«Σε μια μεγάλη οικογένεια γίνεσαι ψυχολόγος και φιλόσοφος από τα παιδικά σου χρόνια»

Η Άννα Ούλιεβα είναι ένα από τα μεσαία παιδιά μιας οικογένειας, όπου οι γονείς μεγάλωσαν οκτώ παιδιά. Τώρα η Άννα είναι 22 ετών. Αποφοίτησε από ένα ορθόδοξο σχολείο και στη συνέχεια τελείωσε τη Σχολή Εκκλησιαστικών Τεχνών, στο Ορθόδοξο Ανθρωπιστικό Πανεπιστήμιο του Αγίου Τύχωνα Μόσχας. Η οικογένεια Ούλιεβ, εκτός από τις συνηθισμένες οικογενειακές δυσκολίες, έπρεπε να υπομείνει μια πραγματική δοκιμασία: Η μητέρα της οικογένειας, η Γιεβγκένια, αρρώστησε από καρκίνο και τελικά ξεπέρασε αυτήν την ασθένεια. Η Άννα Ούλιεβα μίλησε για το πώς αυτή η κατάσταση επηρέασε την οικογένεια και τη διαμόρφωση των χαρακτήρων των παιδιών.

Η Άννα Ούλιεβα μαζί με τους γονείς της

– Άννα, τα παιδιά σε οποιαδήποτε οικογένεια, μεγάλα ή μη, συχνά τσακώνονται. Tα πηγαίνατε καλά με τ' αδέρφια σας;

– Είμαστε οχτώ αδέλφια, εγώ είμαι η τρίτη. Με τις δύο μεγαλύτερες αδερφές μου, τη Μαρία και την Αλεξάνδρα, έχω διαφορετικού ίδους σχέσεις. Δηλαδή, με την πρώτη μου αδελφή πάντα τα πηγαίναμε καλά. Αυτή ήταν σαν την νταντά μου. Με τη δεύτερη αδερφή μου μαλώναμε αρκετά συχνά. Υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ μας για την προσοχή των γονιών μας, ζηλεύαμε η μία την άλλη. Αλλά ύστερα, όταν η Αλεξάνδρα παντρεύτηκε, οι σχέσεις μας βελτιώθηκαν. Η αδερφή μου έχει μικρά παιδιά και συχνά τη βοηθάω και κάθομαι με τα παιδιά.

Αμέσως μετά τη γέννησή τους, ασχολήθηκα πλήρως με την ανατροφή τους, η μητέρα μου μ' εμπιστευόταν ήδη σε αυτό

Για τα τέσσερα μικρότερα παιδιά, είμαι μια αυστηρή μεγαλύτερη αδερφή. Νομίζω ότι οι γονείς μας ήταν πιο αυστηροί μ' εμάς, τις μεγαλύτερες, μάλλον επειδή είχαν περισσότερες δυνάμεις κι ενθουσιασμό, αλλά, ξεκινώντας από το πέμπτο παιδί, η γονική αυστηρότητα προοδευτικά εξασθενούσε. Επομένως, αντί των γονιών μου, έδειξα αυστηρότητα εγώ. Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν ήμουν πάντα δίκαιη. Τα μικρότερα παιδιά με φοβόντουσαν, γιατί το παράκανα. Αλλά προσπαθούσα κάθε χρόνο να γίνομαι πιο ήρεμη και τρυφερή και για τα δύο τελευταία έχω γίνει κιόλας μια πραγματική νταντά. Αμέσως μετά τη γέννησή τους, ασχολήθηκα πλήρως με την ανατροφή τους, η μητέρα μου μ' εμπιστευόταν ήδη σε αυτό. Το έβδομο στη σειρά παιδί, ο αδερφός μου, είναι οκτώ χρόνια μικρότερος από εμένα. Αυτή η ηλικιακή διαφορά είναι αρκετή για να του αλλάξω πάνες, να τον ταΐσω, να τον πάω βόλτα... Και με το όγδοο παιδί, τη Βασιλίσα, έχουμε διαφορά 10 ετών και μερικές φορές μπερδεύεται και με φωνάζει μαμά.

Με τα μικρότερα παιδιά δεν υπήρχε τέτοια ζήλια, όπως με τα μεγαλύτερα. Η μεγαλύτερη αδερφή μου είναι η πρωτότοκη και η αγαπημένη των παππούδων μας. Η δεύτερη αδερφή μου έχει έναν ιδιαίτερο δεσμό με τον μπαμπά μας. Κι εγώ είμαι το παιδί της μητέρας μου. Η μαμά μου μού έδινε πολλή προσοχή, οπότε δεν βίωσα ποτέ έντονη ζήλια, αλλά για την προσοχή της μητέρας μου πάλευα πάντοτε. Ήθελα να έχω πάντα επίγνωση του τι συνέβαινε, ήθελα ν' αφιερωθεί ακόμη περισσότερος χρόνος σ' εμένα προσωπικά, αλλά αυτή είναι γενικά η ανάγκη κάθε παιδιού, δηλαδή να θέλει περισσότερα απ' όσα του δίνουν. Η μαμά πάντα με αντιμετώπιζε με ιδιαίτερη αγάπη, είχαμε τα δικά μας θέματα για συζήτηση...

– Σε μια μεγάλη οικογένεια, οι γονείς μπορεί να μην έχουν σωματικά αρκετό χρόνο για κάθε παιδί.

– Πράγματι, όταν τα παιδιά είναι πολλά, δεν είναι δυνατόν οι γονείς να τα προσέχουν όλα παρομοίως. Συχνά η μερίδα του λέοντος των γονικών δυνάμεων αφιερώνεται στα μεγαλύτερα παιδιά ή, αντίθετα, στα μικρότερα, ενώ τα μεσαία παιδιά βρίσκονται σε μια -τρόπον τινά- «τυφλή ζώνη». Κατά τη γνώμη μου, όλα εξαρτώνται από τους γονείς και από το πώς διαρθρώνουν τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Υπάρχουν γονείς που δεν φροντίζουν ούτε ένα παιδί, προσπαθώντας να το αναθέσουν σε νταντάδες, δασκάλους, παππούδες και γιαγιάδες και το παιδί μεγαλώνει χωρίς να έχει σχέση με τους γονείς του. Αλλά υπάρχουν και μαμάδες και μπαμπάδες που, ανεξάρτητα από τον αριθμό των παιδιών, προσπαθούν να διατηρούν την επικοινωνία με όλους, να τους πάνε κάπου, να κάνουν κάτι όλοι μαζί. Εμείς στην οικογένειά μας νιώθουμε ότι οι γονείς μας δεν έχουν πάντα αρκετή δύναμη για όλους μας, αλλά, ταυτόχρονα, δεν μπορώ να πω ότι στερούμαστε της προσοχής τους. Ο μπαμπάς και η μαμά πάντα προσπαθούσαν να μας αφιερώνουν χρόνο και ο καθένας μας έχει αναμνήσεις, όταν ο μπαμπάς ή η μαμά, για παράδειγμα, τον/την πήγε κάπου ή μίλησε μόνο μαζί του/της. Όταν ένα παιδί σε μια μεγάλη οικογένεια έχει την ευκαιρία να περάσει χρόνο μόνο με τους γονείς του, χωρίς αδέρφια, εκτιμά αυτήν την ευκαιρία και λατρεύει αυτόν τον χρόνο. Τέτοιες στιγμές μαζεύονται στη μνήμη, όπως σ' έναν κουμπαρά. Πρόσφατα άρχισα να συνειδητοποιώ πόσο ζεστές είναι για μένα τέτοιες αναμνήσεις, πώς προσπαθώ να θυμάμαι κάθε στιγμή που πέρασα ιδιαιτέρως με τους γονείς μου, κάθε λεπτομέρεια, τι ένιωθα, τι συζητούσαμε κ.τ.λ.

Η Άννα Ούλιεβα μαζί με τους γονείς της /p>

Η οικογένεια των Ούλιεβ

– Και αν ήσασταν μοναχοπαίδι, όλος ο χρόνος και η προσοχή θα ήταν για εσας.

Μερικές φορές, μάλιστα, μου φαίνεται ότι είμαστε λίγοι! Όταν κάποιος δεν είναι στο σπίτι, αυτό γίνεται πολύ αισθητό.

– Όταν έχουμε κάποια γιορτή, κοιτάζω όλα τ' αδέρφια μου και σκέφτομαι ότι αν μου πρότειναν να ζήσω σε μια οικογένεια με λιγότερα άτομα, δεν θα συμφωνούσα ποτέ. Δεν θ' αντάλλαζα ποτέ την οικογένειά μου με άλλες επιλογές και σενάρια. Μερικές φορές, μάλιστα, μου φαίνεται ότι είμαστε λίγοι! Όταν κάποιος δεν είναι στο σπίτι, αυτό γίνεται πολύ αισθητό. Όλοι είναι τόσο διαφορετικοί, που από την παιδική ηλικία μαθαίνεις να επικοινωνείς με διαφορετικούς χαρακτήρες, με διαφορετικές ηλικίες. Αυτό αναπτύσσει την κοινωνικότητα, τη διπλωματία: Μαθαίνεις ν' αναλύεις τόσο τη δική σου συμπεριφορά όσο και τη συμπεριφορά των ανθρώπων γύρω σου, αναζητώντας την προσέγγιση σε κάθε άτομο. Με κάποιους μοιάζεις, σε άλλους δεν μοιάζεις καθόλου. Κάθε φορά προσπαθείς να μάθεις από τα λάθη σου. Εάν προκύψει μια σύγκρουση, αρχίζεις να σκέφτεσαι: Γιατί το έκανε αυτό ο αδελφός ή η αδερφή μου; Και πόσων χρονών είναι; 14! Εφηβεία. Και τα λοιπά. Δηλαδή, από μικρός γίνεσαι φιλόσοφος και ψυχολόγος. Αυτό είναι ιδιαίτερα φανερό σε μικρότερα αδέλφια, γιατί πάντα αναλύουν τα συμβάντα περισσότερο από τους άλλους. Τα δύο τελευταία παιδιά στην οικογένειάς μας, ο Αντρέι και η Βασιλίσα, παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, γιατί μαθαίνουν από τα λάθη των μεγαλύτερών τους, βλέπουν πώς οι γονείς επικοινωνούν με άλλους και γι’ αυτό έχουν την πιο σοφή στάση. Δεν θα συμπεριφέρονται πλέον όπως οι μεγαλύτεροι και αυτό κάνει τη ζωή τους πιο εύκολη.

– Σήμερα γίνεται πολλή συζήτηση για το πώς τα παράπονα της παιδικής ηλικίας επηρεάζουν την ενήλικη ζωή. Σε μια οικογένεια, όπου υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, υποθέτω ότι και οι προσβολές είναι περισσότερες. Πώς αντιμετωπίζετε τα παιδικά τραύματα;

– Καμιά φορά οι οικείοι μας λένε την αλήθεια κατάματα, μη λαμβάνοντας πάντα υπ' όψιν τα συναισθήματά μας. Εξ αιτίας αυτού προκύπτουν ψυχολογικά τραύματα, τα οποία αντιλαμβάνεται κανείς μόνο στην ενήλικη ζωή. Αναλύοντας τώρα τη συμπεριφορά μου, τις πράξεις μου, καταλαβαίνω ότι οι ρίζες τους είναι στην παιδική ηλικία και συνδέονται με τους συγγενείς μου. Για παράδειγμα, η αποδοχή της εμφάνισης του εαυτού σου. Για τα κορίτσια τα θέματα ομορφιάς κ.τ.λ. είναι πολύ σημαντικά. Στη μεγάλη οικογένειά μας συνηθίζουμε να λέμε τα πάντα απ' ευθείας. Αν κάποιος μιλήσει στον άλλον αλόγιστα, με μια αγενή λέξη ή μια απρόσεκτη παρατήρηση, μπορεί να τον πληγώσει. Κάποιος μπορεί να είπε κάτι για τον χαρακτήρα ή την εμφάνισή σου και το ξέχασε, αλλά εσύ το κρατάς μέσα σου και ως αποτέλεσμα νιώθεις αβέβαιος κι έχεις φοβίες. Αλλά όταν τα μικρότερα παιδιά αρχίζουν να μοιράζονται τις εμπειρίες τους ή όταν παρατηρούμε τη συμπεριφορά τους, βλέπουμε τον εαυτό μας σε αυτά. Αρχίζεις να κοιτάς πίσω: Γιατί συμπεριφέρομαι έτσι, γιατί φοβάμαι κάτι ή ανησυχώ για κάτι; Και ως αποτέλεσμα αρχίζεις να τα καταλαβαίνεις. Είναι πολύ σημαντικό να μην αναβάλλεις αυτή τη διαδικασία και να λύσεις τα παιδικά παράπονά σου όσο το δυνατόν νωρίτερα, γιατί αυτά επηρεάζουν τη ζωή σου. Η παρατήρηση της συμπεριφοράς των μικρότερων επιταχύνει την κατανόηση. Είναι πολύ ωφέλιμο το να μιλάς με τη μητέρα σου. Επίσης, έχω πολλές φίλες από πολύτεκνες οικογένειες, με τις οποίες μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας και παρόμοιες καταστάσεις, βοηθώντας έτσι η μία την άλλη.

– Στις ορθόδοξες οικογένειες, τα παιδιά, μεγαλώνοντας, μερικές φορές σταματούν να πηγαίνουν στην εκκλησία. Έχετε περάσει μια τέτοια κρίση;

Αντιλαμβανόμουν τον εκκλησιασμό μου ως καθήκον, μια συνήθεια. Όμως, πηγαίνοντας προς τις τελευταίες τάξεις του σχολείου, συνειδητοποίησα ότι θέλω πραγματικά να είμαι μαζί με τον Θεό

- Η οικογένειά μου μάλλον θα γελούσε μαζί μου τώρα, γιατί από αυτήν την άποψη είμαι η πιο «σωστή» αδερφή. Πάντα με πείραζαν όλοι ότι ήμουν η πιο ορθόδοξη κι ευσεβής! Πέρασα, όμως, από τον δρόμο που νομίζω ότι περνούν πολλά ορθόδοξα παιδιά. Οι γονείς τους τα πηγαίνουν στον ναό από τη γέννησή τους και γι’ αυτό το θεωρούν κάτι το δεδομένο, γι' αυτούς η εκκλησία δεν είναι κάποιο μυστήριο, αλλά ένας συνηθισμένος χώρος. Όμως, πηγαίνοντας προς τις τελευταίες τάξεις του σχολείου, συνειδητοποίησα τι σημασία έχουν για μένα ο Θεός και η εκκλησία. Μέχρι εκείνην τη στιγμή αντιλαμβανόμουν τον εκκλησιασμό μου ως καθήκον, μια συνήθεια. Σπούδαζα εσωτερική στο σχολείο «Πλεσκόβο» και κατά τη διάρκεια των βάρδιών μου στην εκκλησία του σχολείου μού άρεσε να κάθομαι εκεί στη σιωπή, στο μισοσκόταδο, να σκέφτομαι κάτι, να συλλογίζομαι τα συναισθήματά μου. Σε μία από αυτές τις βάρδιες, συνειδητοποίησα ότι θέλω να είμαι μαζί με τον Θεό. Ακόμα και όταν προέκυπταν κάποιες αμφιβολίες, έλεγα στον εαυτό μου: Εντάξει, ας πούμε ότι θα σταματήσω να πηγαίνω στην εκκλησία. Τι θα έχω στη ζωή μου αντ' αυτού; Κενότητα; Ο Θεός είναι ο μόνος που με ξέρει μέχρι το βάθος μου, από τον Οποίο δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα, και που θα βοηθήσει, ακόμα και αν όλοι απομακρυνθούν. Στις πιο δύσκολες περιόδους της ζωής μου ένιωθα την αλήθεια της φράσης: «Δεν είσαι μόνος, ο Θεός είναι μαζί σου». Ακόμα και όταν οι οικείοι σου δεν σε καταλαβαίνουν και όταν δεν μπορείς να εξηγήσεις όσα αισθάνεσαι ούτε στους φίλους, νιώθεις ότι ο Θεός υπάρχει και είναι κοντά σου. Όλο αυτό καθοδηγεί και υποστηρίζει τον άνθρωπο ουσιαστικά.

– Πώς διήγε η οικογένειά σας εκείνην την περίοδο, όταν η μητέρα σας αρρώστησε με καρκίνο;

Αυτό έπληξε περισσότερο τα μικρότερα παιδιά. Η Βασιλίσα ήταν τότε έξι ετών και κατά κάποιον τρόπο ωρίμασε απότομα. Κοιτάζοντας πίσω, καταλαβαίνω ότι τα παιδικά χρόνια κάποιου, σε μια τέτοια κατάσταση, τελειώνουν εκείνην τη στιγμή. Η Βασιλίσα μας έγινε πολύ πιο σοβαρή, πιο βαθιά και πιο σοφή. Ακόμα και τώρα, η Βασιλίσα καμιά φορά μπορεί να πει τέτοια πράγματα, που με κάνει να αισθάνομαι ανατριχίλα. Τα μεσαία παιδιά, που ήταν εφηβικής ηλικίας τότε, αντέδρασαν επιθετικά. Δεν είχαν δάκρυα, αλλά, για παράδειγμα, όταν βοηθούσα τον μικρότερο μου αδελφό με τα μαθήματα, είδα στο τετράδιό του ότι η γραφή του είχε γίνει περίεργη και άσχημη. Και αντιλαμβανόμουν ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο βρίσκει διέξοδο η εσωτερική του κατάσταση. Ένας άλλος αδερφός εκνευριζόταν, όταν έβλεπε τον μπαμπά να κλαίει και γενικά οποιεσδήποτε εκδηλώσεις αδυναμίας. Τον εκνεύριζαν οι εκδηλώσεις αδυναμίας στους άλλους, επειδή προσπαθούσε να ξεπεράσει αυτήν την αδυναμία στον εαυτό του. Θυμάμαι ότι όλα τα παιδιά είχαν εξαντληθεί ιδιαίτερα με όλες αυτές τις κουβέντες για νοσοκομεία, περίθαλψη, ασθένεια της μητέρας κ.τ.λ. Ζητούσαμε κιόλας από τους γονείς μας να μην το συζητούν μπροστά μας, επειδή η ζωή μας είχε μετατραπεί σε μία ατελείωτη αναμονή για το αποτέλεσμα: Θα επιβιώσει η μητέρα μας ή όχι; Είναι πολύ δύσκολο να δεις ένα αγαπημένο πρόσωπο, ειδικά τη μητέρα, σε τέτοια κατάσταση και να καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να τη βοηθήσεις με κανέναν τρόπο και μπορείς να τη χάσεις ανά πάσα στιγμή. Αυτή η ένταση επηρέασε τους πάντες και ο καθένας στην πορεία εγκατέλειψε την ελπίδα με διαφορετικό τρόπο, σε διαφορετικές στιγμές. Είχαμε κατακλυσθεί από μια πλημμύρα συναισθημάτων.

– Τι σας βοηθούσε;

– Ήμασταν μαζί και υπήρχε κοινή υποστήριξη και προσευχή. Φροντίζαμε ο ένας τον άλλον. Πήρα τη θέση της μητέρας μου στις δουλειές του σπιτιού, καθώς επίσης προσπαθούσα, κατά κάποιον τρόπο, να τους περιποιούμαι όλους και να υποστηρίζω τον μπαμπά μου. Οι γονείς μας εκείνην την περίοδο αναζητούσαν υποστήριξη από εμάς -τόσο ο μπαμπάς όσο και η μαμά. Η μαμά δεν ήθελε να μείνει στο νοσοκομείο, γι’ αυτό ερχόταν στο σπίτι κι έπαιρνε δυνάμεις, όντας ανάμεσά μας. Τ' άλλα παιδιά κι εγώ συμφωνήσαμε να προσευχόμαστε όλοι μαζί, πράγμα το οποίο μας ένωσε και μας στήριξε πάρα πολύ. Τώρα είναι περίοδος ύφεσης της ασθένειας της μαμάς, αλλά τα τελευταία πέντε χρόνια υπήρξαν τόσες πολλές νοσηλείες, κρίσεις και ασθενοφόρα, που όλοι ασυνείδητα συνήθισαν στο γεγονός ότι τώρα όλα είναι καλά, αλλά ανά πάσα στιγμή η κατάσταση μπορεί ν' αλλάξει και όλοι πρέπει να είναι έτοιμοι για υποστήριξη, βοήθεια κι ενεργοποίηση.

Άννα Ούλιεβα – Εσείς η ίδια θα θέλατε να έχετε πολλά παιδιά;

– Πάντα πίστευα ότι θέλω να έχω μια μεγάλη οικογένεια. Από παιδί ονειρευόμουν να έχω τουλάχιστον πέντε. Αντιλαμβανόμουν ότι θα ήταν πολύ δύσκολο για μένα να συνηθίσω σ' ένα άδειο σπίτι. Θυμάμαι, ένας από τους μεγαλύτερους εφηβικούς μου φόβους ήταν πώς να μάθω να μαγειρεύω για δύο, για μένα και για τον σύζυγό μου. Έχω συνηθίσει να μαγειρεύω σε μεγάλες κατσαρόλες, έχοντας υπ' όψιν ότι όσοι φάνε θα είναι πολλοί. Νιώθω καλά σε μια μεγάλη οικογένεια, οπότε θέλω πολλά παιδιά. Ελπίζω ότι έτσι θα συμβεί.