«Να αφιερώνεσαι στον Θεό από απόλυτη ευγνωμοσύνη προς Αυτόν»

Ακόμα και ανάμεσα στους χριστιανούς δεν υπάρχει κοινή στάση απέναντι στο μοναχισμό. Κάποιοι υποκλίνονται στον μοναχικό τρόπο ζωής, ενώ άλλοι δεν μπορούν να τον καταλάβουν, κάποιοι τον θεωρούν κορυφή της χριστιανικής ζωής, ενώ άλλοι αχρείαστη ακρότητα.

Στη συζήτηση με τον Αρχιμανδρίτη Μελχισεδέκ Αρτιούχιν, προϊστάμενο του Μετοχίου της Ιεράς Μονής «Όπτινα Πούστιν» στη Μόσχα, αγγίζουμε μόνο την κορυφή αυτού του παγόβουνου: μιλάμε για την υπακοή, μια μοναχική υπόσχεση, η οποία αν και προκαλεί περισσότερα ερωτήματα, εν τούτοις είναι θεμελιώδης. Επίσης, μιλάμε για το αν μπορεί κανείς να κάνει λάθος, όταν αναχωρεί από τον κόσμο, μιλάμε για τον «εγωισμό» των μοναχών και την ευλογία των γονέων για το δρόμο του μοναχισμού. Και βεβαίως, για το πώς και γιατί οι άνθρωποι επιλέγουν τη στενή οδό του μοναχισμού.

Ο Αρχιμανδρίτης Μελχισεδέκ Αρτιούχιν

Να γίνεσαι μοναχός από ευγνωμοσύνη προς τον Θεό

– Πατέρα Μελχισεδέκ, μια από τις πιο διαδεδομένες προκαταλήψεις για το μοναχισμό είναι ότι στο μοναστήρι πηγαίνουν αυτοί που δεν κατάφεραν να βρουν το δρόμο τους. Υπάρχει κάποια δόση αλήθειας σε αυτό;

– Όταν με ρωτάνε κοσμικοί άνθρωποι, ιδιαίτερα νέοι: «Πώς αποφασίσετε να γίνετε μοναχός;», τους διηγούμαι το ακόλουθο αστείο: «Είχα ερωτευτεί χωρίς ανταπόκριση. Καθώς περπατούσα στο δρόμο, πάνω μου έπεσε ένα τούβλο. Στο νοσοκομείο ήρθαν μοναχοί από τη Λαύρα της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου, με απήγαγαν μυστικά από το νοσοκομείο και με κούρεψαν μοναχό, όσο ήμουν χωρίς τις αισθήσεις μου. Όταν συνήλθα, κατάλαβα ότι δεν είναι και τόσο άσχημα το να είσαι μοναχός».

Προσπαθώ με αστεία να αποφύγω την περαιτέρω συζήτηση, επειδή ο μοναχισμός δε χωράει στην κοσμική συνείδηση. Από αυτό δημιουργούνται μύθοι περί δυστυχισμένης ζωής ή για το ότι οι άνθρωποι δε βρήκαν το δρόμο τους.

Ξέρετε, υπάρχει μια πολύ σοφή έκφραση: ο αδύναμος ψάχνει υπαίτιους, ενώ ο δυνατός ψάχνει τον Θεό. Μοναχός γίνεται κανείς από αγάπη προς τον Θεό ή επειδή ψάχνει το δρόμο της μετανοίας. Τη μοναχική ζωή μπορεί να την καταλάβει μόνο αυτός που την γεύτηκε ή αυτός που την κάνει. Πώς να καταλάβεις τι είναι η θάλασσα, αν δεν την είχες δει ούτε μια φορά; Ή πώς να εξηγήσεις σε Αυστραλό αυτόχθονα τη γεύση του παγωτού, αν δεν το είχε δοκιμάσει ποτέ; Γι΄ αυτό, η Γραφή λέει: «γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος». Για να δει και να καταλάβει κανείς κάτι, πρέπει να το γευτεί.

– Για ποιους λόγους εσείς πήγατε σε μοναστήρι;

– Έλαβα το μοναχικό σχήμα σε ηλικία 24 χρονών, ωθούμενος από την ακόλουθη σκέψη: να αφιερωθώ στον Θεό από απόλυτη ευγνωμοσύνη προς Αυτόν.

Αναθρεμμένος σε οικογένεια που δεν πίστευαν, για πρώτη φορά αντίκρισα το Ευαγγέλιο στα 17 μου. Και αυτό μου αναποδογύρισε τη ζωή μου. Τότε σκέφτηκα μέσα μου: «Πήγαινα σε τελείως λάθος κατεύθυνση, όχι προς τον Θεό. Αν δεν είχε γίνει η συνάντηση με τον άνθρωπο, ο οποίος μου έδωσε το Ευαγγέλιο, η ζωή μου θα εξελισσόταν με την συνηθισμένη κοσμική λογική: σπουδές, μετά εργασία, οικογένεια (με το χαρακτήρα μου, όμως, ποιος ξέρει τι θα είχε απομείνει από αυτήν). Δε θα είχα μάθει το πιο σημαντικό!». Και τότε για πρώτη φορά μου ήρθε η σκέψη να αφιερωθώ στον Θεό: αν πραγματικά ο Θεός με έσωσε από μεγάλο κακό, η ζωή μου πλέον δε θα μπορούσε να εξελίσσεται με συνηθισμένο τρόπο. Με κάποιο τρόπο η ζωή μου έπρεπε να είναι αφιερωμένη σε Αυτόν, ώστε να Τον ευχαριστήσω για τη σωτηρία.

– Δεν σκεφτήκατε ότι και ένας κοσμικός άνθρωπος μπορεί να αφιερώσει τον εαυτό του στον Θεό;

Εγώ έψαχνα την απόλυτη αφιέρωση της ζωής μου στον Θεό

– Εγώ έψαχνα την απόλυτη αφιέρωση της ζωής μου στον Θεό. Ένας πιστός άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να βρει το δρόμο του στον κόσμο, ας πούμε να παντρευτεί και να ακολουθήσει τον ιερατικό δρόμο, για παράδειγμα. Η πλειονότητα των ανθρώπων επιλέγει μέση οδό, δηλαδή την οδό της καλής χριστιανικής ζωής, κάτι που είναι πολύ καλό. Εγώ, όμως, είχα μαξιμαλιστική προσέγγιση: δεν ήθελα να διασκορπίζομαι, ήθελα να αφιερώσω τον εαυτό μου στον Θεό ολοκληρωτικά. Και πού βρίσκεται η ολοκληρωτική παράδοση του εαυτού σου στον Θεό, όταν η ίδια η ζωή σου είναι αφιερωμένη στον Δημιουργό; Στον μοναχισμό.   

Ορθόδοξοι μοναχοί. Π.Ζαγκόρσκ, 1958. Φωτογραφία: Κ.Κάπα

– Συχνά τις αποφάσεις τις παίρνουμε παρορμητικά, ιδιαίτερα όταν είμαστε σε νεαρή ηλικία. Ο μαξιμαλισμός είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της νεανικής ηλικίας. Δεν μπορεί να χωρέσει λάθος εδώ;

– Καλή η σκέψη. Αλλά εγώ και τώρα, στα 53 μου, δεν έχω μετανιώσει για την νεανική μου απόφαση. Επειδή στη δική μου περίπτωση αυτό ήταν συνειδητοποιημένο και βαθιά μελετημένο βήμα. Η επιθυμία μου να γίνω μοναχός πραγματοποιήθηκε μετά από 7 χρόνια: την απόφαση την πήρα στα 17 μου, λίγους μήνες αφότου είχα πιστέψει. Και σταδιακά άρχισα να την υλοποιώ, ελέγχοντας πολλές φορές τον εαυτό μου, καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των χρόνων. Σπούδαζα, δούλευα, μετά έκανα τη στρατιωτική μου θητεία. Εκεί είχα αρχίσει να προετοιμάζομαι για τη μοναχική ζωή. Μετά γράφτηκα σε Ιερατική Σχολή, όπου μπροστά μου είχα το παράδειγμα των πατέρων της Λαύρας της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σεργίου και των συνομηλίκων μου, οι οποίοι κουρεύονταν μοναχοί μετά από αίτημά τους. Αυτό μπορούσα να το δοκιμάσω πάνω μου.   

Όταν οι άνθρωποι μου λένε στα καλά καθούμενα: «Θα πάω σε μοναστήρι και θα γίνω μοναχός!», τους απαντώ: «No!»

Όταν οι άνθρωποι μου λένε στα καλά καθούμενα: «Θα πάω σε μοναστήρι και θα γίνω μοναχός!», τους απαντώ: «No!». Ο άνθρωπος ετοιμάζεται έγκαιρα για αυτά που αγαπάει. Εκείνος που θέλει να γίνει επαγγελματίας στρατιωτικός, αρχίζει να παίζει με στρατιωτάκια από την παιδική του ηλικία, κιόλας. Αν η επιθυμία του είναι σοβαρή, τότε ακόμα όντας μαθητής θα πηγαίνει σε αθλητική-στρατιωτική λέσχη. Παλαιότερα, υπήρχαν τέτοιες στρατιωτικές δραστηριότητες προετοιμασίας νεαρών, όπου έκαναν πτώσεις με αλεξίπτωτα, εξορμήσεις με μηχανές και άλλα.

– Ποια ήταν η δική σας προετοιμασία για το μοναχισμό;

– Για μένα το μοναστήρι είχε ξεκινήσει στην κουζίνα. Ρωτούσα: «Ποιο τρόπο ζωής ακολουθούν οι μοναχοί; Τι είναι ο μοναχικός κανόνας;». Ο τρόπος ζωής είναι ένας και συγκεκριμένος: είναι η ζωή σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, το οποίο για έναν μοναχό είναι το απόλυτο σημείο αναφοράς. Ο Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνοβ έγραφε: «Ο μοναχισμός δεν είναι τίποτα άλλο από την υποχρέωση να εκπληρώνεις με ακρίβεια τις εντολές του Ευαγγελίου». Ο μοναχός θέλει να εκπληρώσει το Ευαγγέλιο με τη ζωή του. Και είναι υποχρεωμένος να είναι μοναχός όχι μόνο στο ναό, αλλά και παντού, σε οποιαδήποτε κατάσταση, «στην πολυκοσμία ή στην βαθύτατη έρημο», όπως έλεγε ο Άγιος Ιγνάτιος.   

Ο Θεός θέλει τα τέκνα Του να μιλάνε όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά να συνομιλούν και με Αυτόν. Και η καλύτερη δυνατότητα για επικοινωνία με τον Θεό είναι στο μοναστήρι, εκεί όπου δεν υπάρχει αφοσιωτική και ζόρικη βιοτική μέριμνα.

– Άραγε, δεν είχατε έγνοιες;

– Με βρήκαν δύο χρόνια μετά την κουρά. Το 1987, εκάρην μοναχός, στις 29 Νοεμβρίου, και ένα χρόνο μετά, το 1988 (μόλις είχα αποφοιτήσει από την Ιερατική Σχολή), ο Πατριάρχης Ποιμήν αποφάσισε να στείλει στην Ιερά Μονή Όπτινα «μια ομάδα αερομεταφερόμενων στρατιωτών». Στην ομάδα αυτήν συμμετείχε ο προϊστάμενος της Μονής Όπτινα, Αρχιμανδρίτης Ευλόγιος, δύο ιερομόναχοι (ένας από αυτούς ήμουν εγώ), δύο διάκονοι και τέσσερις σπουδαστές της Ιερατικής Σχολής. Τρείς μήνες μετά, τοποθετήθηκα οικονόμος της Μονής Όπτινα. Αυτό ήταν. Η απομόνωσή μου τελείωσε, έγινα «εργοδηγός και οικοδόμος» για όλη μου τη ζωή. Χωρίς να το αγαπάω καθόλου αυτό.   

Για την υπακοή

– Εσείς, ως μοναχός, δεν μπορούσατε να το αρνηθείτε;

– Το θέμα είναι ότι υπήρχε ζωτική ανάγκη. Αν και δε μου άρεσε, σκεφτόμουν: και ποιος άλλος να το κάνει αυτό; Από μας τους τέσσερις κάποιος έπρεπε να το αναλάβει! Υπάρχει το θέλω και υπάρχει και το πρέπει, και δε συμπίπτουν πάντοτε. Γι’ αυτό, η υπακοή μπορεί να τελείται από αγάπη για την εργασία, αλλά μπορεί και από αίσθηση του καθήκοντος.

– Η υπακοή σημαίνει αναντίρρητη και ασυλλόγιστη εκτέλεση;

– Είμαι κατηγορηματικά αντίθετος σε αυτό: πάντα λέω στους αδελφούς μου ότι πρέπει να κάνουμε το έργο μας από αγάπη και ο ίδιος προσπαθώ να το κάνω αυτό.

– Τι σημαίνει σε αυτήν την περίπτωση «από αγάπη»;

– Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε το έργο μας από αγάπη προς την οικογένεια, την αδελφότητα, και όχι προς αυτό καθεαυτό το έργο. Όχι ως δούλοι και μισθωτοί. Το μοναστήρι είναι μια μεγάλη οικογένεια. Μπορείς να αγαπάς ή να μην αγαπάς το έργο σου, αλλά πρέπει να καταλάβεις ότι αυτό είναι απαραίτητο για την οικογένεια. Άρα, πρέπει να το εκτελείς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αξιοποιώντας για αυτό τη θέλησή σου και το μυαλό σου.

Για παράδειγμα, το καλοκαίρι, φυτεύαμε τούγιες δίπλα στο ναό μας. Να, πάρε το διακόνημα να φυτέψεις τούγια. Φύτεψες. Έχεις βάλει, όμως, και καλάμι για στήριγμα, για να μην την πάρει ο αέρας; Από τον ήλιο την προστάτεψες, όταν είχε καύσωνα; Ναι, δε σου έδωσε κανένας τόσο λεπτομερείς οδηγίες, αλλά έπρεπε εσύ ο ίδιος να σκεφτείς και να κάνεις όπως θα έκανες για τον εαυτό σου. Όπως λέει ο Απόστολος Παύλος: «Εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε» (Α΄ Κορ.10: 31).

Ο Ιερός Ναός των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στο Γιάσενεβο, το Μετόχι της Ιεράς Μονής «Όπτινα Πούστιν» στη Μόσχα

Ο μοναχός είναι εγωιστής;

– Πολλοί νομίζουν ότι οι μονάζοντες είναι σκυθρωποί, αυστηροί και άχαροι άνθρωποι. Καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για στερεότυπο και απλούστευση, αλλά μήπως έχει κάποια βάση;

Οι πιο χαρούμενοι, οι πιο αστείοι άνθρωποι είναι μοναχοί

– Οι πιο χαρούμενοι, οι πιο αστείοι άνθρωποι είναι μοναχοί.

Οι άνθρωποι δεν το βλέπουν, επειδή παρακολουθούν τους μοναχούς μόνο όταν εκείνοι εκτελούν τα υπηρεσιακά τους καθήκοντα. Ως επί τω πλείστον, η μοναστηριακή ζωή γίνεται ορατή, όπως στις παρελάσεις. Στην παρέλαση τι γίνεται; Όλοι, σαν μολυβένια στρατιωτάκια, σοβαροί, παρελαύνουν με απόλυτο συγχρονισμό. Στη ζωή, όμως, μπορεί να είναι τελείως διαφορετικοί. Έτσι και εδώ. Δε βλέπουμε την πιο ζεστή ανθρώπινη επικοινωνία.

– Συχνά κατηγορούν τους μοναχούς για εγωισμό: οι λαϊκοί έχουν υποχρεώσεις ως προς την οικογένεια, το κράτος, συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή, δημιουργούν κάτι. Ενώ το μοναστήρι, μιλώντας απλοϊκά, είναι ένα κλειστό σύστημα, όπου ο καθένας ασχολείται με τον εαυτό του.

– Είναι ψευδαίσθηση η αντίληψη ότι στο μοναστήρι μαζεύεται ένας όχλος από τεμπέληδες, οι οποίοι αράζουν με πρόσχημα την πνευματική ζωή και οι οποίοι δεν φροντίζουν κανέναν. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό. Οι άνθρωποι στην κοσμική ζωή δεν δουλεύουν τόσο πολύ όσο δουλεύουν οι μοναχοί! Ας πούμε, το Βατοπαίδι. Είναι η μονή, από την οποία έφεραν στη Ρωσία τη Ζώνη της Υπεραγίας Θεοτόκου. Το Βατοπαίδι, λοιπόν, κάθε μέρα δέχεται 500 προσκυνητές. Για όλους αυτούς πρέπει να ψωνίσεις, να τα φέρεις, να τα μαγειρέψεις, να τους ταΐσεις όλους και μετά από αυτό να πλύνεις και τα πιάτα. Επίσης, πρέπει να πλύνεις και τα σεντόνια, γιατί οι προσκυνητές μένουν κυρίως για μια νύχτα. Πέρα από όλα αυτά, να προλάβεις να συμμετάσχεις και σε όλες τις ιερές ακολουθίες. Ακόμα και οι σκήτες δεν μένουν χωρίς προσκυνητές.  

Δεν υπάρχει μοναχός που να μην κάνει τίποτα είτε για την αδελφότητα είτε για τους προσκυνητές.

Πείτε μου, υπάρχει εγωισμός εδώ ή δεν υπάρχει;

– Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει ότι ο μοναχός είναι αυτός που ζει για τον Θεό και μόνο για τον Θεό. Δεν υπάρχει αντίφαση εδώ;

– Κάποτε, είχα κάνει μια παρόμοια ερώτηση στον πατέρα Ιωάννη Κρεστιάνκιν: πώς να συνδυάσουμε τα διάφορα διακονήματα, τις καθημερινές μέριμνες και την προσευχή; Σε αυτό μου είπε: «Η ζωή μας πρέπει να μοιάζει με την τούρτα «Ναπολέων»: παντεσπάνι, κρέμα, παντεσπάνι, κρέμα, και από πάνω ζάχαρη άχνη. Αν έχουμε μόνο παντεσπάνι, δηλαδή μόνο τα έργα και τις μέριμνες, η τούρτα δε θα είναι νόστιμη. Αν έχουμε μόνο την κρέμα (μόνο την προσευχή), η τούρτα θα είναι υπερβολικά γλυκιά. Η κρέμα και το παντεσπάνι πρέπει να εναλλάσσονται, τότε θα είναι καλά». Ρώτησα τότε τι είναι η ζάχαρη άχνη; Ο πατήρ Ιωάννης μου λέει: «Και η άχνη είναι η ταπείνωση». Χωρίς ταπείνωση δε μας ωφελεί τίποτα.

Σπάνιο κάλεσμα;

– Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο μοναχισμός είναι ένα σπάνιο κάλεσμα, και δεν πρέπει να το επιδιώκει κανείς από μόνος του;

Και η επιθυμία να γίνει κάποιος μοναχός και η εκπλήρωση αυτής της επιθυμίας είναι από τον Θεό

– Και η επιθυμία να γίνει κάποιος μοναχός και η εκπλήρωση αυτής της επιθυμίας είναι από τον Θεό. Αυτή η ίδια σκέψη είναι από τον Θεό. Τότε, τι είναι από τον άνθρωπο; Η συγκατάθεση. Το να θέλεις, δηλαδή, αυτήν σου την επιθυμία να την πραγματοποιήσεις.

Για παράδειγμα, θέλεις παγωτό, έχεις χρήματα και ξέρεις πού μπορείς να το αγοράσεις. Τώρα, όμως, είναι Μεγάλη Τεσσαρακοστή… Υπάρχει επιθυμία, υπάρχει δυνατότητα, αλλά δεν το κάνεις, δε δίνεις την συγκατάθεσή σου.

Το συναίσθημα της αγάπης για το μοναχισμό το σπέρνει ο Θεός. Αλλά δεν φτάνουν όλοι στην εκπλήρωση.

Γι΄ αυτό, είμαι σίγουρος, δεν επιλέγουμε αυτό το δρόμο εμείς. Τουλάχιστον, έτσι μπορώ να κρίνω από το δικό μου παράδειγμα. Όταν συμφώνησα με τη σκέψη για το μοναχισμό, με την επιθυμία να γίνω μοναχός, σαν να άναψε «πράσινο φως» στα πάντα. Σε αυτό βλέπω το κάλεσμα του Θεού.   

– Αυτό το κάλεσμα μπορεί κανείς να μπερδέψει με κάτι άλλο; Με τα δικά του όνειρα, με τα αισθήματα, με την έκσταση ενός νεόφυτου;

– Όχι. Όταν ο άνθρωπος αμφιβάλλει, αυτό σημαίνει ότι δεν αγαπάει τον Θεό τόσο πολύ, ώστε να αφιερώσει τον εαυτό του σε Αυτόν. Και η μοναστική ζωή θα είναι για αυτόν μια ζωή τρικλίζοντας.

Και όταν η επιθυμία για μοναχισμό είναι ανυπέρβλητη, τότε προσπαθείς να την πραγματοποιήσεις, παρά τις όποιες αντίξοες περιστάσεις.

Γιατί στο Ευαγγέλιο λέγεται «Ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ» (βλ. Μτ. 10: 34-38); Αυτό λέγεται, εκτός των άλλων, και για όσους επιθυμούν τη μοναχική ζωή. Καμία μητέρα και κανένας πατέρας δεν ευλογούν με ευκολία τα παιδιά τους για αυτό το δρόμο. Γιατί να πάμε μακριά; Οι γονείς του Οσίου Σεργίου του Ράντονεζ του είχαν πει: «Πρώτα φρόντισέ μας στα γεράματα και μετά γίνεσαι μοναχός». Και ο Όσιος Σέργιος εκπλήρωσε αυτό το υιικό χρέος. Ακόμα και αυτοί δεν ήθελαν να αποχωριστούν το γιο τους.

Εκτός από αυτό, η μητέρα του μετέπειτα Οσίου Θεοδοσίου των Σπηλαίων του Κιέβου τον έδερνε και τον έπαιρνε βίαια από το μοναστήρι. Αλλά αυτός δεν άκουσε τη μητέρα του και αφιέρωσε τη ζωή του στον Θεό.

– Πόσο διαφορετικές μπορεί να είναι οι περιπτώσεις. Άρα, το θέμα δεν είναι ότι αρνούνται τους γονείς, όπως μπορεί να φανταστεί κανείς, ούτε πολύ περισσότερο ότι δεν τους αγαπούν…

– Όχι, βέβαια. Είναι θέμα προτεραιοτήτων. Όταν ο άνθρωπος αποφασίζει να αφιερώσει τη ζωή του στον Θεό, τότε ο Θεός έχει για αυτόν την πρώτη θέση. Δε σημαίνει ότι οι γονείς είναι στην τελευταία. Αυτοί είναι στη δεύτερη. Αλλά και η δεύτερη είναι πολύ σημαντική θέση!

– Χρειάζεται ένας άνθρωπος την ευλογία των γονέων για να πάει σε μοναστήρι;

– Καλό είναι, αλλά δεν είναι υποχρεωτικό.   

Οι γέροντες της Όπτινα, για παράδειγμα, έχουν μια τέτοια διδαχή: για την παντρειά και για το μοναχισμό πρέπει να πάρεις την ευλογία των γονέων. Και οι άγιοι πατέρες έλεγαν: «όποιος σπέρνει με ευλογία, με ευλογία και θα θερίσει».

Η δική μου πορεία προς το μοναχισμό κράτησε εφτά χρόνια. Και το τελευταίο εμπόδιο στο δρόμο μου ήταν που δεν είχα την ευλογία της άπιστης μητέρας μου. Ο πνευματικός μού είχε ξεκαθαρίσει ότι χωρίς την ευλογία της δε γίνεται. Του λέω: «Αφού η μητέρα μου δεν είναι πιστή. Επί της αρχής δεν μπορεί να δώσει μια τέτοια ευλογία!». Και πράγματι, η μητέρα μού έλεγε: «Ό, τι θέλεις, εκτός από αυτό! Μπορείς να σπουδάσεις στην Ιερατική Σχολή, αλλά μην γίνεις μοναχός μόνο».

Όμως, μια φορά ήρθε στη Λαύρα, όπου σπούδαζα στην Ιερατική Σχολή. Ήταν θλιμμένη. Η συζήτηση δεν καρποφορούσε. Την ρωτάω:

– Τι έγινε;

– Τίποτα.

– Δεν είσαι όπως συνήθως.

Και πάνω σε αυτό μου λέει:

– Εσύ, μάλλον, θα γίνεις μοναχός.

– Μαμά, γιατί το λες; Κοίτα τι ωραίες σπουδάστριες εκκλησιαστικής μουσικής κυκλοφορούν! Έχω μπροστά μου τρία χρόνια να σπουδάσω. Βγάλτο από το κεφάλι σου, έχουμε χρόνο ακόμα μπροστά μας.

– Όχι, θα γίνεις μοναχός.

– Γιατί το λες;

– Είδα ένα όνειρο. Είχα τρομερή θλίψη το βράδυ και με αυτή τη θλίψη κοιμήθηκα…

Πρέπει να πω ότι είχε μείνει μόνη. Ο πατέρας μάς είχε εγκαταλείψει, όταν ήμουν στην πρώτη δημοτικού. Ο μεγαλύτερος αδελφός μου παντρεύτηκε και έφυγε, και εγώ υπηρετούσα στρατιώτης. Οπότε, η μητέρα μου δε με έβλεπε. Επέστρεψα από το στρατό και πρόλαβα να ζήσω στο σπίτι κάπου δύο μήνες. Τον Ιούλιο ολοκλήρωσα τη θητεία μου και τον Αύγουστο ήδη μπήκα στην Ιερατική Σχολή και έφυγα για τη Λαύρα. Και πάλι για δύο χρόνια σχεδόν δε με έβλεπε…

Οπότε, η μαμά μου συνέχισε να διηγείται:

– Με αυτές τις θλιμμένες σκέψεις κοιμήθηκα. Και στον ύπνο μου ακούω μια δυνατή φωνή με εξουσία να μού λέει: «Γκαλίνα! Μη φοβάσαι τίποτα. Ο γιος σου θα γίνει μοναχός». Ξύπνησα με δάκρυα και μια σκέψη στο κεφάλι: «Δεν το θέλω, δεν το χρειάζομαι!». Άλλο μου λέει το μυαλό και άλλο το συναίσθημα. Όμως, αυτή η φωνή, την οποία δεν μπορώ να την ξεχάσω, μου έδωσε τόση ηρεμία στην ψυχή. Λες και απέκτησα έναν εσωτερικό πυρήνα...

Είναι η φωνή του Θεού. Είναι ο δρόμος σου. Σε ένα μήνα θα έρθεις στο μοναστήρι

Όλα αυτά τα μετέφερα στον πνευματικό μου. Μου απάντησε: «Είναι η φωνή του Θεού. Είναι ο δρόμος σου. Σε ένα μήνα θα έρθεις στο μοναστήρι».   

Αυτό ήταν. Το τελευταίο εμπόδιο εξαφανίστηκε…

Γίνεται χωρίς μοναχισμό;

– Γιατί, παρά όλα αυτά τα αρνητικά στερεότυπα και τους μύθους, ο μοναχισμός παραμένει ελκυστικός και προκαλεί σεβασμό;

Ο Αρχιμανδρίτης Μελχισεδέκ Αρτιούχιν

– Και ο Ντοστογιέφσκι ακόμα έγραφε ότι είναι σημαντικό ο άνθρωπος που ζει στο λάκκο της αδικίας, χωρίς δικαιοσύνη, να ξέρει ότι κάπου ζει η αλήθεια. Ας μην είμαστε εμείς δίκαιοι, ας μην είμαστε άγιοι, πάντως τέτοιοι άνθρωποι κάπου υπάρχουν!

Και σήμερα οι άνθρωποι θέλουν να αγγίξουν το ιδεώδες της ευλαβούς ζωής. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έγραφε ότι τα μοναστήρια μοιάζουν με λαμπτήρες, οι οποίοι από μακριά λάμπουν στους ανθρώπους και ελκύουν τους πάντες στην ησυχία τους. Την ίδια την μοναχική ζωή, την αφιερωμένη στον Θεό ζωή, ο πιστός άνθρωπος είναι σημαντικό να την έχει μπροστά του ως υπόδειγμα!

Γνωρίζω περιπτώσεις που άνθρωποι με εξουσία, με θέση, πλούσιοι, άνθρωποι που είχαν φτάσει στις κορυφές της επιτυχίας, αγάπησαν πραγματικά το Άγιο Όρος. Έλεγαν: «Δεν μπορούσα καν να φανταστώ ότι υπάρχει τέτοιο πράγμα. Είμαι συγκλονισμένος». Βυθίστηκε σε άλλη ζωή, σε άλλο κόσμο, εκεί όπου τα πάντα έχουν αναφορά στον Θεό. Η δική μας ζωή, όμως, έχει ως αναφορά οτιδήποτε, εκτός από τον Θεό.

Γενικώς, όμως, η μοναχική ζωή είναι ένα επτασφράγιστο μυστήριο. Δεν μπορείς να την εξηγήσεις. Ο Όσιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει: αν οι άνθρωποι ήξεραν τη χαρά της μοναχικής ζωής, όλος ο κόσμος θα πήγαινε σε μοναστήρια. Αν ήξεραν τις δυσκολίες της μοναχικής ζωής, κανένας δε θα πήγαινε σε μοναστήρι. Είναι ένα επτασφράγιστο μυστήριο, μια ιδιαίτερη ζωή. Μπορούμε να μιλήσουμε για αυτήν θεωρητικά, αλλά για να καταλάβουμε στην πληρότητά της τη χαρά της ζωής με τον Θεό, πρέπει να την γευτούμε οι ίδιοι. Γι΄ αυτό, ο μοναχισμός παραμένει και ελκυστικός και απερίγραπτος και ακατανόητος από την κοσμική συνείδηση. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό.