Τι είπε ο Αρχάγγελος Μιχαήλ στο ραδιόφωνο; Μέρος Α.

‘Έχουν περάσει 30 χρόνια από την επαναλειτουργία τής πρώτης εκκλησίας στην Μόσχα μετά τούς διωγμούς από την σοβιετική εξουσία – τού Ναού τού Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Τροπαριόβο. Ο πρωτοπρεσβύτερος Βλαντίμιρ Ντιβακόφ, γραμματέας τού Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών για την πόλη της Μόσχας, εφημέριος τής Εκκλησίας της Αναλήψεως τού Κυρίου στην Πύλη του Νικίτσκι ("Μεγάλη Ανάληψη"), μάς μιλά για τα γεγονότα.

Ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Τροπαριόβο. 1970

Δώρα από τον Αρχάγγελο

Οι πρώτες εκκλησίες αφιερωμένες στον Αρχάγγελο Μιχαήλ άρχισαν να εμφανίζονται στη χώρα μας στην εποχή τού Αγίου Αλεξέι, μετά το θαύμα τής θεραπείας, με τις προσευχές του, τής Βασίλισσας Ταΐντουλ (ΣτΜ: ΧΙV αι. Η Ταΐντουλ ήταν σύζυγος τού Χάν Τζανιμπέκ τών Τατάρων. Είχε αρρωστήσει σοβαρά, κι έχασε την όρασή της. Ο σύζυγος απευθύνθηκε στον ηγεμόνα Συμεών, ζητώντας την βοήθεια τού Αλεξέι, για να γίνει καλά η σύζυγός του και προσφέροντας ειρήνη, αν όλα πάνε καλά, διαφορετικά θα κατέστρεφε τα πάντα).

Η Ρωσία βρισκόταν τότε υπό τον ζυγό τής Χρυσής Ορδής. Ο άγιος ευσεβής Αλεξάντρ Νέφσκι είχε ήδη θέσει ως πρωταρχικό του στόχο να αποκρούσει την απειλή τής υποδούλωσης στην Καθολική Δύση, με κύρια έγνοια αυτήν τής διαφύλαξης τής Ορθόδοξης πίστης. Ο ιστορικός Ι.Ε. Ζαμπελίν έγραφε:

"Από την αρχή της κυριαρχίας τους, οι Χάν τής Ορδής σέβονταν τούς μητροπολίτες μας και ολόκληρη την ιερατική τάξη, όπως λέγανε, τιμώντας τους ως ευχέτες".

Έτσι, όταν η βασίλισσα τής Ορδής έμεινε τυφλή, έστειλαν να φωνάξουν τον Άγιο Αλέξιι. Όταν, αυτός έχοντας τελέσει την προσευχή, έριξε άγιο νερό στην άρρωστη, αυτή επανάκτησε την όρασή της. Αυτό συνέβη στις 6 Σεπτεμβρίου με το νέο ημερολόγιο, στις 19 σύμφωνα με το παλαιό - στη μνήμη του «εν Χώναις» θαύματος τού Αρχιστράτηγου Μιχαήλ.

Σαν αποτέλεσμα, ο Χάν Τζάνιμπεκ μείωσε την φορολόγηση για τους Ρώσους, και η θεραπευμένη βασίλισσα δώρισε στον Άγιο ένα τεμάχιο γης στο Κρεμλίνο τής Μόσχας, όπου, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης απέναντι στον Θεό για το θαύμα, ίδρυσε την Μονή των Θαυμάτων, Μονή την οποίαν κατέστρεψε το άθεο καθεστώς τον ΧΧ αιώνα. Δόξα τω Θεώ, η θεοκρατούμενη εξουσία αναζωογόνησε αυτήν την Μονή. Ήμουν, μάλιστα, στην Επιτροπή για την κατεδάφιση τού κτηρίου, το οποίο βρισκόταν στον χώρο τής Μονής.

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ονομάζεται Αρχιστράτηγος της Αποκάλυψης. Καλύτερα, λοιπόν, να μην αστειεύεται κανείς μαζί του

Η εκκλησία τού Τροπαριόβο χτίστηκε, πιθανότατα, επίσης στη μνήμη ενός θαύματος που συνέβη στην Ορδή - ο ναός αφιερώθηκε ακριβώς στη μνήμη του Θαύματος του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ήταν κι η πρώτη εκκλησία που επαναλειτούργησε στη Μόσχα μετά τις διώξεις του σοβιετικού καθεστώτος!

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ τιμάται ως ο Αρχιστράτηγος των εσχάτων χρόνων, και τον αποκαλούν κιόλας Αρχάγγελο τής Αποκάλυψης. Καλύτερα, λοιπόν, να μην αστειεύεται κανείς μαζί του.

Η οποιεσδήποτε διαπραγμάτευση ήταν ανάρμοστη

Ήταν πολλές οι φορές που προσπάθησαν να ανοίξουν την Εκκλησία τού Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Τροπαριόβο. Οι κατοικημένες περιοχές είχαν ήδη γρήγορα ανακατασκευαστεί εκεί. Οι κάτοικοι υπέβαλαν αίτηση για το άνοιγμα τού ναού, ήθελαν να επαναλειτουργήσει ήδη στους Ολυμπιακούς Αγώνες τού 1980. Έλαβαν, μάλιστα, την ενεργή υποστήριξη τού Μητροπολίτη Κολόμνα και Κρουτσίτσκι, Γιουβενάλιι (Πογιάρκοφ), ο οποίος ζούσε κοντά.

Εκείνη την εποχή υπηρετούσα στην Εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Χαμόβνικι (ΣτΜ: περιοχή τής Μόσχας). Ακόμα και υπάλληλοι της τοπικής Εκτελεστικής Επιτροπής της περιοχής ήρθαν σε εμάς από το Τροπαριόβο και ρωτούσαν:

- Ποια έγγραφα χρειάζονται σε περίπτωση επαναλειτουργίας τής εκκλησίας;

Αποφασίσαμε να πληροφορηθούμε λεπτομερώς εκ των προτέρων, ετοιμαζόμασταν ολοταχώς. Αλλά παρενέβησαν μερικές ακόμη δυνάμεις με περισσότερη επιρροή και η ερώτηση στάλθηκε προς εξέταση στην Κεντρική Επιτροπή τού Κόμματος από όπου και λάβαμε την απάντηση:

- Καμία αύξηση τού αριθμού των ναών δεν επιτρέπεται. Επ΄ουδενί λόγω. Σε καμία περίπτωση.

- Μα ξέρετε, πρόκειται για μια νέα περιοχή. Οι άνθρωποι χρειάζονται εκκλησία ... – προσπαθήσαμε να δικαιολογήσουν κάπως την ανάγκη αναβίωσης τού ιερού μέρους.

- Καλά για ποια νέα περιοχή μιλάτε τώρα; - προφασίστηκαν αυτοί. - Απλά κάποιοι μετακόμισαν από το κέντρο εκεί πέρα! Ε, ο ναός στο κέντρο πρέπει να κλείσει για να μπορεί να ανοίξει ο άλλος. Άντε! Είτε αυτόν στην Ομπίντενσκιι, είτε αυτόν στο Χαμόβνικι - ας κλείσουμε έναν από αυτούς και να ανοίξουμε τον άλλον! Διαλέξτε!

Δεν φτάσαμε σε αυτό. Η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση ήταν ανάρμοστη.

Κάπως έτσι, στις αρχές τής δεκαετίας του 1980, οι «πραματευτάδες» τής Κεντρικής Επιτροπής έθαψαν την ιδέα τής επαναλειτουργίας τού ναού στο Τροπαριόβο ...

Το σύμβολο των τιμωριών του Θεού

Ο αστέρας τής Αψίνθου Στη συνέχεια, το 1988, όταν γιορτάζονταν τα 1000 χρόνια από το Βάπτισμα των Ρως, και ένα χρόνο νωρίτερα, άνοιξε η Μονή τής Όπτινα και το Μοναστήρι τού Τόλγκσκι, και σε αυτά τα μέρη ξεκίνησε ασκητισμός ...

- Αν κοιτάξει κανείς την ιστορία των εκκλησιών, θα δει κανείς πως όλα έγιναν σε δύσκολους καιρούς - όχι σε απλούς, σε δύσκολους! – έλεγε κάποτε ο Πατριάρχης Αλεξέι ο Β΄.

Κάπως έτσι αναζωογονήθηκαν οι εκκλησίες – όταν “βροντοκοπoύσε”, και όλοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ήταν στην εξουσία, “στραυροκοπιόντουσαν” (ΣτΜ: υπάρχει ρωσική παροιμία «όσο δεν βροντά, δεν κάνεις τον σταυρό σου», εννοώντας “όσο δεν έχουμε προβλήματα, δεν πράττουμε τίποτε!”).

Ένα χρόνο νωρίτερα, το 1986, συνέβη η τραγωδία τού Τσερνομπίλ, πρωτότυπο τής οποίας πολλοί βάλθηκαν ξαφνικά να αναζητούν στον Αστέρα τής Αψίνθου τής Αποκάλυψης (βλ. Αποκ. κεφ. 8, εδ. 10-11).

Η Άψινθος τής Βίβλου συμβολίζει τις τιμωρίες τού Θεού:

Ιερ. 9,14 καὶ εἶπε Κύριος πρός με· διὰ τὸ ἐγκαταλιπεῖν αὐτοὺς τὸν νόμον μου, ὃν ἔδωκα πρὸ προσώπου αὐτῶν, καὶ οὐκ ἤκουσαν τῆς φωνῆς μου,

Ιερ. 9,14 ἀλλ᾿ ἐπορεύθησαν ὀπίσω τῶν ἀρεστῶν τῆς καρδίας αὐτῶν τῆς κακῆς καὶ ὀπίσω τῶν εἰδώλων, ἃ ἐδίδαξαν αὐτοὺς οἱ πατέρες αὐτῶν·

Ιερ. 9,15 διὰ τοῦτο τάδε λέγει Κύριος ὁ Θεὸς Ἰσραήλ· ἰδοὺ ἐγὼ ψωμιῶ αὐτοὺς ἀνάγκας καὶ ποτιῶ αὐτοὺς ὕδωρ χολῆς

(βλ. Ιερεμίας. κεφ 9, εδ. 13-15).

«Κι ηγάπησαν οι άνθρωποι μάλλον το σκότος ..»

Οι κάτοικοι τού Τροπαριόβο υπέβαλαν εκ νέου αίτηση για την επαναλειτουργία τής Εκκλησίας τού Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Εκείνη την εποχή, στην Εκκλησία είχαν αποθηκεύσει υλικό τού Τμήματος τής Αγκιτ-προπ (ΣτΜ: «Αγκιτάτσια-Προπαγκάντα», Τμήμα υπεύθυνο για την διάδοση των σοβιετικών ιδεών/κουλτούρας/στρατευμένης τέχνης στις ευρύτερες μάζες). Έβλεπες συσσωρευμένες διαφημιστικές πινακίδες, πανό με συνθήματα, βάσεις στήριξης για την ανάρτησή τους ...

Τα παράθυρα τα είχαν καλύψει με λαμαρίνες σκεπής, λες και συνέβαινε κάτι εκεί μέσα που έπρεπε να το κρύψουν από τα μάτια των ανθρώπων. Μόνο το πάνω μέρος των παραθύρων ήταν καλυμμένο με γυάλινα μπλοκ, τα οποία, ωστόσο, ήταν επίσης αδιαπέραστα στο μάτι και τα οποία, λόγω της πανταχού παρούσα βρωμιάς και της σκόνης, μετά βίας άφηναν φως να μπει μέσα.

«

Ιω. 3,19 αὕτη δέ ἐστιν ἡ κρίσις, ὅτι τὸ φῶς ἐλήλυθεν εἰς τὸν κόσμον, καὶ ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς· ἦν γὰρ πονηρὰ αὐτῶν τὰ ἔργα.

Ιω. 3,20 πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ·

»

(βλ. κατά Ιωάννη κεφ. 3, εδ. 19–20).

Είχα πάει εκεί και πριν, αλλά δεν μού επέτρεψαν να μπω να δω τι ήταν μέσα.

Μια πόρτα γκαράζ αντικαταστούσε την κάποτε κομψή και πρόσχαρη πόρτα τού ναού. Και οι Σοβιετικές Αρχές είχαν χτίσει γύρω περίφραξη από τεράστιο μπετόν.

Με τέτοιους «θησαυρούς» στην εκκλησία, κανένας καθαγιασμός δεν μπορεί να γίνει

Και να λοιπόν που ξανάρχισαν οι συζητήσεις για το άνοιγμα τού ναού. Διορίσαν μάλιστα τον πάτερ Γκεόργκιι Στουντέντοβ εφημέριο ...

Και κυριολεκτικά λίγο πριν από τον καθαγιασμό, φτάνει ξαφνικά ένα τηλεγράφημα από την «οικοδεσπότισα» αυτού τού βουνού από «χάλκινους σωλήνες» με το ακόλουθο περιεχόμενο:

«Σας ζητώ να αναστείλετε την αφαίρεση πολύτιμων αντικειμένων από την εκκλησία. Δεν μπορεί να λάβει χώρα καθαγιασμός».

- Μα και βέβαια, άμα υπάρχουν τέτοιοι «θησαυροί» στην εκκλησία, πώς μπορεί να γίνει καθαγιασμός, - λέγαμε ο ένας στον άλλον στο Πατριαρχείο αστειευόμενοι...

Πρωθιερέας Γκεόργκιι Στουντένοφ

Θυμάμαι που είχε μόλις ξεσπάσει ο Μέγας Πατριωτικός Πόλεμος, κι η μητέρα μου με έστειλε στη Λευκορωσία στη γιαγιά μου. Στο σπίτι της μένανε καμιά φορά και στρατιώτες. Μερικές φορές, θα μπορούσαν να καυχηθούν, και θα μπορούσαν να ξεστομίσουν, ασυνείδητα και σαν αποτέλεσμα τής πλύσης εγκεφάλου, και πράματα ενάντια στην Εκκλησία. Αλλά όταν, μετά τις πρώτες μάχες, τούς κουβάλαγαν στην καλύβα μας, και η γιαγιά τούς έβαζε επιδέσμους, κοίταγες το επόμενο πρωί, κι αυτός που πριν μια μέρα ακόμη το έπαιζε παλικαράς, αν κατάφερνε να σηκωθεί, τότε γονάτιζε μπροστά στις εικόνες, και με επίδεσμο στο χέρι σταυροκοπιόταν...

Και συνέβη επίσης ότι το πρωί, κι αφού οι στρατιώτες είχαν ήδη φύγει, η γιαγιά βάλθηκε να καθαρίζει την σόμπα από τις στάχτες, και βλέπει σε κάποια στιγμή μια ταυτότητα μέλους τού Κόμματος. Πετάχτηκε από κει που φλεγόταν στη γωνία της εστίας ... Τις έκαψε κι αυτές τις μαρτυρίες αποστασίας, η γιαγιά.

Kρίμα που οι άνθρωποι ξεχνούν τόσο γρήγορα, πως δεν υπάρχουν άθεοι στον πόλεμο.

Δεν υπάρχουν άθεοι στον πόλεμο. Κρίμα που το ξεχνούν γρήγορα οι άνθρωποι ...

Ο πάτερ Γκεόργκιι Στουντένοφ οργάνωσε γρήγορα την απομάκρυνση αυτών των κομματικών "τιμαλφή" από την εκκλησία. Στη συνέχεια στρώσαμε λινοτάπητα στο γκαζόν, τα βάλαμε όλα μέσα και ρολάραμε τον τάπητα, έτσι ώστε αργότερα να μην κατηγορηθούμε ότι τάχα πετάξαμε αυτές τις διαφημιστικές πινακίδες στον δρόμο.

Ο Ήλιος της Αλήθειας είναι ο ίδιος ο Χριστός

Εν τω μεταξύ, άρχισαν να καθαρίζουν και να πλένουν τα πάντα στην εκκλησία... Όλοι αυτοί οι φύλακες της σοβιετικής τάξης, που είχαν προηγουμένως τούς ναούς στην κατοχή τους, ήταν στην πραγματικότητα ένα μάτσο βρωμάνθρωποι. Το τι συντρίμμια και σκουπίδια ξεσκαλίστηκαν όταν άνοιξαν τις εκκλησίες, δεν λέγεται!

Φυσικά, για εικονοστάσια εκείνη την εποχή ούτε λόγος να γίνεται. Μόνο ένας σωρός σκουπιδιών, τα πορτρέτα των ηγετών. Ο Βασίλι Σουκσίν (ΣτΜ: σοβιετικός σκηνοθέτης/ηθοποιός/σεναριογράφος/συγγραφέας) διηγείται μια υπέροχη ιστορία. Δαίμονες καταστρέφουν την εκκλησία και ρίχνουν τις εικόνες από το εικονοστάσι:

- Και τι θα μπουν αντί αυτών; - τούς ρώτησαν.

- Τα πορτρέτα μας – τούς λένε τα πονηρά πνεύματα.

Κι αυτά ακόμη τα πορτρέτα, τα τότε γνωστά σε ολόκληρη τη χώρα, τα βγάλαν κι αυτά από τον ναό μαζί με όλα τα άλλα σκουπίδια.

Για αρχή, κρεμάσανε δύο εικόνες – τού Κύριου και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού και τής Θεομήτορος.

Στο ιερό αυτού τού πρώτου ναού που ανοίγανε, τοποθέτησαν έναν θρόνο. Για κάποιο λόγο, τα παράθυρα στο αλτάρι ήταν σφραγισμένα με πέτρα, λες και κρύβανε κάτι το πολύ άσεμνο.

Κι όμως, δεν περίμεναν να ελευθερώσουν τα παράθυρα.

Το άνοιγμα τής πρώτης εκκλησίας στη Μόσχα ήταν ένα γεγονός βγαλμένο από την Αποκάλυψη:

«καὶ ἡ πόλις οὐ χρείαν ἔχει τοῦ ἡλίου οὐδὲ τῆς σελήνης ἵνα φαίνωσιν αὐτῇ· ἡ γὰρ δόξα τοῦ Θεοῦ ἐφώτισεν αὐτήν, καὶ ὁ λύχνος αὐτῆς τὸ ἀρνίον» (Αποκάλυψη 21:23).

Στις μέρες μας, αντίθετα, ο διάβολος είναι καμουφλαρισμένος στην μεγαλοπρέπεια

Παρεμπιπτόντως, η λήψη τής απόφασης τής Εκτελεστικής Επιτροπής τού Δημοτικού Συμβουλίου τής Μόσχας αρ. 2118 να ανοίξει την Εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Τροπαριόβο, συνέπεσε χρονικά με την 1000η επέτειο του Βαπτίσματος των Ρως, 13 Δεκεμβρίου – μέρα εορτασμού τής μνήμης τού Αποστόλου Ανδρέα τού Πρωτοκλήτου, ο οποίος κάποτε βάφτιζε στα σύνορά μας!

Τρομακτικό να μένει κάποιος χωρίς Θεό

Στην πραγματικότητα, εκείνη την χρονική στιγμή, ξεκινούσε «η εποχή τού δεύτερου βαπτίσματος τής Ρωσίας». Ίσως, σε εκδίκηση για αυτήν την εκδίκηση (ΣτΜ: με την δεύτερη, εννοεί το άνοιγμα τής εκκλησίας), ο εχθρός βάλθηκε να αποσχίσει την Ουκρανία.

Έχει συμβολική αξία το γεγονός ότι ο καθαγιασμός τής πρώτης εκκλησίας που επεναλειτουργούσε μετά τις διώξεις τού καθεστώτος, στην Μόσχα έγινε από τον Αρχιερέα Βλαντίμιρ (Σαμποντάν), ο οποίος διατελούσε εκείνη την εποχή Eπικεφαλής Υποθέσεων τού Πατριαρχείου Μόσχας, και αργότερα Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας.

Όταν ήταν ήδη άρρωστος, οι τοπικοί εθνικιστές (την μαρτυρία αυτήν μετέφερε προφορικά στον Αρχιεπίσκοπο Αλέξιι (Φρόλοφ) ο Μητροπολίτης Βλαντίμιρ) τού είπαν κατάμουτρα:

- Για να πεθάνεις πιό γρήγορα.

- Θα περιμένετε πολύ τότε, τούς λέει ο Αρχιερέας Βλαντίμιρ, ομολογώντας την πίστη του.

«οὐκ ἔστιν ὁ Θεὸς Θεὸς νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων» (βλ. κατά Ματθαίον, κεφ. 22, εδ. 32, κατά Μάρκον, κεφ. 12, εδ. 27, κατά Λουκά, κεφ. 20, εδ. 38).

Είναι τρομερό να αφήνεις τον εαυτό σου χωρίς Θεό. Αν νωρίτερα οι ναοί του Θεού ήταν γεμάτοι δαιμονικά συνθήματα και πορτρέτα, στις μέρες μας, αντίθετα, ο διάβολος είναι καμουφλαρισμένος στην μεγαλοπρέπεια.

Συνεχίζεται...