Ο Αλεξάντρ και η Μαρία Ποπόβ, βιολόγοι στο επάγγελμα, γονείς εννιά παιδιών, εγκατέλειψαν την επιστημονική τους καριέρα και πήγαν να ζήσουν στο χωριό, με σκοπό να δημιουργήσουν τις πιο ευνοϊκές συνθήκες για τη χριστιανική αγωγή των παιδιών τους. Το ζευγάρι έδωσε συνέντευξη μέσω βιντεόκλησης, αλλά ο καθένας συμμετείχε από διάφορα μέρη: Ο Αλεξάντρ από το χωριό και η Μαρία από το μαιευτήριο, όπου πρόσφατα έφερε στον κόσμο το ένατο παιδί τους.

Η οικογένεια του Ποπόβ. Το εξιτήριο από το Μαιευτήριο, Οκτώβριος του 2021

• Ο Αλεξάντρ Ποπόβ, 39 χρονών, αγρότης. Διδάσκει βιολογία εξ αποστάσεως σε παιδιά, που δεν πάνε στο σχολείο και σπουδάζουν από το σπίτι. Είναι βιολόγος. Αποφοίτησε από τη Σχολή Βιολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας, όπου και γνώρισε τη μέλλουσα σύζυγό του. Στο τέταρτο έτος των σπουδών γεννήθηκε το πρώτο τους παιδί. Μετά έκανε το διδακτορικό του και στη συνέχεια εργάστηκε ως καθηγητής στην ίδια τη σχολή, για δέκα χρόνια.
• Η Μαρία Ποπόβα, 38 χρονών, νευροφυσιολόγος. Αποφοίτησε από τη Σχολή Βιολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας. Κάνοντας το διδακτορικό, εργαζόταν ως επιστημονικός υπάλληλος του Ινστιτούτου Ανώτατης Νευρικής Δραστηριότητας και Νευροφυσιολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών επί 10 χρόνια. Έπαψε να σπουδάζει και να εργάζεται μετά από τη γέννηση του πέμπτου παιδιού της.

Είναι παντρεμένοι επί 18 χρόνια.

Τα παιδιά:

1. Ο Σεργκέι, 16 χρονών
2. Ο Αλεξέι, 14 χρονών
3. Ο Τύχων, 12 χρονών
4. Ο Στεπάν, 10 χρονών
5. Η Κατερίνα, χρονών
6. Ο Πάβελ, 5 χρονών
7. Η Ιρίνα, 4 χρονών
8. Ο Ρομάν, 2 χρονών
9. Ο Κασσιάν, 2 ημερών

– Πείτε μας, παρακαλώ, γιατί αποφασίσατε να εγκαταλείψετε την επιστημονική καριέρα σας;

Αλεξάντρ: Ήμασταν πολύ τυχεροί, επειδή είχαμε τη δυνατότητα να συνεργαστούμε με πραγματικούς επιστήμονες. Και όμως, κοιτάζοντας τους συνεργάτες μου, συνειδητοποίησα ότι καταλαμβάνω μία λάθος θέση, καθώς τ’ αποτελέσματα των επιστημονικών μου δραστηριοτήτων ήταν μέτρια, θα έλεγα. Πιθανώς έπρεπε να δοκιμάσω να εργαστώ κάπου αλλού. Εκτός τούτου, οι συνθήκες εργασίας έγιναν πολύ δύσκολες, λόγω της μεγάλης γραφειοκρατίας. Κουράστηκα να συμπληρώνω διάφορα χαρτιά. Κι εγώ και η Μαρία, τελικά, αποφασίσαμε να μετακομίσουμε στην επαρχία.

Αγαπούσα πολύ την επιστήμη, όμως έπρεπε να επιλέξω μεταξύ οικογένειας και δουλειάς

Μαρία: Εργαζόμασταν σε διαφορετικά ιδρύματα και είχαμε διαφορετικές ειδικότητες. Αγαπούσα πολύ την επιστήμη. Η νευροφυσιαλογία εξακολουθεί να μου αρέσει, όμως έπρεπε να επιλέξω μεταξύ οικογένειας και δουλειάς. Μέχρι το πέμπτο παιδί κατάφερνα να τα συνδυάζω, αλλά παράλληλα αισθανόμουν ότι η οικογένειά μου υποφέρει απ’ αυτό. Θεωρούσα ότι, αν και η οικογένειά μου υποφέρει λιγάκι, ωστόσο εμείς ασχολούμαστε με κάτι ενδιαφέρον, κάτι σημαντικό για την ανθρωπότητα (μελετούσαμε τους μηχανισμούς εκφυλισμού στον εγκέφαλο, με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη της ανάπτυξης διάφορων ανθρώπινων ασθενειών). Ωστόσο, συλλογίστηκα και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η δουλειά αυτή θα συνεχιστεί και χωρίς εμένα, αλλά η οικογένειά μου, χωρίς εμένα, θα ταλαιπωρηθεί. Εντάξει, δεν μπορώ να πω ότι η οικογένειά μου βρισκόταν σε δυσμενή κατάσταση, αλλά και πάλι... Οι αρχές του Ινστιτούτου μου «υπέφεραν» εξ ίσου, επειδή ήμουν συνέχεια σε άδεια μητρότητας^[1].

Αλεξάντρ: Η Μαρία, αντί να ολοκληρώσει το διδακτορικό της εντός της συνήθους τριετίας, ασχολιόταν με τη διατριβή τις επί 10 χρόνια. Ο λόγος ήταν η συχνές απουσίες της για να γεννήσει το επόμενο παιδί. Η υπομονή των καθηγητών της δοκιμάστηκε ιδιαίτερα.

– Και όταν οι δύο σας αφήσατε τις δουλειές σας, δεν φοβηθήκατε ότι θα πεινάσετε;

Αλεξάντρ: Με ό,τι και ν’ασχοληθεί ο άνθρωπος, δεν θα παίρνει τόσο λίγα όσο στο Πανεπιστήμιο. Μπορείς να κερδίζεις χρήματα με οποιοδήποτε τρόπο, αλλά σίγουρα η ζωή θα είναι πιο εύκολη, αν εργάζεσαι ως ό,τιδήποτε άλλο εκτός ως επιστήμονας. Τώρα, εξ όσων γνωρίζω, τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα, αλλά αυτό ισχύει μόνο για τα πανεπιστήμια της Μόσχας.

Από την αρχή είχαμε την ιδέα ότι η φάρμα μας θα γίνει μία από τις βασικές πηγές εισοδήματός μας, αναπτυσσόμενη.

Από την αρχή είχαμε την ιδέα ότι η φάρμα μας θα γίνει μία από τις βασικές πηγές εισοδήματός μας, αναπτυσσόμενη. Έπρεπε να πετύχουμε δύο στόχους: Να μάθουμε να καλλιεργούμε τη γη και να οργανώσουμε την εκπαίδευση των παιδιών μας στο σπίτι. Είναι δύσκολο να πετύχεις έστω και τον έναν, αλλά το ν’ ασχολείσαι με δύο ταυτόχρονα είναι κάτι ακατόρθωτο. Μόνο από νεανικό θράσος μπορεί κανείς να δοκιμάσει να τα συνδυάσει. Γνωρίσαμε κάποιους ανθρώπους, οι οποίοι χρειάζονταν βοήθεια στην εκπόνηση προγραμμάτων και βιβλίων για την εκπαίδευση στο σπίτι. Οι ακαδημαϊκές μας γνώσεις αποδείχτηκαν περιζήτητες και αυτό μας ωφέλησε οικονομικά, επειδή στην αρχή οι αγροτικές μας δουλειές δεν πήγαιναν όσο καλά ελπίζαμε.

Μαρία: Αυτός ο νέος τρόπος ζωής μάς έκανε ν’ αναζητήσουμε νέες πηγές εισοδήματος. Ευτυχώς, δεν χρειάστηκε να επινοήσουμε κάτι περίπλοκο. Όπου μας έστειλε ο Θεός, εκεί βρέθηκε και η δουλειά.

– Πώς επιλέξατε τον τόπο που θα μετακομίσετε;

Αλεξάντρ: Πήγαμε στην περιοχή του Γιαροσλάβλ, σ’ ένα χωριό κοντά στο Ούγλιτς. Εκεί, σ’ ένα άλλο χωριό, μένουν κάποιοι συγγενείς μας και να τους επισκεπτόμαστε. Και τελικά κι εμείς θελήσαμε ν’ αγοράσουμε ένα εξοχικό σπίτι σ’ εκείνα τα μέρη. Όταν το αγοράζαμε, δεν είχαμε στο μυαλό μας ότι θα μένουμε εκεί μόνιμα.

Μαρία: Εκεί είναι πάρα πολύ ωραία. Υπάρχει ένα πυκνό δάσος. Επίσης έχει τον πολύ όμορφο ποταμό Βόλγα, καθώς και πρόσβαση στο χωριό όλο τον χρόνο. Και δεν είναι πολύ μακριά από τη Μόσχα, όπου παρέμειναν όλοι οι συγγενείς μας.

Ο Αλεξάντρ και η Μαρία Αλεξάντρ : Το 2015 εμείς με πέντε παιδιά μας μετακομίσαμε οριστικά στο σπίτι μας στο χωριό. Εννοείται ότι προετοιμαζόμασταν για τη μετακόμιση, επειδή πολύ καιρό πριν είχαμε αισθανθεί την επιθυμία ν’ αλλάξουμε την αστική μας ζωή σε αγροτική. Ευτυχώς είχαμε φίλους, που είχαν εγκατασταθεί σ’ ένα απομακρυσμένο χωριό της περιοχής του Τβερ πριν από πολύ καιρό. Όταν τους επισκεπτόμασταν, τους προτρέπαμε να δοκιμάζουμε διάφορες αγροτικές δραστηριότητες. Ας πούμε, τους προτείναμε ν’ αγοράσουμε ένα βόδι, μετά να το κόψουμε και να πουλήσουμε το κρέας, για να δούμε ποια είναι η διαδικασία. Ή, προτείναμε να συγκεντρώσουμε κράνμπερι και να τα πουλήσουμε στο πανεπιστήμιο, όπου εργαζόμουν. Όλες αυτές οι δραστηριότητες ήταν δαπανηρές και ασύμφορες, τόσο οικονομικά όσο και από την άποψη καταβαλλόμενης ενέργειας, όμως αποκτήσαμε κάποια εμπειρία. Όταν μετακομίσαμε, τουλάχιστον καταλαβαίναμε ποια πράγματα δεν πρέπει να κάνουμε, για να μη σπαταλάμε δυνάμεις. Αποφασίσαμε να εκτρέφουμε φασιανούς και να τους πουλάμε σε κυνηγετικά συγκροτήματα. Οι φασιανοί απελευθερώνονται εκεί στη γη, προκειμένου ν’ αυξηθεί η ποσότητα των θηραμάτων για τους κυνηγούς. Λίγο αργότερα αρχίσαμε να εκτρέφουμε κοτόπουλα κρεατοπαραγωγής. Για την περιοχή μας, η γενική κατεύθυνση δραστηριοτήτων είναι η εξής: Πρέπει να εκτρέφουμε οτιδήποτε και να το πουλάμε στη Μόσχα. Στη Μόσχα υπάρχει τεράστια ζήτηση και αν κάποιος προσέχει, έστω και λίγο, την ποιότητα των προϊόντων του, τότε αυτά πωλούνται πολύ πιο γρήγορα από τα προϊόντα στα σούπερ-μάρκετ.

– Ποια προβλήματα αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της μετακόμισής σας;

Μαρία: Το 2015 τρία παιδιά μας ήταν ήδη μαθητές σε σχολείο. Η ιατρική περίθαλψη, η οποία συχνά απουσιάζει στο χωριό, δεν ήταν σημαντικό ζήτημα για μας, καθώς έχουμε γνωστούς γιατρούς στη Μόσχα, στους οποίους μπορούμε ν’ απευθυνθούμε όποτε θέλουμε. Ενώ με το σχολείο υπήρχε θέμα. Εν τω μεταξύ, στη Μόσχα τα παιδιά μας πήγαιναν σ’ ένα καλό σχολείο, απ’ τα καλύτερα, κατά τη γνώμη μου. Και ξαφνικά μάθαμε ότι υπάρχει δυνατότητα τα παιδιά να μην πάνε στο σχολείο καθόλου και να σπουδάζουν από το σπίτι. Ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για να μετακομίσουμε.

Αλεξάντρ: Όταν μετακομίσαμε στο χωριό, το Διαδίκτυο εκεί δεν υπήρχε. Αγοράσαμε ειδική συσκευή με ενίσχυση σήματος και αποκτήσαμε πρόσβαση σε αυτό. Είχαμε υπ’όψιν μας ότι θα μπορούσαμε να οργανώσουμε την εξ αποστάσεως εκπαίδευση για τα παιδιά μας, σε περίπτωση ανάγκης. Ακριβώς εκείνην την περίοδο εμφανίστηκε το πρότζεκτ «Ψηφιακό Σχολείο της Ρωσίας». Σ’ αυτήν την πλατφόρμα είναι αναρτημένο το υλικό για όλα τα σχολικά μαθήματα.

Μαρία: Όλα τα παιδιά μας, κάθε χρόνο, πιστοποιούνται σ’ ένα μοσχοβίτικο σχολείο, στο οποίο είναι εγγεγραμμένα. Η πιστοποίηση πραγματοποιείται εξ αποστάσεως, δηλαδή τα παιδιά δεν πάνε εκεί. Το πρόγραμμα των μαθημάτων τους το ορίζουμε εμείς οι ίδιοι μαζί με τα παιδιά και είμαστε ευχαριστημένοι με αυτό.

– Τα παιδιά είναι καλοί μαθητές;

Αλεξάντρ: Πρόσφατα, ο μεγαλύτερος γιος μας συμμετείχε στις Κύριες κρατικές εξετάσεις (σαν τις Πανελλήνιες στην Ελλάδα – Σ.τ.Μ.) και μπήκε στο Κολέγιο, που είναι παράρτημα του Ινστιτούτου Φυσικής και Τεχνολογίας της Μόσχας. Στην ένατη τάξη η πιστοποίηση πραγματοποιείται μόνο με προσωπική παρουσία. Αποδείχτηκε ότι, έχοντας ένα καλό απολυτήριο, δεν είναι και πολύ δύσκολο να μπει κανείς στο Κολέγιο. Αγχωθήκαμε πολύ την περίοδο πριν μπει να εκεί, αλλά δεν έπρεπε, δεν ήταν και τόσο τρομερό πράγμα. Ενώ με τον μεγαλύτερο γιο μας είχαμε περισσότερα προβλήματα, γιατί αυτός σπούδασε στο σχολείο περισσότερο από τ’ άλλα παιδιά κι επιπλέον δεν είχε και μεγάλη όρεξη για σπουδές.

Η επιθυμία μας ήταν τα παιδιά να μάθουν ν’ αναλαμβάνουν την ευθύνη, συμπεριλαμβανομένης της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Μαρία: Αυτός δεν ήθελε να σπουδάζει από το σπίτι. Είχαμε σκοπό να μάθουμε στα παιδιά μας να σπουδάζουν μόνα τους, να αναπτύσσουν τα ενδιαφέροντά τους σε διάφορα σχολικά μαθήματα. Όμως ο Σεργκέι είχε συνηθίσει στο ότι όλα τα θέματα τα λύνουν οι δάσκαλοι. Και σ’ έξι μήνες άρχισε να λέει: «Δεν μπορώ ν’ αναγκάσω τον εαυτό μου να κάνω κάτι! Εσείς πρέπει να με αναγκάσετε να κάνω τα μαθήματά μου! Είσαστε μεγάλοι και πρέπει να το κάνετε!» Κι εμείς του απαντούσαμε ότι δεν θέλουμε ν’ αναγκάζουμε κανέναν. Πρέπει αυτός ο ίδιος ν’ αναλάβει τις ευθύνες του και να κάνει τα μαθήματα μόνος του. Στο σχολείο είχε καλούς βαθμούς, αλλά αυτό ήταν χάρη στους κόπους των δασκάλων. Εκείνος απλώς «έπλεε με το ρεύμα» και αυτό έγινε το χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του. Τώρα θα πρέπει να ζήσει κάπως με αυτό.

Τα υπόλοιπα παιδιά κατάφεραν να επαναδιαμορφωθούν, αλλά αυτά πέρασαν λιγότερο χρόνο στο σχολείο και μπόρεσαν να προσαρμοστούν, αν και ήταν δύσκολο. Παρ’ όλα αυτά, ο μεγαλύτερος γιος έγινε φοιτητής και τώρα σπουδάζει μ’ ευχαρίστηση. Λέει ότι είναι δύσκολο εκεί, τους αναγκάζουν να σπουδάζουν. Επιτέλους! Η επιθυμία μας ήταν τα παιδιά να μάθουν ν’ αναλαμβάνουν την ευθύνη, συμπεριλαμβανομένης της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Με τον Σεργκέι δεν το καταφέραμε. Εκτός από τον μεγαλύτερο γιο, κανένα άλλο παιδί δεν θέλει να επιστρέψει στο σχολείο. Σε όλα αρέσει να σπουδάζουν από το σπίτι.

– Είσαστε ακόμα πολύ νέοι, αλλά ήδη έχετε εννιά παιδιά. Ήταν συνειδητή σας επιλογή;

Αλεξάντρ: Είχαμε αποφασίσει από την αρχή ότι θα γίνουμε πολύτεκνοι.

Μαρία: Πάντα θεωρούσα ότι αυτό είναι το βασικό, που θα έπρεπε να ρωτήσω τον μέλλοντα σύζυγό μου.

Πάντα ήθελα να έχω μια μεγάλη οικογένεια ως δική μου μικροκοινωνία, μεσα στην οποία τα παιδιά να νιώθουν άνετα

Αλεξάντρ: Πάντοτε ήθελα να έχω πολλά παιδιά. Εγώ είχα δύο αδέλφια και η Μαρία είχε δύο αδέλφια επίσης. Μεγαλώσαμε σε δύσκολους καιρούς, την περίοδο της δεκαετίας του 1990. Οι πιστοί ορθόδοξοι άνθρωποι ήταν λίγοι στον κύκλο μας κι αισθανόμασταν συνεχώς την πίεση του περιβάλλοντος. Ήθελα να έχω μια μεγάλη οικογένεια ως δική μου μικροκοινωνία, μεσα στην οποία τα παιδιά να νιώθουν άνετα. Οι γονείς μου ήταν επίσης βιολόγοι και οι δύο τους δεν πίστευαν στον Θεό. Αλλά στη συνέχεια η μητέρα μου έγινε πιστή, όταν εγώ ήμουν πέντε χρονών. Μια φορά πήγαμε με τους γονείς μου μια πεζοπορία κι εγώ άρχισα να παραπονιέμαι ότι κουράστηκα. Η μάνα μου είπε τότε: «Υπάρχει ο Θεός και μπορείς να Τον παρακαλέσεις και Αυτός θα σε βοηθήσει». Ούτε μια αμφιβολία δεν πέρασε από το μυαλό μου ότι αυτό είναι αλήθεια.

Μαρία: Ο μπαμπάς και η μητέρα μου είχαν ενδιαφέρον για την ορθόδοξη πίστη, αλλά δεν ήταν και πολύ της εκκλησίας, αν κι εγώ με τους αδελφούς μου παρακολουθούσαμε μαθήματα σε κατηχητικό σχολείο για κάποιο χρονικό διάστημα. Όταν γνώρισα τον Αλεξάντρ, στο πρώτο έτος των σπουδών μας, τον ρώτησα πώς φαντάζεται μια οικογένεια. Συζητούσαμε πολύ πώς θα είναι. Αλλά εγώ είχα αμφιβολίες, αν ο Θεός εγκρίνει τον γάμο μας; Μου φαινόταν ότι είναι πολύ μεγάλη ευθύνη το να διαλέγω εγώ τον άνθρωπο που θα παντρευτώ. Τότε πήγαμε στον πνευματικό του Αλεξάντρ κι εκείνος μας είπε ότι πρέπει να παντρευτούμε. Επίσης, θεωρούσα ότι το θέμα πολυτεκνίας δεν είναι στην αρμοδιότητά μου. Δεν είναι ότι δεν έχω τη δική μου γνώμη, αλλά αυτή μπορεί ν’ αλλάξει! Αν η μέρα είναι δύσκολη, τότε φαίνεται ότι όλα είναι άσχημα γύρω και αναρωτιέμαι γιατί η ζωή είναι έτσι; Την επόμενη μέρα, όμως, έχεις καλή διάθεση και σκέφτεσαι: «Αχ, πόσο ωραία είναι η ζωή!» Δηλαδή, με βάση τέτοια συναισθήματα, δεν πρέπει να παίρνουμε σοβαρές αποφάσεις στη ζωή. Νόμιζα ότι το πώς πρέπει να είναι η οικογένειά μου δεν μπορεί να εξαρτάται από τη δική μου απόφαση, καθώς είναι πολύ περίπλοκο και ιερό πράγμα. Θα το αποφασίσει ο Θεός, μετά ο άντρας, κι εγώ θα υπακούσω.

– Πολλοί γονείς φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν την οικογένειά τους, ότι τα παιδιά θα φοράνε κουρέλια...

Αλεξάντρ: Τα παιδιά μας συνέχεια φορούν μεταχειρισμένα ρούχα.

Μαρία: Τους αρέσει.

Αλεξάντρ: Γύρω μας υπάρχουν πολύ καλοί άνθρωποι και όταν αυτοί βλέπουν τα παιδιά μας, πάντα μας δίνουν κάποια ρούχα.

Μαρία: Τα παιδιά αρέσκονται να φορούν αυτά τα ρούχα και να πηγαίνουν στη φάρμα, για ν’ ασχοληθούν με τις κότες, τα σκυλιά, τις αγελάδες, τις χήνες. Τα «κουρέλια» είναι πολύ απαραίτητα πράγματα στη φάρμα μας!

Αλεξάντρ: Η ενεργός ζωή στο χωριό καταστρέφει τα ρούχα στη στιγμή. Ο «χρόνος ημιζωής» των ρούχων είναι περίπου δύο εβδομάδες.

Μαρία: Και αν μιλάμε σοβαρά, τώρα δεν υπάρχει έλλειμα στη χώρα μας. Μπορείτε να ντυθείτε εσείς και τα παιδιά σας καλά, της μόδας και φθηνά.

Αλεξάντρ: Το οικονομικό θέμα είναι μάλιστα πολύ σοβαρό. Γιατί να προσποιούμαι ότι δεν έχει σημασία, έχει βέβαια. Αλλά εδώ μπορώ να πω δύο πράγματα. Πρώτον, κάθε φορά σκέφτομαι, ας πούμε: «Έχω ήδη τρία παιδιά. Αν κάνουμε ακόμα ένα, θα μπορέσουμε να το μεγαλώσουμε; Θα μπορέσουμε» ή «Έχουμε τέσσερα. Δεν θα μπορέσουμε να θρέψουμε ακόμα ένα;» Και μετά από το έκτο κι έβδομο η διαφορά δεν είναι πλέον αισθητή.

Μαρία: Ακόμη και μετά από το πέμπτο, δεν είχα παρατηρήσει κάποια διαφορά. Επιπλέον, οι οικείοι μας άνθρωποι μας βοηθούν με ό,τι μπορούν!

Το σπίτι των Ποπόβ τον χειμώνα

Αλεξάντρ: Δεύτερον, εγώ και η Μαρία καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας μέσα σε αφθονία αγαθών μπορεί να είναι αρκετά βλαβερό γι’ αυτά. Τη δεκαετία του 1990 είδαμε πολλά παραδείγματα, όταν οι οικογένειες ζούσαν αρκετά φτωχά. Προς το τέλος της δεκαετίας κάποιος βρήκε καλή δουλειά, κάποιος ξεκίνησε την επιχείρησή του, η κατάσταση βελτιωνόταν κι εμείς παρατηρήσαμε ότι τα μικρά παιδιά, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε ευημερία, χάνουν ως προς τις ανθρώπινες ιδιότητές τους, σε σύγκριση με τα παιδιά που μεγάλωσαν σε φτώχεια. Στην αρχή της οικογενειακής ζωής μας δεν συζητούσαμε πώς να βρούμε λεφτά, αλλά τι να κάνουμε, ώστε τα παιδιά μας να μην καταλάβουν ότι τα πράγματα είναι αρκετά καλά από οικονομικής άποψης.

Μαρία: Τα παιδιά μας είναι καλοντυμένα κι έχουν πολλά παιχνίδια. Κι εμείς όλο σκεφτόμασταν: Ποιες δυσκολίες θ’ αντιμετωπίσουν τα παιδιά μας ώστε, ξεπερνώντας τες, ν’ αναπτύξουν θετικές ιδιότητες; Ποιες δυσκολίες θα έχουν, αφού έχουν τα πάντα; Πώς να συντελεστεί η χριστιανική αγωγή τους;

Πώς τώρα να εξηγήσουμε σ’ ένα σύγχρονο παιδί ότι πρέπει να προσέχει το ψωμί, όταν το ψωμί κοστίζει 30 ρούβλια κι εγώ στο πορτοφόλι μου έχω 30 χιλιάδες;

Αλεξάντρ: Είναι αδύνατο να ξεγελάσεις τα παιδιά. Στα παιδικά μας χρόνια, μας έμαθαν ότι πρέπει να προσέχουμε το ψωμί. Και πώς τώρα να το εξηγήσουμε σ’ ένα σύγχρονο παιδί, όταν το ψωμί κοστίζει 30 ρούβλια κι εγώ στο πορτοφόλι μου έχω 30 χιλιάδες; Και όταν τα ράφια των καταστημάτων είναι γεμάτα με αυτό το ψωμί. Το παιδί αισθάνεται ότι πρόκειται για ανοησία. Στην αρχή προσπαθούσαμε να περιορίζουμε τεχνητά την αφθονία, αλλά μετά γεννήθηκαν και άλλα παιδιά, τα λεφτά έγιναν λιγότερα και τα πράγματα «τακτοποιήθηκαν» μόνα τους.

Καταλάβαμε ακόμα ένα πράγμα, δηλαδή ότι μια τέτοια μεγάλη οικογένεια δεν μπορεί να έχει μόνο μια πηγή εισοδήματος, αυτό είναι μεγάλο ρίσκο. Πρέπει να έχει μερικές δραστηριότητες, ανεξάρτητες η μία από την άλλη, από τις οποίες θα προκύπτει κάποιο εισόδημα. Και αν μία δραστηριότητα σταματήσει (για παράδειγμα, τα βιολογικά αγροτικά τρόφιμα δεν πωλούνται ικανοποιητικά), η δεύτερη και η τρίτη δραστηριότητα θα σώσουν την κατάσταση.

– Και η μετακόμιση συνέβαλε στους εκπαιδευτικούς σκοπούς;

Μαρία: Προσπαθούσαμε να οργανώσουμε τον χρόνο των παιδιών μας, έτσι ώστε να έχουν συνέχεια κάποιες δουλειές. Να κόβουν ξύλα, να φέρνουν νερό, να φυτεύουν λαχανικά στον κήπο και με αυτόν τον τρόπο να γυμνάζονται και ταυτόχρονα να ωφελούν την οικογένεια. Καθώς τα παιδιά μεγάλωναν, αυτές οι εργασίες δεν ήταν πλέον αρκετές. Εάν κάποιος ζήσει στο χωριό για τρεις μήνες, ας πούμε, και μετά να πάει στην πόλη, θ’ αρχίσει να λέει: «Αχ, κάνω τα μαθήματά μου και είμαι τόσο απασχολημένος! Τα θέλω όλα έτοιμα κι εσείς να συγυρίζετε». Ως αποτέλεσμα, είχαμε μια συνεχή μάχη με τον τρόπο ζωής μας. Αντί αυτός ο τρόπος να βοηθά στην αγωγή των παιδιών μας, μας έβλαπτε. Η μετακόμιση συνέβαλε στο να δυσκολέψουμε τις συνθήκες ζωής, αν και στο σπίτι μας φτιάξαμε τα πάντα, όπως στο διαμέρισμά μας στην πόλη. Υπάρχουν πολλές δουλειές στο νοικοκυριό και τα παιδιά βλέπουν ότι το να κοπιάσουν είναι αναγκαίο. Αν δεν πάμε να ταΐσουμε τους φασιανούς, αυτοί θα πεθάνουν κι εμείς δεν θα έχουμε λεφτά ν’ αγοράσουμε ψωμί, το οποίο είναι τώρα σε αφθονία στα καταστήματα. Σήμερα λυπούμαστε μόνο για ένα πράγμα, για το ότι δεν μετακομίσαμε νωρίτερα, για το ότι δεν σκεφτήκαμε καλά εξ αρχής τον τρόπο της ζωής μας.

Στη φάρμα

Νόμιζα ότι είμαι ικανός για κάθε δουλειά στο χωριό, αλλά στη συνέχεια αποδείχτηκε ότι δεν μπορώ να κάνω σχεδόν τίποτα

Αλεξάντρ: Για εμάς, η επιχειρηματική επιτυχία στην αγροτική ζωή δεν είναι κάτι το πρωτεύον. Είναι η οικογένεια και τα παιδιά, ενώ η φάρμα είναι κάτι το επιπλέον. Γενικώς, είμαστε άνθρωποι της πόλης. Είμαι ζωολόγος στην ειδικότητα, άνθρωπος που έλαβε μέρος σε πολλές αποστολές στο παρελθόν. Ταξίδευα πολύ και ζούσα υπό δύσκολες συνθήκες. Νόμιζα ότι είμαι ικανός για κάθε δουλειά στο χωριό, αλλά στη συνέχεια αποδείχτηκε ότι δεν μπορώ να κάνω σχεδόν τίποτα. Και αυτό είναι κάτι φυσικό για έναν άνθρωπο της πόλης, που μετακόμισε στο χωριό. Χρειάζονται χρόνια για να μάθεις να κάνεις τις καθημερινές δουλειές χωρίς να καταβάλλεις υπερβολική προσπάθεια.

Μαρία: Παρ’ όλο που προσπαθούσαμε να μάθουμε για τη ζωή στο χωριό, επισκεπτόμενοι τους φίλους μας, η πραγματικότητά μας ήταν διαφορετική. Και όσο και αν ήμασταν προετοιμασμένοι θεωρητικά, η θεωρία είναι καλή μόνο στη... θεωρία. Το να ζήσεις μια πραγματική εμπειρία είναι κάτι άλλο. Δυσκολευτήκαμε αρκετά. Μερικές φορές και τώρα μπορεί να έχουμε δυσχέρειες, μπορεί να έχουμε ανάγκη από λεφτά, αλλά εδώ το σημαντικό είναι να θέσουμε ειλικρινά τους στόχους μας. Αν ο σκοπός μας ήταν να πάμε στο χωριό για να ζήσουμε εύκολα κι ευτυχισμένα, τότε θα αυτό θα αντέβαινε τον πραγματικό μας στόχο και μετά από μερικά χρόνια, απογοητευμένοι, θα επιστρέφαμε στην πόλη, θεωρώντας αυτά τα χρόνια χαμένα. Αν βάζαμε σκοπό να στήσουμε μια επιτυχή επιχείρηση, θα υφιστάμεθα ήττα και θα επιστρέφαμε στην πόλη με πολλά χρέη. Αλλά αν ο σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανατροφή των παιδιών μας, τότε στο χωριό είναι πιο εύκολο να βρούμε τα κατάλληλα εργαλεία για την εφαρμογή αυτού του σκοπού. Στο χωριό υπάρχουν περισσότερες δυνατότητες για εργασιακή εκπαίδευση, υπάρχει περισσότερη ελευθερία σε σύγκριση με την πόλη, δεν υπάρχουν προβλήματα με τον χώρο κατοικίας, δηλαδή μπορείς να χτίσεις σπίτι όποιου μεγέθους θέλεις.

Ο σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανατροφή των παιδιών μας και στο χωριό είναι πιο εύκολο να το κάνουμε

Το γεγονός ότι βρισκόμαστε μακριά από την κοινωνία, επίσης, μας έδωσε σχετική ελευθερία. Δεν έχουμε σχεδόν κανέναν γείτονα, που θα μας ενοχλούσε ή που θα εκνευριζόταν με κάτι. Η εκκλησία μας βρίσκεται σε γειτονικό χωριό και είναι πολύ ωραία! Τα παιδιά πάνε εκεί μ’ ευχαρίστηση. Καμιά φορά πάνε και με τα πόδια, απέχει 5 χιλιόμετρα. Δηλαδή εμείς, με τη βοήθεια του Θεού, προσπαθούμε να επιτύχουμε έναν συγκεκριμένο στόχο. Το κατά πόσο τον επιτύχομε, κατά τη γνώμη μου, θα το μάθουμε όταν τα παιδιά μεγαλώσουν.

– Δημιουργείτε την εικόνα μιας οικογένειας, για την οποία λέει η Γραφή: «Και έσονται οι δύο εις σάρκαν μίαν» (Εφ. 5,31). Μια τέτοια ομοθυμία είναι δώρο Θεού ή είναι καρπός μιας σοβαρής εργασίας;

Αλεξάντρ: Είχαμε δυσκολίες στη σχέση μας, αλλά τις ξεπεράσαμε τις περισσότερες από αυτές πριν τον γάμο και κυρίως χάρη στη Μαρία. Το βασικό στοιχείο ήταν ότι στη Μαρία αρέσει να συζητάει τα πάντα. Τον πρώτο καιρό το άντεχα με δυσκολία, ενώ ήμουν αρραβωνιασμένος, αλλά το συνήθισα σιγά-σιγά. Και είναι πολύ σημαντικό να συζητάμε τα πάντα, τόσο τα ευχάριστα όσο και τα δυσάρεστα. Για κάποιον λόγο, οι άνθρωποι δεν θεωρούν τη συνομιλία κάτι το σημαντικό. Τάχα πρέπει να κάνουμε τις δουλειές μας σιωπώντας. Αλλά υπάρχουν κάποια θέματα που είναι αδύνατον να λυθούν χωρίς διάλογο.

Στο ναό μας της Αναστάσεως του Χριστού

Μαρία: Η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των συζύγων αποτελεί δώρο Θεού (όπως κάθε τι), αλλά είναι και μεγάλος κόπος. Συχνά ακούμε: «Είσαι τυχερή που έχεις έναν τέτοιο άντρα!» ή «Είσαι τυχερός με τη γυναίκα σου!». Αλλά εγώ δεν συμφωνώ καθόλου. Τυχερό είναι όταν κάτι συμβαίνει από μόνο του. Αλλά εμείς συνεχίζουμε να κάνουμε μια μακροχρόνια και δύσκολη δουλειά, για ένα κοινό και σημαντικό σκοπό. Κάποια στιγμή, έτσι και αλλιώς, επέρχεται η αποστασιοποίηση. Ζήσαμε κι εμείς μια τέτοια στιγμή. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους, που πήραμε την απόφαση να μετακομίσουμε. Είχαμε αισθανθεί ότι ο καθένας μας ζει με τον δικό του τρόπο ζωής. Ο μπαμπάς έχει τη δική του δουλειά, η μάνα τη δική της, όλα τα παιδιά ασχολούνται με τις δικές τους δραστηριότητες εκτός του σπιτιού και μόνο το βράδυ τρώμε όλοι μαζί. Ο καθένας μας περνούσε πάρα πολύ χρόνο στη δική του προσωπική ζωή, δηλαδή εκτός της οικογένειας. Ο τρόπος ζωής αποστασιοποιείσαι τον έναν από τον άλλον. Για κάποιον αυτό μπορεί να είναι κάτι νορμάλ. Να βλέπονται μόνο το βράδυ και να συζητούν πώς ο καθένας πέρασε την ημέρα του. Για εμάς, όμως, αυτό δεν ήταν αρκετό. Θέλαμε η οικογένειά μας να γίνει ένας οργανισμός. Πώς ν’ αναθρέψουμε τα παιδιά μας, αφού αυτά έχουν τη δική τους ζωή; Ο τρόπος ζωής μας πρέπει να συμβάλλει στους στόχους τους οποίους θεωρούμε σημαντικούς και όχι να τους εμποδίζει. Μου φαίνεται ότι πολλοί άνθρωποι δεν δίνουν πολλή σημασία στον τρόπο ζωής τους. Όλος ο σύγχρονος κόσμος εργάζεται εναντίον της οικογένειας, και γι’ αυτό πρέπει να επινοούμε κάτι, ώστε να δημιουργήσουμε το δικό μας σχέδιο και να το ακολουθούμε. Δεν θέλουμε ν’ απομονωθούμε από τον κόσμο! Απλώς λύνουμε τα προβλήματά μας.

Όλος ο σύγχρονος κόσμος εργάζεται εναντίον της οικογένειας και γι’ αυτό πρέπει να επινοούμε κάτι, ώστε να δημιουργήσουμε το δικό μας σχέδιο και να το ακολουθούμε

Αλεξάντρ: Δυστυχώς, οι ίδιοι οι άνθρωποι προδιαθέτουν τα παιδιά τους ότι προτεραιότητα αποτελούν η δουλειά και η καριέρα. Όμως αυτό γίνεται εις βάρος της οικογένειας, εις βάρος των σχέσεων. Αν μια γυναίκα νιώθει ότι για τον άντρα της η δουλειά είναι πιο σημαντική από την οικογένεια, τότε αυτή δεν θα του έχει εμπιστοσύνη. Και όμως, έτσι μεγαλώσαμε κι έτσι τώρα οι συνομήλικοί μας μεγαλώνουν τα παιδιά τους: Πρέπει να έχεις τη δουλειά σου, ν’ αυτοπραγματοποιηθείς, και δίπλα σου μπορεί να είναι και κάποιος. Αλλά για εμάς αυτή η νοοτροπία δεν συνδυάζεται με την αντίληψη της οικογένειας ως «μικρής Εκκλησίας», εδώ χρειάζεται περισσότερη ενότητα, περισσότερα κοινά πράγματα.

Τώρα σχεδόν όλα έχουν αλλάξει. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει στη διάθεσή του τα πάντα: Ταξίδια, ακριβά αυτοκίνητα, καλά σπίτια, εξαιρετική ιατρική περίθαλψη. Δηλαδή, έχει μια πρωτοφανή υλική ελευθερία. Και ο άνθρωπος χρησιμοποιεί ενεργά όλα αυτά τα αγαθά. Ωστόσο, οι αντιλήψεις για την οικογένεια έμειναν ίδιες, όπως κατά τους δύσκολους καιρούς του 20^ου αιώνα. Φαίνεται ότι η πολύτεκνη οικογένεια είναι κάτι απρόσιτο για έναν σύγχρονο νέο άνθρωπο. Ενώ εμείς νομίζουμε πως δεν είναι έτσι. Αυτά τα στερεότυπα μπορούν να καταρριφθούν. Αν ονειρεύεστε μια μεγάλη οικογένεια, στην πραγματικότητα αυτό δεν θα είναι εύκολο, αλλά δεν πρέπει να περιμένετε την κατάλληλη στιγμή, γιατί σήμερα είναι η καλύτερη στιγμή, ώστε να γίνετε ευτυχισμένοι.