Η αυθόρμητη και γοητευτική κόρη του Τσάρου

Στις 15 Νοεμβρίου (3 Νοεμβρίου με το παλαιό ημερολόγιο) του 1895, ο αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄ και η αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα απέκτησαν τη μεγαλύτερη τους κόρη, τη Μεγάλη Δούκισσα Όλγα.

Η μεγαλύτερη κόρη του εστεμμένου ζεύγους ήταν μια καλοπροαίρετη, αυθόρμητη, όμορφη και πολύ ικανή κοπέλα. Όλοι οι δάσκαλοι θαύμαζαν την εξαιρετική της μνήμη. Διάβαζε πολύ, μιλούσε Αγγλικά και Γαλλικά, της άρεσε η ποίηση και η ιστορία, έπαιζε πιάνο και παρακολουθούσε μαθήματα φωνητικής. Ο Πιερ Ζιλιάρ, καθηγητής Γαλλικών των παιδιών του Τσάρου, γράφει στα απομνημονεύματά του: «Η Όλγα Νικολάεβνα ήταν πολύ ανεξάρτητος χαρακτήρας και διακρινόταν για τη γρήγορη και διασκεδαστική εφευρετικότητα στις απαντήσεις της».

Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα με τη στολή του συντάγματός της

Στα απομνημονεύματα της βαρόνης Σοφίας Μπουξγκέβντεν, κυρίας επί των τιμών της αυτοκράτειρας διαβάζουμε: «Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Νικολάεβνα ήταν όμορφη, ψηλή, με γελαστά γαλάζια μάτια και ελαφρώς κοντή μύτη. Είχε πολύ όμορφα δόντια, μια θαυμάσια κορμοστασιά, ίππευε και χόρευε υπέροχα. Από όλες τις αδελφές ήταν η πιο έξυπνη και η πιο καλή στη μουσική. Σύμφωνα με τους δασκάλους της, είχε απόλυτη ακοή. Μπορούσε με το αυτί να παίζει οποιαδήποτε μελωδία άκουγε, να μετατρέπει περίπλοκα μουσικά κομμάτια, να συνοδεύει χωρίς νότες τις πιο δύσκολες συνθέσεις. Τα δάχτυλά της έβγαζαν από το μουσικό όργανο έναν θαυμάσιο ήχο».

Η Μεγάλη Δούκισσα πιο πολύ από τα άλλα παιδιά έμοιαζε στον Αυτοκράτορα, «τον οποίο αγαπούσε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο», όπως σημείωνε ο καθηγητής της στα Αγγλικά Σίντνεϊ Γκιμπς. Την Όλγα Νικολάεβνα την αποκαλούσαν κιόλας «κόρη του πατέρα». Η Δούκισσα φρόντιζε τις μικρότερες αδελφές και τον αδελφό της, όπως περιποιούνταν και την άρρωστη μητέρα της. Η Όλγα Νικολάεβνα εμπιστευόταν στην αυτοκράτειρα τα κοριτσίστικα μυστικά της, καθώς γνώριζε ότι η στοργική μητέρα της πάντα θα την άκουγε και θα την υποστήριζε.

Η Μεγάλη Δούκισσα ήταν όμορφη, ψηλή, με γελαστά γαλάζια μάτια και ελαφρώς κοντή μύτη

Οι δύο μεγαλύτερες κόρες, η Όλγα και η Τατιάνα, ήταν πολύ δεμένες μεταξύ τους. Στην οικογένεια τις αποκαλούσαν το «μεγάλο ζευγάρι», σε αντίθεση με το «μικρό ζευγάρι» που αποτελούνταν από τα μικρότερα κορίτσια, τη Μαρία και την Αναστασία. Ως μεγαλύτερη αδελφή, η Όλγα Νικολάεβνα έπρεπε να δίνει το παράδειγμα της υπακοής και της αυτοσυγκράτησης στις μικρότερες, υπενθυμίζοντάς τους να είναι λιγότερο άτακτες. Η μικρότερη αδελφή, η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία, λάτρευε τη μεγαλύτερη αδελφή της, την ακολουθούσε συνεχώς και αντέγραφε τη συμπεριφορά της. Για αυτό, η αυτοκράτειρα δεν έπαυε να συμβουλεύει τη μεγαλύτερη κόρη της: «Να είσαι καλό κορίτσι, Όλγα μου, και να βοηθάς και τα τέσσερα μικρότερα αδέρφια σου να είναι καλοί. Προσπάθησε να είσαι πιο υπάκουη, και μην είσαι πολύ ανυπόμονη, ούτε να ξεσπάς σε θυμό εξαιτίας αυτού. Αυτό με στεναχωρεί πολύ, είσαι μεγάλη πια. Βλέπεις πως η Αναστασία έχει αρχίσει να σε αντιγράφει».

Ολόκληρη η βασιλική οικογένεια ήταν πολύ θρησκευόμενη. Στις επιστολές της προς τη μεγαλύτερη κόρη της, η αυτοκράτειρα αναφερόταν και σε θέματα που αφορούσαν στην πνευματική ζωή: «Πρώτα απ' όλα, μάθε να αγαπάς τον Θεό με όλες τις δυνάμεις της ψυχής σου, και Αυτός θα είναι πάντα μαζί σου. Να προσεύχεσαι σ' Αυτόν με όλη σου την καρδιά. Να θυμάσαι ότι Εκείνος βλέπει και ακούει τα πάντα. Έχει τρυφερή αγάπη για τα παιδιά Του, αλλά αυτά πρέπει να μάθουν να κάνουν το θέλημά Του». «Προσπάθησε με όλες τις δυνάμεις σου να είσαι όσο πιο καλή, υπομονετική και ευγενική μπορείς στη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής. Στην εκκλησία να ακούς με προσοχή και σοβαρότητα τις ωραίες προσευχές».

Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Η Δούκισσα ήταν πρόσχαρη και ειλικρινής. Οι άνθρωποι που ήταν στον περίγυρό της την παρομοίαζαν συχνά με άγγελο. Όσοι βρίσκονταν κοντά στη βασιλική οικογένεια σημείωναν τη γοητεία της, την εγκαρδιότητά της, την απλότητά της στην επικοινωνία και την ετοιμότητά της να υποστηρίζει κάθε άνθρωπο. Ένας από τους δασκάλους της έλεγε για αυτήν: «Η Όλγα Νικολάεβνα έχει κρυστάλλινη ψυχή». Όντας πολύ σεμνή στην καθημερινή ζωή, η Μεγάλη Δούκισσα δεν ήθελε να ντύνεται εξεζητημένα και φορούσε απλά ανοιχτόχρωμα φορέματα.

Ο στρατηγός Μιχαήλ Ντίτεριχς στο βιβλίο του «Η δολοφονία της βασιλικής οικογένειας και των μελών του Οίκου Ρομανόφ στα Ουράλια» γράφει: «Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Νικολάεβνα ήταν τυπική καλή Ρωσίδα με μεγάλη ψυχή. Εντύπωση προκαλούσε στους γύρω της η τρυφερότητά της και η γοητευτική γλυκιά συμπεριφορά προς όλους. Προς όλους συμπεριφερόταν με ομοιόμορφο, ήρεμο, εντυπωσιακά απλό και φυσικό τρόπο».

Το 1913, την ημέρα της 300^ης επετείου του Οίκου Ρομανόφ, η νεαρή Μεγάλη Δούκισσα αξιώθηκε να παρευρεθεί για πρώτη και μοναδική φορά σε αυθεντικό χορό. Στα απομνημονεύματα της Σοφίας Οφροσίμοβα, κυρίας επί των τιμών της αυτοκράτειρας, διαβάζουμε: «Εκείνο το βράδυ το πρόσωπό της έκαιγε τόσο πολύ από χαρωπή αναστάτωση, νεότητα και δίψα για ζωή που ήταν αδύνατο να μην την παρατηρεί κανείς. Λαμπροί αξιωματικοί οδηγούνταν προς εκείνη. Η ίδια με τη σειρά της χόρευε μαζί τους και στο τέλος του χορού θηλυπρεπώς, κοκκινίζοντας ελαφρώς, τους ευχαριστούσε με ένα νεύμα του κεφαλιού. Οι άλλες Μεγάλες Δούκισσες δεν κατάφεραν ποτέ να παρευρεθούν σε πραγματικό χορό».

Στις αρχές του καλοκαιριού του 1914, συζητιόταν το ενδεχόμενο γάμου της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας με το Διάδοχο Πρίγκιπα Κάρολο της Ρουμανίας. Όμως, εκείνη αρνήθηκε κατηγορηματικά να εγκαταλείψει για πάντα τη Ρωσία. Όταν ο καθηγητής των Γαλλικών Πιέρ Ζιλιάρ της είπε ότι θα μπορεί να έρχεται στην πατρίδα της όποτε θέλει, απάντησε: «...Είμαι Ρωσίδα και θέλω να παραμείνω Ρωσίδα!» Οι βασιλικοί γονείς της δεν επέμειναν στον γάμο. Αργότερα, ο Πιέρ Ζιλιάρ έγραψε με θλίψη στα απομνημονεύματά του ότι αυτός ο γάμος με έναν Ρουμάνο πρίγκιπα θα μπορούσε να είχε σώσει τη Μεγάλη Δούκισσα από την τρομερή της μοίρα.

Ο Αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄ και οι Μεγάλες Δούκισσες

Οι Μεγάλες Δούκισσες και ο Τσάρεβιτς Αλέξιος είχαν βαθύ αίσθημα πατριωτισμού. Μεταξύ τους μιλούσαν μόνο ρωσικά και αγαπούσαν οτιδήποτε ήταν ρώσικο. Κάθε ένα από τα παιδιά του Τσάρου είχε τιμητικό τίτλο αρχηγού σε ένα σύνταγμα. Η Όλγα Νικολάεβνα ήταν αρχηγός του Συντάγματος Ουσάρων του Ελισαβετγκράντ. Έχει διασωθεί φωτογραφία της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας να είναι έφιππη με τη στολή του συντάγματός της.

Όταν η Όλγα Νικολάεβνα έγινε 20 ετών, απέκτησε το δικαίωμα να διαχειρίζεται η ίδια μέρος των δικών της χρημάτων. Η πρώτη της απόφαση ήταν να βοηθήσει ένα άρρωστο αγόρι. Κατά τη διάρκεια των περιπάτων της το έβλεπε συχνά να περπατάει με πατερίτσες. Η Μεγάλη Δούκισσα έμαθε ότι η θεραπεία της ασθένειάς του ήταν δαπανηρή και ότι οι γονείς του δεν είχαν χρήματα, και πλήρωσε η ίδια για τη θεραπεία του.

Ο αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄ έλεγε συχνά: «Όσο πιο ψηλά βρίσκεται ένας άνθρωπος, τόσο πιο γρήγορα πρέπει να βοηθάει τους πάντες χωρίς ποτέ στην επικοινωνία να υπενθυμίζει τη θέση του. Έτσι πρέπει να είναι τα παιδιά μου».

Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η αυτοκράτειρα αποφάσισε να μετατρέψει μέρος των ανακτορικών χώρων σε νοσοκομεία. Οι δύο μεγαλύτερες κόρες, μαζί με τη μητέρα τους, παρακολούθησαν μαθήματα νοσηλευτικής. Εργάζονταν καθημερινά για αρκετές ώρες ως βοηθοί στο νοσοκομείο στη διάρκεια των εγχειρήσεων, υποδέχονταν επίσης τα τρένα ασθενοφόρων που έφταναν στο Τσάρσκοε Σελό και βοηθούσαν στην εκφόρτωση των τραυματισμένων στρατιωτών, φροντίζοντας άμεσα τα τραύματά τους και τοποθετώντας τους σε θαλάμους. Η ευαίσθητη Μεγάλη Δούκισσα Όλγα δεν άντεξε τη σκληρή δουλειά της νοσηλεύτριας χειρουργείου, τη θέα της φρίκης του πολέμου και αρρώστησε. Μετά τη θεραπεία της, συνέχισε να εργάζεται στο νοσοκομείο, όπου καθάριζε τα εργαλεία, ετοίμαζε τους επιδέσμους και βοηθούσε στη φροντίδα των τραυματιών στους θαλάμους.

Οι Μεγάλες Δούκισσες Όλγα και Τατιάνα με ασθενείς στο νοσοκομείο

Εκτός από τη βοήθεια στα νοσοκομεία, οι Μεγάλες Δούκισσες ασχολούνταν ενεργά και με φιλανθρωπία. Ακόμη και σε καιρό ειρήνης συμμετείχαν στο φιλανθρωπικό πανηγύρι, το λεγόμενο «Λευκό λουλούδι», όπου όλα τα έσοδα πήγαιναν για βοήθεια ασθενών με φυματίωση. Στη διάρκεια του πολέμου, δημιουργήθηκε Επιτροπή της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας για την παροχή φιλανθρωπικής βοήθειας σε οικογένειες όσων είχαν κληθεί για πόλεμο, και μια άλλη Επιτροπή της Μεγάλης Δούκισσας Τατιάνας για την παροχή βοήθειας στους πρόσφυγες από τα εδάφη που είχαν καταληφθεί από τον εχθρό. Οι Μεγάλες Δούκισσες επέβλεπαν προσωπικά τις δραστηριότητες των Επιτροπών τους.

Εργάζονταν καθημερινά για αρκετές ώρες ως βοηθοί στο νοσοκομείο στη διάρκεια των εγχειρήσεων

Πριν από τα γεγονότα του Φεβρουαρίου του 1917, η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα προσβλήθηκε από ιλαρά. Μετά από αυτήν, το ένα μετά το άλλο, αρρώστησαν όλα τα βασιλικά παιδιά. Η αυτοκράτειρα δεν έβρισκε ηρεμία στη διάρκεια αυτών των δύσκολων ημερών. Ο Αυτοκράτορας βρισκόταν στο αρχηγείο του Ανώτατου Αρχιστρατήγου, η επικοινωνία μαζί του είχε διακοπεί και επί τρεις ημέρες δεν υπήρχαν νέα του. Από την Πετρούπολη έρχονταν ανησυχητικά νέα, ενώ τα άρρωστα παιδιά τους κείτονταν στα δωμάτιά τους με υψηλό πυρετό.

Σύντομα έγινε γνωστή η παραίτηση του αυτοκράτορα από το θρόνο. Μετά από λίγο, η αυτοκράτειρα, τα βασιλικά παιδιά και όλοι όσοι επιθυμούσαν να παραμείνουν μαζί τους τέθηκαν σε κατ' οίκον περιορισμό.

Την επόμενη ημέρα ήρθε στο Τσάρσκοε Σελό ο αυτοκράτορας και η οικογένεια επανενώθηκε. Τα παιδιά ανάρρωναν σιγά-σιγά. Οι βασιλικοί κρατούμενοι και οι αφοσιωμένοι σε αυτούς άνθρωποι πέρασαν πέντε μήνες φυλακισμένοι στο Τσάρσκοε Σέλο. Και στο τέλος του καλοκαιριού μεταφέρθηκαν στο Τομπόλσκ. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα επηρεάστηκε πολύ από τη φοβερή αλλαγή που είχε επέλθει στη ζωή της οικογένειάς τους. Όλοι όσοι γνώριζαν από κοντά τη βασιλική οικογένεια σημείωναν στα απομνημονεύματά τους ότι η Όλγα Νικολάεβνα έγινε σκεπτική, λυπημένη και προσευχόταν πολύ.

Οι Μεγάλες Δούκισσες Όλγα και Αναστασία στο Τομπόλσκ Στα απομνημονεύματα της βαρόνης Σοφίας Μπουξγκέβντεν, κυρίας επί των τιμών της αυτοκράτειρας διαβάζουμε: «Η Όλγα Νικολάεβνα ήταν αφοσιωμένη στον πατέρα της. Η φρίκη της Επανάστασης την επηρέασε πολύ περισσότερο από τους άλλους. Άλλαξε εντελώς. Η εύθυμη διάθεσή της εξαφανίστηκε».

Τους τελευταίους μήνες του 1917 και τους πρώτους μήνες του 1918 η βασιλική οικογένεια ήταν στο Τομπόλσκ. Η γιορτή των Χριστουγέννων και η Πρωτοχρονιά γιορτάστηκαν σεμνά. Τα παιδιά του Τσάρου έμαθαν να εμφανίζουν και να εκτυπώνουν μόνα τους φωτογραφίες, προετοίμαζαν μικρά θεατρικά έργα για τις παραστάσεις στο σπίτι, ζωγράφιζαν καρτ ποστάλ, έκοβαν ξύλα.

Η Όλγα Νικολάεβνα έστελνε από το Τομπόλσκ πολλές επιστολές και καρτ ποστάλ σε φίλους και γνωστούς της, αλλά δεν έφταναν όλες στους παραλήπτες τους. Σε μία από τις επιστολές της η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα μετέφερε την πνευματική διαθήκη του πατέρα της, του Αυτοκράτορα Νικολάου Αλεξάντροβιτς: «Ο πατέρας μου ζητά να μεταφέρω τόσο σε εκείνους που παρέμειναν αφοσιωμένοι στον ίδιο όσο και σε εκείνους που μπορούν να επηρεάσουν, να μην εκδικούνται για λογαριασμό του, διότι έχει συγχωρήσει τους πάντες και προσεύχεται για όλους. Να μην εκδικούνται για τους εαυτούς τους και να θυμούνται ότι το κακό που γίνεται τώρα στον κόσμο θα γίνει ακόμα πιο μεγάλο, όμως δεν είναι το κακό που θα νικήσει το κακό, αλλά μόνο η αγάπη».

Την άνοιξη του 1918, στη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής, ένας κομισάριος έφτασε ξαφνικά στην πόλη για να πάρει τον αυτοκράτορα. Η αυτοκράτειρα αποφάσισε να τον ακολουθήσει μαζί με την Μεγάλη Δούκισσα Μαρία. Οι άλλες κόρες έμειναν προσωρινά στο Τομπόλσκ με τον Τσάρεβιτς, ο οποίος ήταν άρρωστος εκείνη την εποχή και δεν μπορούσε να ταξιδέψει. Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα συνειδητοποιούσε σε τι φοβερή κατάσταση είχε βρεθεί η οικογένειά τους. Αυτό σημειώνει η Κλαυδία Μπίτνερ, δασκάλα του Τσάρεβιτς Αλέξιο: «Μου φαίνεται ότι κατανοούσε την κατάστασή τους πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στην οικογένεια και είχε επίγνωση του κινδύνου. Έκλαιγε γοερά, όταν ο πατέρας και η μητέρα της έφυγαν από το Τομπόλσκ».

Ο Τσάρεβιτς Αλέξιος και η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα

Ο αυτοκράτορας, η αυτοκράτειρα και η Μεγάλη Δούκισσα Μαρία μεταφέρθηκαν στην πόλη Εκατερίνμπουργκ και τοποθετήθηκαν στο σπίτι του μηχανικού Ιπάτιεφ. Έναν μήνα αργότερα πήγαν κοντά τους οι άλλες Δούκισσες και ο Τσάρεβιτς. Πολλοί από αυτούς που συνόδευσαν τη βασιλική οικογένεια στην εξορία και στη φυλάκιση συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν. Κάποιοι αφέθηκαν ελεύθεροι, ανάμεσά τους δύο δάσκαλοι των παιδιών του Τσάρου: ο Ελβετός Πιέρ Ζιλιάρ και ο Άγγλος Σίντνεϊ Γκιμπς. Και οι δύο δάσκαλοι περιφέρονταν συχνά γύρω από το σπίτι του Ιπάτιεφ με την ελπίδα να δουν έστω για μια ακόμη φορά τη βασιλική οικογένεια, αλλά χωρίς επιτυχία: γύρω από το σπίτι είχαν βάλει ψηλό φράχτη και πολλούς στρατιώτες να το φυλάνε.

Τη νύχτα της 17^ης Ιουλίου 1918, η Όλγα Νικολάεβνα υπέστη μαρτυρικό θάνατο μαζί με την οικογένειά της, τον γιατρό Ευγένιο Μπότκιν και μερικούς αφοσιωμένους υπηρέτες. Ήταν μόλις 22 ετών.

Τα παιδιά του Τσάρου

Το 2000, η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Νικολάεβνα αγιοκατατάχθηκε από την Αρχιερατική Σύνοδο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.