«Πάρτε όλα τα χρυσαφικά, μόνο βοηθήστε με να γίνω μητέρα»

Αρχινοσοκόμα στο χωριό Έρημος Σοκόλοβα. Καλλιτέχνης: Λιουντμίλα Λβόβνα Σκουμπκό-Κάρπας, 1987

Είχα την τύχη να γνωρίσω καλούς γυναικολόγους, πραγματικά υπεύθυνους επαγγελματίες. Από τα χρόνια ακόμα της Σοβιετικής Ένωσης, προσπαθούσαν να πείσουν τους ασθενείς να κρατήσουν τα παιδιά τους στη ζωή.

Κάποιοι μιλούσαν για τις συνέπειες μιας έκτρωσης και την πιθανότητα επαπειλούμενης υπογονιμότητας, κάποιοι επέλεγαν ευγενικά λόγια και κάποιοι άλλοι μοιράζονταν ψυχωφελείς ιστορίες από την πρακτική τους.

Η Ναταλία, γυναικολόγος τρίτης γενιάς, εντυπωσιάστηκε από την ιστορία μιας επισκέπτριας. Στα χρόνια της φοιτητικής της άσκησης και της εργασίας της σε μια γυναικολογική κλινική, η γιατρός είχε δει διάφορα πράγματα: με πόνο όσο και με δάκρυα. Αλλά, σε εκείνο το ραντεβού, η Ναταλία έκλαψε μαζί με την ασθενή της. Από τότε, η γιατρός περιγράφει αυτή την περίπτωση σε όλες τις γυναίκες που αμφιβάλλουν, αν πρέπει να κρατήσουν την εγκυμοσύνη τους ή όχι. Όχι 100 τοις εκατό, αλλά παρ' όλα αυτά η ιστορία της είχε αντίκτυπο στις ασθενείς της: κάνουν εισαγωγή για παραπομπή σε άμβλωση και αφού μιλήσουν με τη γιατρό εγγράφονται για εγκυμοσύνη...

Η ιστορία διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1980. Ένας νεαρός άνδρας ετοιμάζεται να μπει στο γραφείο μιας γυναικολόγου, φτάνοντας στο κατώφλι. Η γιατρός του λέει αυστηρά:

– Κύριε, μήπως είστε σε λάθος διεύθυνση; Και μάλιστα χωρίς αλλαγή παπουτσιών και με εξωτερικά ρούχα...

Ο άτυχος επισκέπτης σπρώχνεται μέσα στο γραφείο από μια γυναίκα. Πρόκειται για την Ιρίνα Μιχαήλοβνα, υπάλληλο της περιφερειακής επιτροπής, πολλοί την γνώριζαν, επειδή το πορτρέτο της ήταν στον πίνακα τιμής της πόλης, οι φωτογραφίες της εμφανίζονταν στις πρώτες σελίδες των τοπικών περιοδικών:

– Μη φοβάστε, δεν είναι οποιοσδήποτε, είναι ο οδηγός μου, λέει σε έντονο ύφος η επισκέπτρια και μετά γνέφει στον συνοδευόμενό της:

– Τόλικ, ας κάνουμε αυτό που συμφωνήσαμε και ας πάμε κατευθείαν στο αυτοκίνητο. Δεν υπάρχει τίποτα για σένα να κάνεις εδώ.

Μετά επέστρεψαν και ο Τόλικ άνοιξε υπάκουα ένα όμορφο ξύλινο κουτί και άδειασε όλο το περιεχόμενο στο τραπέζι. Υπήρχαν χρυσά κοσμήματα με ρουμπίνια, σμαράγδια και διαμάντια. Όλα λαμπύριζαν, άστραφταν. Το τραπέζι της γιατρού μετατράπηκε σε μια μικρή βιτρίνα ενός κοσμηματοπωλείου.

Για λίγα δευτερόλεπτα, μια σιωπηλή σκηνή. Μόνο όταν η πόρτα έκλεισε πίσω από τον άντρα, τη σιωπή έσπασε η επισκέπτρια:

– Πάρτε τα όλα. Μην διαφωνήσετε και μην με διακόπτετε. Αν το θέλετε, θα ντύσω όλη την προγεννητική κλινική με γαλλικά γούνινα παλτό. Απλά σιγουρευτείτε ότι θα μείνω έγκυος. Χάνω την καριέρα μου. Ποια καριέρα; Η ζωή μου καταρρέει! Ο σύζυγός μου απειλεί ότι θα φύγει αν δεν κάνω παιδί. Όταν ήμουν νέα, έκανα μία μόνο έκτρωση και τώρα είμαι στείρα. Το μετανιώνω πάρα πολύ, ήταν δικό μου λάθος, οι γιατροί με προειδοποίησαν, αλλά νόμιζα ότι δεν θα με επηρέαζε μια τέτοια συνέπεια της έκτρωσης. Όλες οι φίλες μου θεωρούνται χαμένες, επειδή καμιά τους δεν έχει φτάσει στο ίδιο επίπεδο με εμένα. Αλλά ήδη γιορτάζουν τους γάμους των παιδιών τους και ετοιμάζονται να γίνουν νεαρές γιαγιάδες. Εγώ ήμουν με τον Λένιν και τον Μαρξ, και μάλλον θα μείνω μαζί τους για το υπόλοιπο της ζωής μου.

Αν το θέλετε, θα ντύσω όλη την προγεννητική κλινική με γαλλικά γούνινα παλτό. Απλά σιγουρευτείτε ότι θα μείνω έγκυος

Η Ιρίνα Μιχαήλοβνα έκλαιγε, από τα βλέφαρά της έτρεχαν δάκρυα, τα χέρια της έτρεμαν. Η γιατρός προσπάθησε να την ηρεμήσει, της έδωσε νερό. Αλλά τίποτα... Η γυναίκα συνέχισε ανάμεσα σε λυγμούς:

– Δεν έχω ταπεινωθεί ποτέ. Όλοι με φοβούνται και με σέβονται στη δουλειά, με αποκαλούν «τανκ με φούστα», αλλά εγώ είμαι έτοιμη να γονατίσω μπροστά σας! Κάντε κάτι, βοηθήστε με.

Μέσα σε λίγα λεπτά η ασθενής διηγήθηκε σχεδόν ολόκληρη τη βιογραφία της: Κατάγομαι από μεγάλη αγροτική οικογένεια. Είχα πετύχει τα πάντα μόνη μου. Ήρθα στην πόλη μετά το σχολείο, φορώντας τα μόνα άθλια παπούτσια παντός καιρού, που είχα πάρει από τη μεγαλύτερη αδελφή μου. Δεν πέρασα ούτε καν στον διαγωνισμό τα μαθήματα με αλληλογραφία. Δούλευα στο εργοστάσιο και το βράδυ παπαγάλιζα τα φύλλα μαθημάτων. Ένα χρόνο αργότερα έγινα φοιτήτρια μερικής φοίτησης στο τμήμα ιστορίας του παιδαγωγικού πανεπιστημίου, έζησα σχεδόν δωρεάν σε μια γριά που ζούσε μόνη και βρήκα δουλειά ως δασκάλα πιονέρων στο σχολείο. Έπαιρνα επιπλέον μαθήματα επιλογής στον μαρξισμό-λενινισμό. Μετά ανέβηκα ψηλότερα. Και πάλι μόνη μου, χωρίς καμία βοήθεια. Η πορεία μου: από εργάτρια εργοστασίου σε καθηγήτρια ιστορίας, από βοηθός γραμματέας της περιφερειακής επιτροπής στην ίδια την περιφερειακή επιτροπή. Έφτασα στο σημείο όπου, με ένα τηλεφώνημα, μπορούσα να αφαιρέσω από κάποιον την κάρτα μέλους του κόμματος, να απομακρυνθεί από τη θέση του και το αντίστροφο.

Η γιατρός θυμόταν τα λόγια της Ιρίνας Μιχαήλοβνας:

– Τα πάντα ήταν στη δύναμη και την εξουσία μου. Αλλά δεν μπορώ να γεννήσω ένα παιδί, καμία κάρτα κόμματος δεν θα βοηθήσει, καμία θέση στην πόλη. Θέλω να ουρλιάζω τη νύχτα... Σας παρακαλώ βοηθήστε με, θα εκπληρώσω κάθε επιθυμία, αν θέλετε να τραγουδάω και να χορεύω, αν θέλετε να φροντίζω για τα παιδιά σας, τουλάχιστον να εισαχθούν σε ένα πανεπιστήμιο, τουλάχιστον να αποκτήσουν μια καλή δουλειά. Ζητήστε ό,τι θέλετε, απλά αφήστε με να γίνω μαμά! Μην ανησυχείτε, δεν είναι κλεμμένα, όλα όσα έχω τα κερδίσαμε εγώ και ο σύζυγός μου για πολλά χρόνια.

Μπορώ να κάνω τα πάντα με την εξουσία μου. Αλλά δεν μπορώ να γεννήσω ένα παιδί, καμία κάρτα κόμματος δεν θα με βοηθήσει, κανένα αξίωμα στην πόλη

Η γιατρός Ναταλία, θέλοντας να βοηθήσει τη γυναίκα, τη συμβούλεψε να υιοθετήσει ένα παιδί.

– Εργάζεστε τόσα χρόνια ως παιδαγωγός, προέρχεστε από πολύτεκνη οικογένεια, γνωρίζετε πώς να επικοινωνείτε με τα παιδιά. Έχετε σκεφτεί την υιοθεσία; Θα μπορούσατε να δώσετε αυτό το είδος αγάπης και φροντίδας σε κάποιο παιδί. Είναι τόσο σημαντική η βιολογική συγγένεια όταν ερωτεύεστε;

Η Ιρίνα Μιχαήλοβνα μάζεψε σιωπηλά τα πράγματά της και έφυγε.

Παρ' όλα αυτά, η ιστορία της είχε αίσιο τέλος. Η ηρωίδα της ιστορίας συμφιλιώθηκε με τον σύζυγό της. Οι αναμνήσεις του ζευγαριού από τα χρόνια του έγγαμου βίου, αρχικά από την απόκτηση ενός δωματίου σε έναν κοιτώνα με κατσαρίδες και ξεφλουδισμένες ταπετσαρίες και στη συνέχεια ενός διαμερίσματος καθώς και τα ταξίδια στη θάλασσα, τους βοήθησαν να αποφύγουν το διαζύγιο. Και οι δύο στενοχωρήθηκαν που πριν από πολλά χρόνια είχαν αποφασίσει να κάνουν έκτρωση, μετάνιωσαν που κάποτε θεωρούσαν την εγκυμοσύνη «άκαιρη και απρογραμμάτιστη» και ότι η προαγωγή στις τάξεις της Κομσομόλ ήταν πιο σημαντική από τη ζωή ενός παιδιού, ενός δώρου του Θεού. Και οι δύο μαζί ήθελαν ειλικρινά να εξιλεωθούν για την αμαρτία τους. Κράτησαν την οικογένεια ενωμένη και υιοθέτησαν απορριφθέντα δίδυμα. Η γραφειοκρατική διαδικασία κύλησε ομαλά, τα χαρακτηριστικά ήταν θετικά, οι υλικές και στεγαστικές συνθήκες ήταν θετικές. Το πιο σημαντικό, αγάπησαν και μεγάλωσαν τα αγόρια σαν να ήταν δικά τους.

Μερικά χρόνια αργότερα, όταν η πνευματική ζωή αναζωπυρώθηκε στη χώρα, όταν σταδιακά ναοί και εικόνες επέστρεψαν στους πιστούς της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η Ιρίνα Μιχαήλοβνα ήρθε να δει τη γιατρό Ναταλία με τους νεαρούς γιους της και τον σύζυγό της. Έφερε κεράσματα, λουλούδια, μικρά δώρα για τις μέλλουσες μητέρες και τις ασθενείς της προγεννητικής κλινικής. Η γυναίκα φαινόταν ευτυχισμένη και χαρούμενη. Μοιράστηκε τα εξής με την γιατρό:

– Βαφτιστήκαμε όλοι στην οικογένεια την ίδια ημέρα. Ένα μήνα μετά στεφανωθήκαμε. Τώρα έχουμε μια αληθινή οικογένεια. Είναι καλό που ο Κύριος με καθοδήγησε, μου έδειξε τι είναι σημαντικό και τι είναι τετριμμένο και παροδικό. Ο Κύριος με κατεύθυνε σε εσάς και εσείς με ακούσατε, με ηρεμήσατε, μου δώσατε καλές συμβουλές. Είναι αλήθεια ότι εκείνη τη στιγμή ήμουν θυμωμένη μαζί σας και λυπάμαι γι' αυτό. Ήμουν στα πρόθυρα της απόγνωσης, γιατί τόσο ζοφερές σκέψεις στριφογύριζαν στο κεφάλι μου. Οι γονείς μου και οι γιαγιάδες μου ήταν όλοι πιστοί κι εγώ, η νεότερη στην οικογένεια, παρασύρθηκα κάπου με την αθεΐα, την εξουσία, το κόμμα, την καριέρα... Τι μου συνέβη;... Νόμιζα ότι η έκτρωση ήταν απλώς μια επέμβαση που μπορεί να έχει απλά κάποιες συνέπειες. Αλλά συνειδητοποίησα, ότι ήταν μια σοβαρή αμαρτία, όχι αμέσως, βασίστηκα στη δική μου δύναμη και αποφασιστικότητα. Οι προσευχές των συγγενών μου, με επανέφεραν στην πραγματική ζωή, με έφεραν στην πίστη, στη μετάνοια, στην Εκκλησία του Χριστού. Αυτή είναι η ευτυχία, όταν όλη η οικογένεια πηγαίνει στο Άγιο Δισκοπότηρο, όταν ξέρουμε ότι ο Κύριος είναι κοντά μας, το έλεος του Κυρίου είναι μαζί μας.