«Το τίμημα του λάθους μου ήταν η ζωή ενός ανθρώπου»

Βεβαίως, ο χριστιανισμός δεν καλεί τους ανθρώπους να απαξιώνουν τα ταλέντα τους. Αντιθέτως, η ίδια η ευαγγελική λέξη «τάλαντο» υποδηλώνει ότι κάθε δώρο του Θεού είναι πολύτιμο, σημαντικό και ευχάριστο για τον άνθρωπο. Όμως, δεν είναι το δώρο αυτό καθαυτό σωτήριο, όσο και αν το αναπτύσσουμε αυτό μέσα μας. Σωτήριος είναι ο σωστός τρόπος με τον οποίο το αξιοποιούμε, όπως είναι το να υπηρετούμε τους πλησίον μας με τη βοήθεια αυτού του δώρου. Αναφορικά με τις λανθασμένες χρήσεις του δώρου ο Άγιος Θεοφύλακτος γράφει:

«Ακόμα και αν συναντήσεις κάποιον προικισμένο και δυναμικό άνθρωπο, αλλά που αξιοποιεί τα χαρίσματά του για κακό, για ίδιον όφελος, για παραπλάνηση και για πράγματα που απευθύνονται στις αισθήσεις, να τον θεωρείς ως κάποιον που έθαψε το τάλαντό του στο χώμα, δηλαδή στα επίγεια πράγματα».

Βέβαια, μερικές φορές, η μοναδική δυνατότητα να πολλαπλασιάσει κανείς το χάρισμά του είναι ακριβώς… να το θάψει στη γη, να αρνηθεί συνειδητά να το πραγματώσει. Αυτό το παράδοξο μπορούμε να το εξηγούμε με αφηρημένους συλλογισμούς για πολλή ώρα και με πολλή λεπτομέρεια, αλλά καλύτερα να το κάνουμε με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα από τη ζωή.

Μια φορά, ένας σοβιετικός αθλητής εγκατέλειψε για πάντα τον αθλητισμό. Μοιάζει να είναι, εκ πρώτης όψεως, μια ιστορία χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον και υπάρχουν χιλιάδες τέτοιες ιστορίες στον αθλητικό κόσμο. Όμως, εδώ πρόκειται για περίπτωση αθλητή που (ετοιμαστείτε να μετράτε!) υπήρξε 11 φορές κάτοχος παγκόσμιου ρεκόρ, 17 φορές παγκόσμιος πρωταθλητής, 13 φορές πρωταθλητής Ευρώπης, 7 φορές πρωταθλητής της ΕΣΣΔ. Οι αθλητές με τέτοιο βιογραφικό στην ιστορία των αθλητικών αγώνων μετριούνται στα δάχτυλα. Και όμως, στο απόγειο της φόρμας του, στο ζενίθ της φήμης και της καριέρας του, εγκατέλειψε ξαφνικά τον πρωταθλητισμό για να ανοίξει, λίγα χρόνια αργότερα, ένα μικρό εργαστήριο κατασκευής υποδημάτων στη Μόσχα. Αυτός ο άνθρωπος έθαψε, με όλη τη σημασία της λέξης, το ταλέντο του στη γη, ή μάλλον το έπνιξε στα παγωμένα και βρώμικα νερά της λίμνης του Ερεβάν. Όμως, ακόμα και οι πιο θερμοί οπαδοί δε θα μπορούσαν να τον κατηγορήσουν γι' αυτό.

...Εκείνη την ημέρα, 16 Σεπτεμβρίου του 1976, στο Ερεβάν, ένα τρόλεϊ που περνούσε πάνω από το φράγμα έπεσε στο νερό. Ενενήντα δύο επιβάτες θάφτηκαν ζωντανοί σε βάθος δέκα μέτρων. Όλοι τους ήταν καταδικασμένοι σε βέβαιο θάνατο, αν δεν βρισκόταν εκεί ο Σαβάρς Καραπετιάν, πολλές φορές παγκόσμιος πρωταθλητής στην υποβρύχια κολύμβηση, ο οποίος, εκείνη ακριβώς στιγμή, έκανε προπόνηση κατά μήκος της λίμνης. Αργότερα οι ειδικοί θα παραδεχτούν ότι κανείς στον κόσμο δεν θα ήταν σε θέση να κάνει αυτό που έκανε τότε ο Σαβάρς. Μόλις αντιλήφθηκε το τραγικό συμβάν, βούτηξε στα θολωμένα από την πτώση του τρόλεϊ νερά, έσπασε με τα πόδια του το πίσω παράθυρο του λεωφορείου και άρχισε να βγάζει έξω τους αναίσθητους επιβάτες. Μέσα σε πάνω από είκοσι λεπτά μέσα στα παγωμένα νερά σώθηκαν είκοσι ζωές. Στην πραγματικότητα ο Σαβάρς έβγαλε πολύ περισσότερους ανθρώπους, αλλά δεν κατάφεραν να τους επαναφέρουν όλους. Όταν ο Σαβάρς για πολλοστή φορά έβγαινε από το νερό στην επιφάνεια, οι περαστικοί που συγκεντρώθηκαν στο φράγμα έβλεπαν ότι ολόκληρο το σώμα του είχε κατακρεουργηθεί από τα θραύσματα που είχαν απομείνει στο σπασμένο παράθυρο.

Αργότερα, όταν ρωτήθηκε ποιο ήταν το πιο τρομακτικό πράγμα, ο Σαβάρς απάντησε: «Ήξερα σίγουρα ότι, παρά την όλη εκπαίδευσή μου, θα μπορούσα να κάνω μόνο έναν συγκεκριμένο αριθμό καταδύσεων. Υπήρχε μηδενική ορατότητα στο βυθό, οπότε άρπαζα ψηλαφητά έναν άνθρωπο και κολυμπούσα μαζί του προς τα πάνω. Μια φορά βγήκα στην επιφάνεια και είδα ότι κρατούσα... ένα δερμάτινο μαξιλάρι καθίσματος. Το κοιτούσα και καταλάβαινα ότι το τίμημα του λάθους μου ήταν η ζωή ενός ανθρώπου. Αυτό το μαξιλάρι το έβλεπα σε εφιάλτες μου πολύ συχνά».

Το συγκεκριμένο ανδραγάθημα του κόστισε μια πολύ βαριά αμφίπλευρη πνευμονία, που επιδεινώθηκε από γενική μόλυνση του αίματος, καθώς στη λίμνη διοχετεύονταν τα λύματα της πόλης. Οι γιατροί με μεγάλη δυσκολία κατάφεραν να σώσουν τη ζωή του, η επιστροφή του, ωστόσο, στον αθλητισμό δεν ήταν πια δυνατή, καθώς ο Σαβάρς Καραπετιάν έμεινε ανάπηρος.

Είχε καταστρέψει για πάντα το εξαιρετικό ταλέντο του ως κολυμβητή. Ωστόσο, το δώρο της αγάπης για τους ανθρώπους, που του δόθηκε το ίδιο απλόχερα από τον Κύριο, το μεγέθυνε πολλαπλάσια μέσα στα τρομερά εκείνα είκοσι λεπτά.

Ένας άπιστος ίσως θεωρεί ότι αυτή η ιστορία είναι καθαρή τύχη, απίστευτη σύμπτωση. Από χριστιανική άποψη, όμως, όλα είναι εντελώς διαφορετικά: ο Κύριος έδωσε στον Σαβάρς Καραπετιάν ένα εκπληκτικό, πολύ σπάνιο ταλέντο, το οποίο ο ίδιος το ανέπτυξε με σκληρές προπονήσεις και έγινε ο ταχύτερος κολυμβητής υποβρύχιας κολύμβησης στον κόσμο. Αλλά δεν το έκανε για τα χειροκροτήματα, τα χρυσά μετάλλια και τους ηχηρούς τίτλους. Για πολλά χρόνια ο Θεός προετοίμαζε τον Σαβάρς για τη μοιραία στιγμή που ένα τρόλεϊ γεμάτο κόσμο θα βυθιζόταν μέσα στα νερά μπροστά στα μάτια του. Για χάρη αυτής της στιγμής έλαβε το χάρισμά του, το οποίο καλλιεργούσε για χρόνια ώσπου το έφτασε σε επίπεδο τελειότητας. Ωστόσο εκεί, στο φράγμα, η επιλογή ήταν αποκλειστικά στο χέρι του. Ο Σάβαρς θα μπορούσε να μείνει στην ακτή ώστε να μην κινδυνεύσει η υγεία του, να μην απογοητεύσει την ομάδα του, να χαρίσει στη χώρα του νέα ρεκόρ και να μάθει να κολυμπάει ακόμα πιο γρήγορα κάτω από το νερό. Ή θα μπορούσε να κάνει αυτό που έκανε. Το ταλέντο που είχε ως υποβρύχιος κολυμβητής το πήρε από τον Θεό, αλλά η απόφαση να πέσει στα βρώμικα παγωμένα νερά για να βοηθήσει τους ανθρώπους που πνίγονταν ανήκε μόνο στον ίδιον. Αυτή η απόφαση αποδείχθηκε ότι ήταν εκείνο ακριβώς το κέρδος από το τάλαντο που κάποτε του είχε δοθεί.

Το ανδραγάθημα του Σαβάρς Καραπετιάν, βεβαίως, είναι μοναδικό, όπως και το χάρισμά του. Αλλά δεν είναι τυχαίο κιόλας που το Ευαγγέλιο λέει ότι το τάλαντο δίνεται ... στον καθένα ανάλογα με τις δυνάμεις του. Οποιοσδήποτε έχει πολλά ταλέντα, έστω μικρά, όμως αληθινά. Όλες οι ικανότητές μας, όπως και η ίδια η ζωή μας, είναι με αυτή την έννοια θείο δώρο, το οποίο είμαστε ελεύθεροι να διαθέτουμε κατά την κρίση μας. Ο καθένας μας επίσης βρίσκεται στη ζωή του μπροστά στα δικά του μικρά «τρόλεϊ στο φράγμα». Χρειάζεται μόνο να μάθουμε να τα παρατηρούμε μέσα στη ροή των καθημερινών γεγονότων και να μην προσπερνάμε την δυστυχία και τον πόνο των άλλων. Δεν χρειάζεται να είσαι παγκόσμιος πρωταθλητής για να το κάνεις αυτό, αρκεί να προσπαθήσεις να ξεπεράσεις τον εγωισμό σου και να κάνεις για χάρη ενός συνανθρώπου τουλάχιστον αυτό που είσαι ικανός να κάνεις. Και δεν έχει τόση σημασία αν πρόκειται για γέρο, στον οποίο παραχωρείς τη θέση σου στο μετρό, ή για άγνωστο ασθενή, στον οποίον μεταγγίζουν το αίμα σου ή για την ίδια τη γυναίκα σου, στην οποία χαμογελάς και της ζητάς «συγγνώμη» στη διάρκεια οικογενειακού καβγά. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι τα ευαγγελικά ταλέντα πολλαπλασιάζονται με έναν και μοναδικό τρόπο: «Εφόσον το κάνατε σ’ έναν από αυτούς τους αδελφούς μου τους ασήμαντους, σ’ εμένα το κάνατε» (Μτ. 25, 45). Χωρίς αυτή την έμπρακτη αγάπη για τον πλησίον μας, ακόμη και τα μεγαλύτερα ταλέντα μας θα είναι ενώπιον του Θεού ένας ελεεινός σωρός από χαρισμένο ασήμι, που το θάψαμε στο χώμα χωρίς κανένα κέρδος.