Θυσία που είναι ευάρεστη στον Θεό

Όλοι γνωρίζουμε την έννοια της «θυσίας». Αν ρωτήσουμε τον καθένα από τους αναγνώστες μας τι νιώθει όταν ακούει αυτή τη λέξη, τι συνειρμούς έχει, οι απαντήσεις θα είναι πολύ διαφορετικές. Κάποιος θα θυμηθεί τον παλαιοδιαθηκικό πατριάρχη Αβραάμ και τον γιο του Ισαάκ, άλλος θα θυμηθεί τον πάνσοφο βασιλιά Σολομώντα και τον μεγαλοπρεπή ναό του, και ορισμένοι ίσως θυμηθούν τον ίδιο τον Κύριο Ιησού Χριστό πάνω στον Σταυρό, που προσφέρει τη ζωή Του για τη σωτηρία μας.

Όντως, όλα αυτά είναι παραδείγματα μεγάλων θυσιών, γνωστά ακόμη και σε ανθρώπους που είναι μακριά από την Εκκλησία. Ωστόσο, θα έχουν δίκιο και όσοι με τις λέξεις «θυσία» και «θυσιαστικότητα» σκέφτονται το πλύσιμο των πιάτων, τη φροντίδα της άρρωστης μητέρας, την απλή προμήθεια γάλατος και ψωμιού από το μπακάλικο, την παραίτηση από το προσωπικό του θέλημα υπέρ του μικρότερου αδελφού, και κάποια άλλα, εκ πρώτης όψης λιγότερο ορατά, κατορθώματα, τα οποία, ωστόσο, απαιτούν μεγάλη δύναμη θέλησης και αποφασιστικότητα από τον άνθρωπο.

Ολόκληρη η ζωή μας είναι μια συνεχής αλυσίδα από μικρά κατορθώματα αυτοθυσίας

Στην πραγματικότητα, ολόκληρη η ζωή μας είναι μια συνεχής αλυσίδα από μικρά κατορθώματα αυτοθυσίας. Τουλάχιστον, έτσι πρέπει να είναι. Πρέπει συνεχώς να αρνούμαστε κάτι στον εαυτό μας για χάρη της αγάπης προς τον πλησίον μας, επειδή η αγάπη εκφράζεται με πράξεις αυτοθυσίας. Ο Απόστολος Παύλος καλούσε τους χριστιανούς να κάνουν ακριβώς αυτό:

«Τῇ φιλαδελφίᾳ εἰς ἀλλήλους φιλόστοργοι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ.12: 10)

Η έννοια της θυσίας είναι πολυσήμαντη. Δεν περιορίζεται απαραίτητα στη διάσωση κάποιου από ένα φλεγόμενο σπίτι. Τις περισσότερες φορές αυτό το κατόρθωμα λαμβάνει χώρα στην ψυχή, μπροστά στα μάτια του Θεού, και είναι κρυμμένο από τον έξω κόσμο. Τα πνευματικά κατορθώματα δεν είναι λιγότερο σημαντικά για τον Θεό από τα σωματικά, ίσως και περισσότερο. Ένα από αυτά τα πνευματικά κατορθώματα αυτοθυσίας είναι η νηστεία.

Τι είναι όμως η νηστεία; Πολλά έχουν ειπωθεί για αυτό το θέμα από τους αγίους πατέρες και τους διδασκάλους της Εκκλησίας. Για να συνοψίσουμε εν συντομία, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η νηστεία είναι θεόσταλτο βοήθημα στο δύσκολο έργο της τιθάσευσης των παθών μας και της υποταγής της σάρκας στο πνεύμα. Με άλλα λόγια, η νηστεία είναι ένα από τα μέσα στην πορεία της πνευματικής ανάβασης του ανθρώπου. Στις ημέρες της νηστείας (ιδιαίτερα της Μεγάλης Σαρακοστής) ο χριστιανός απαρνείται οικειοθελώς από τις αγαπημένες του προτιμήσεις και, με αυτόν τον τρόπο, θυσιάζει τις επιθυμίες του για χάρη του Θεού.

Η σημασία και η αναγκαιότητα της νηστείας επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός νήστεψε μετά τη Βάπτισή Του. Αφού αποσύρθηκε στα βάθη της ερήμου, πέρασε 40 ημέρες και 40 νύχτες εν προσευχή, χωρίς τροφή και νερό. Με αυτόν τον τρόπο ο Κύριος καθαγίασε τη νηστεία και, παρόλο που ο ίδιος δεν την είχε ανάγκη, έδωσε το παράδειγμα σε όλους τους ακόλουθούς Του.

Ακολουθώντας το παράδειγμα του Σωτήρα, κάθε χρόνο οι χριστιανοί αναλαμβάνουν έναν τέτοιο αγώνα αυταπάρνησης για χάρη του Θεού. Για 40 ημέρες απαρνούμαστε όλα όσα έχει συνηθίσει η ψυχή μας. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για το φαγητό και το ποτό. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να απαρνηθούμε τα πάθη, τις επιθυμίες της ψυχής και τις προσκολλήσεις, συχνά κενές και βλαβερές, που μας εμποδίζουν στην κατά Θεόν ζωή μας. «Να τρώτε ό,τι θέλετε, αρκεί να μην τρώτε ο ένας τον άλλον», – με αυτά τα αστεία λόγια οι γέροντες εφιστούσαν την προσοχή στην ίδια την ουσία, την ψυχή της νηστείας, το νόημα και την αξία της.

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι σαν τον αποδεκατισμό, τον οποίο ο κάθε πιστός προσφέρει οικειοθελώς στον Δημιουργό του. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να αντέξουμε τη ζωή των Οσίων Πατέρων, με τη συνεχή πνευματική ένταση, με την προθυμία να πεθαίνουμε κάθε μέρα για χάρη του Θεού. Δεν έχουμε ούτε την αποφασιστικότητα ούτε τη δύναμη για αυτό. Για αυτόν τον λόγο, η Εκκλησία μάς προτείνει να αφιερώνουμε έστω τις 40 ημέρες το χρόνο στην καθαυτή πνευματική ζωή. Αυτή είναι μια περίοδος εθελοντικής αυτοθυσίας, περίοδος δοκιμασίας της αγάπης μας για τον Θεό, της πιστότητάς μας στον Χριστό και στις εντολές Του. Την περίοδο αυτή ο χριστιανός βιώνει μια πνευματική ανάταση, μια πλημμυρίδα πνευματικής δύναμης και προσευχητικής διάθεσης, στην οποία συμβάλλουν οι ιδιαίτερες ιερές ακολουθίες.

Πράγματι, η λειτουργική ζωή αποκτά ιδιαίτερη όψη. Οι μακρές ιερές ακολουθίες βοηθούν να συντονιστεί κανείς με τη μετανοητική διάθεση, να αποστασιοποιηθεί από τη ματαιότητα της ζωής, να βιώσει μαζί με όλη την Εκκλησία την αιώνια εμπειρία της ιδιαίτερης εκκλησιαστικής προσευχής. Πολλοί ύμνοι αυτή την εποχή έχουν έναν μοναδικό χαρακτήρα. Σε όλο το υπόλοιπο έτος δεν θα τους ακούσετε ξανά. «Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας», «Επί των ποταμών Βαβυλώνος», «Νυν αι δυνάμεις των Ουρανών», , «Του Δείπνου Σου του Μυστικού», «Τον ληστήν αυθημερόν», «Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία» και πολλά άλλα θαυμάσια έργα παλαιών υμνωδών γεμίζουν την ψυχή του πιστού με ειρήνη και μετάνοια και τον κάνουν κοινωνό της πνευματικής παράδοσης και της ιστορίας της Εκκλησίας.

Στην πραγματικότητα, η νηστεία δεν είναι παρά μια υπενθύμιση αυτού του αγώνα, τον οποίο πρέπει να ζει συνεχώς ένας χριστιανός

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια υπέροχη περίοδος. Πολλοί χριστιανοί στο τέλος της λυπούνται που τελείωσε τόσο γρήγορα. Παρόλο που το Πάσχα του Χριστού βοηθάει να επιστρέψουμε αρμονικά στην κανονική ζωή, μια φωτεινή θλίψη δεν αφήνει την καρδιά του ανθρώπου που έχει ήδη συνηθίσει στην αυτοσυγκράτηση. Ως εκ τούτου, πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν τον τρόπο ζωής στον οποίο έχουν συνηθίσει στη διάρκεια της σύντομης περιόδου της Σαρακοστής. Στην πραγματικότητα, η νηστεία δεν είναι παρά μια υπενθύμιση αυτής της ζωής, αυτού του αγώνα, τον οποίο πρέπει να ζει συνεχώς ένας χριστιανός. Δεν είναι εξαίρεση στην κανονική τάξη των πραγμάτων. Αντιθέτως, είναι το πρότυπο στο οποίο πρέπει να προσπαθεί να φτάσει ο κάθε αληθινός ακόλουθος του Αγωνοθέτη Χριστού.

«Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον» (Ψαλ. 50:19), μας διδάσκει ο Ψαλμωδός. Αυτήν την ευωδιαστή θυσία – την πνευματική συντριβή και ταπείνωση – πρέπει να προσφέρει ο χριστιανός κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής για να γίνει κοινωνός των αιώνιων αγαθών που περιμένουν όλους εκείνους που αγαπούν τον Θεό εκ καθαράς καρδίας.